Hoạn quan, hay còn gọi là thái giám, là một tầng lớp đầy bí ẩn trong xã hội phong kiến Trung Quốc. Đây là những nam thanh niên được tiến vào cung làm người hầu, buộc phải tịnh thân, sau đó trở thành thuộc hạ thân tín của hoàng triều. Nhiều người ở đỉnh cao quyền lực, chẳng thua kém các vị đại quan nhưng cũng không ít người chịu nhiều đau đớn, đầy đọa chốn thâm cung.
Tian Yi, một trong những hoạn quan được tin tưởng và sủng ái nhất triều đại nhà Minh. Xung quanh thân thế và cuộc đời của ông ẩn chứa nhiều giai thoại ly kỳ. Sau khi ông qua đời, lăng mộ được xây kiến cố trên một dãy núi phía ngoài Tử Cấm Thành (Bắc Kinh). Ngày nay, nơi này trở thành bảo tàng lưu giữ các kỷ vật về thái giám.
Bảo tàng rộng 400 m2 nằm tại quận Shijingshan, là một kho tư liệu sống động về lớp người đặc biệt này của lịch sử. Bộ sưu tập hiện vật đang có tại đây phần lớn là nhờ sự đóng góp của vị thái giám cuối cùng Tôn Diệu Đình, ông này qua đời vào năm 1996, sau đó 2 năm, bảo tàng chính thức mở cửa.
Điểm gây chú ý nhất của bảo tàng Thái giám chính là phòng thiến, nơi tái hiện lại cảnh tượng kinh hoàng của quá trình tịnh thân một vị hoạn quan. Việc cắt bỏ bộ phận sinh dục của họ nhằm đảm bảo sự tôn nghiêm trong hoàng cung vì vậy được tiến hành với nhiều nghi thức. Thậm chí, trong cung, phòng thiến còn được coi là quan trọng hơn phòng ngủ của hoàng đế.
Thái giám tiến vào cung thường ở lứa tuổi thiếu niên, cơ thể chưa phát triển hoàn toàn, họ sẽ phải chịu qua một quá trình thiến sống rùng rợn và kinh hoàng với những dụng cụ và phương pháp thô sơ thời đó.
Hiện vật mô phỏng "của quý" của một thái giám. Sau khi hoạn, phần cơ thể này được thái giám trân trọng như mạng sống. Họ sẽ bảo quản nó cẩn thận đến suốt đời, tâm nguyện của thái giám là sau khi qua đời được chôn cùng bộ phận sinh dục để được toàn thây.
Một con dao phục vụ cho quá trình man rợ này.
Ngôi mộ của vị thái giám Tian Yi bị phá hủy nhiều trong thời kỳ chiến tranh. Người ta tin rằng vị thái giám đã chôn nhiều của cải tại lăng mộ nên nơi này bị cướp phá khá nhiều nhưng may rằng phần di tích vẫn còn khá nguyên vẹn.
Khu lăng mộ được xây dựng kiên cố, bề thế, đủ chứng tỏ vị trí quan trọng của chủ nhân khi còn sống. Di tích từng được sử dụng làm nhà trẻ cho trẻ em những năm 1950, sau đó bị bỏ hoang.
Cho tới khi vị thái giám cuối cùng trong lịch sử Tôn Diệu Đình ra cuốn sách kể lại cuộc đời mình, nơi này một lần nữa được chú ý. Tài liệu cùng hiện vật ông Tôn quyên tặng được mang tới đây để trưng bày.
Di tích chính thức được đưa vào hoạt động năm 1998, giá vé vào cổng khoảng 10 tệ. Nhà quản lý cho biết, du khách tới đây không ít là người nước ngoài. Bảo tàng mở cửa từ 9h sáng đến 16h30, địa chỉ số 80 đường Moshikou, trạm metro gần nhất Pingguoyuan.
Xem thêm: Ly kỳ chuyện hồn ma ai oán trong phủ Hòa Thân nổi tiếng ở Bắc Kinh