Tướng Nga duy nhất được phong Nguyên soái 2 lần

Nguyên soái Konstantin Rokossovsky.

Konstantin Rokossovsky, sinh năm 1896 là một chỉ huy cao cấp của Hồng quân Liên Xô trong Thế chiến II. Trong lịch sử quân sự Nga, chưa từng có vị tướng nào được phong nguyên soái hai lần như ông.

Rokossovsky sinh ra ở thủ đô Warsaw của Ba Lan và thuộc dòng dõi quý tộc Szlachta. Bố của ông là Ksawery Rokossovsky, một công nhân xe lửa Ba Lan làm việc ở Nga và mẹ ông là người Nga chính gốc. Năm lên 14 tuổi, ông trở thành trẻ mồ côi và bắt đầu kiếm sống bằng cách làm việc trong nhà máy rồi chuyển qua học nghề thợ đá.

Khi Thế chiến I bùng nổ năm 1914, Rokossovsky gia nhập quân đội Nga và phục vụ lực lượng kị binh. Ngay sau Cách mạng tháng 10 năm 1917 thành công, ông là thành viên đảng Bolshevik. Một năm sau, ông được thăng chức chỉ huy và nhận nhiệm vụ chống quân Bạch vệ của tướng Aleksandr Kolchak. Do có thành tích đặc biệt xuất sắc, ông được trao huân chương vì lòng dũng cảm.

Những năm sau đó, ông là học viên tại trường quân sự Frunze và trở thành chỉ huy kị binh cao cấp của Hồng quân Liên Xô. Thập niên 1920, sư đoàn của ông đóng ở Mông Cổ và năm 1929 đã giúp chính phủ Trung Quốc bảo vệ biên giới nước này.

Đầu năm 1930, Rokossovsky dần nhận ra tầm quan trọng của việc đột kích bằng lực lượng tăng thiết giáp nên ủng hộ ý tưởng xây dựng đội quân tăng thật mạnh làm xương sống cho Hồng quân. Tuy nhiên, ý kiến đột phá của ông gặp phải xung khắc với một số sĩ quan chỉ huy kì cựu, đặc biệt là nguyên soái Semyon Budyonyi. Vị tướng này luôn ủng hộ sử dụng kị binh trên chiến trường.

Năm 1937, Rokossovsky đột nhiên bị kết tội “liên lạc với tình báo ngoại quốc”, bị tống giam, tra khảo và chuyển vào trại lao động ở Norilsk. Tháng 3.1940, ông được thả mà không rõ lí do. Nhiều chuyên gia quân sự cho rằng ông được thả trước bối cảnh bùng nổ Thế chiến II. Sau thời gian an dưỡng ở thành phố biển Sochi, ông được phục chức và làm tư lệnh quân đoàn quân khu Kiev.

Thế chiến II leo thang

Tướng Zhukov (giữa) và nguyên soái Konstantin Rokossovsky (phải).

Khi quân Đức mở đầu chiến dịch Barbarossa tấn công Liên Xô tháng 6.1941, Rokossovsky làm tư lệnh Tập đoàn quân số 16 đóng ở Smolensk. Trong những cuộc chiến đẫm máu thời điểm 1941-1942, tập đoàn quân của ông đã giúp bảo vệ thành công thủ đô Moscow.

Đầu năm 1942, Rokossovsky được điều động sang Phương diện quân Bryansk để chỉ huy cánh phải của đơn vị này. Trong trận Stalingrad, Rokossovsky trong vai trò là tư lệnh Phương diện quân phương Đông đã chỉ huy phản công ở cánh bắc và bao vậy Tập đoàn quân số 6 của Đức quốc xã do thống chế Freidrich Paulus dẫn đầu. Chiến thắng quan trọng giúp Liên Xô thêm củng cố vị thế trước các cuộc tấn công sau này của Đức.

Rokossovsky (bên trái) cùng các tướng lĩnh cấp cao ở Mặt trận phía đông.

Năm 1943, trận chiến vòng cung Kursk lịch sử diễn ra và ông được cử làm tư lệnh Phương diện quân Trung tâm bảo vệ trận địa của Hồng quân. Tiếp đó, ông phụ trách cuộc phản kích ở khu vực phía tây Kursk dẫn đến thất bại hoàn toàn của quân Đức, rộng đường cho Hồng quân tiến vào Kiev. Nhờ tài chỉ huy khéo léo của mình, Rokossovsky đã dẫn dắt quân Liên Xô đi từ thắng lợi này tới thắng lợi khác.

Phương diện quân Trung tâm sau được đổi tên thành Phương diện quân Belorussia số 1 và giải phóng Belarus, thọc sâu vào Ba Lan năm 1944. Nhờ những chiến công liên tiếp, ông được phong hàm nguyên soái ngày 29.6.1944.

5 tháng sau, Rokossovsky được chuyển sang làm tư lệnh Phương diện quân Belorussia số 2 tiến vào Đông Phổ, vượt qua bắc Ba Lan tiến vào thành phố Szczecin ở sông Oder. Tới tháng 4.1945, lực lượng của Rokossovsky hội quân cùng lực lượng của nguyên soái Anh Bernard Montgomery, Georgi Zhukov và Ivan Koniev để tiêu diệt những mống quân Đức cuối cùng ở Berlin.

Kết thúc cuộc chiến

Konstantin Rokossovsky trên hình một con tem năm 1976.

Sau Thế chiến II, Rokossovsky tiếp tục là tư lệnh các lực lượng vũ trang Xô Viết ở Ba Lan. Tháng 10.1949, ông được chính phủ Ba Lan thăng quân hàm nguyên soái Ba Lan. Vì thành tích đặc biệt này mà Rokossovsky là người duy nhất được phong nguyên soái hai lần tại hai quốc gia khác nhau.

Dù vậy, Rokossovsky cho rằng ở Nga mọi người coi ông là người Ba Lan và ngược lại ở Ba Lan, họ coi ông là người Nga. Ông nói tiếng Ba Lan không tốt và vẫn yêu cầu binh lính gọi mình bằng tên Nga.

Rokossovsky mất năm 1968, thọ 74 tuổi và được chôn ở chân tường điện Kremlin bên cạnh các nguyên soái Hồng quân khác.