Nhiều ngân hàng giấu lỗ?

Tính đến thời điểm này, có 9 ngân hàng đã công bố báo cáo tài chính hợp nhất quý IV.2016, với nhiều gam màu sáng tối. Điểm nổi bật trong bức tranh hoạt động kinh doanh của ngân hàng trong năm 2016, đó là tình trạng lãi dự thu tăng vọt tại nhiều ngân hàng.

Tiềm ẩn nguy cơ lãi ảo

Ví như Sacombank với lãi dự thu lên tới 26.389 tỷ đồng, cao hơn con số 18.967 tỷ đồng thu nhập từ hoạt động tín dụng. Sacombank cũng là ngân hàng có kết quả kinh doanh lỗ trước thuế quý IV là 18,5 tỷ đồng. Điểm khá ngạc nhiên là trích dự phòng của Sacombank khá thấp. Riêng trong quý IV.2016 chi phí dự phòng rủi ro chỉ khiêm tốn ở con số 23 tỷ đồng và luỹ kế cả năm là 700 tỷ đồng. Con số này cùng với lãi dự thu cao ngất ngưỡng đã phần nào che dấu bớt con số lỗ của Sacombank.

Báo cáo tài chính của Sacombank cũng cho thấy nợ xấu trong năm 2016 là 10.641 tỷ đồng, trong đó nợ có khả năng mất vốn là 7.071 tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu tăng vọt 5,35%. Điều đáng nói là chất lượng tài sản đảm bảo của Sacombank (những tài sản nhận được từ sáp nhập với SouthernBank) theo đánh giá của Cơ quan thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước là kém chất lượng. Do vậy, nếu trích lập dự phòng đầy đủ, chắc chắn con số lỗ không dừng lại ở mức 18,5 tỷ đồng hoặc có thể luỹ kế cả năm không đạt con số lãi 531 tỷ đồng.

Mặc dù giảm nhẹ so với năm 2015 nhưng lãi dự thu của SHB cũng cao ngất ngưỡng, ở mức 8.207 tỷ đồng. Nếu nhìn vào kết quả kinh doanh của SHB công bố thì năm 2016 ngân hàng này có kết quả khá tốt với lợi nhuận trước thuế là 375 tỷ đồng cả năm là 1.164 tỷ đồng.

Báo cáo tài chính cũng cho thấy nhiều ngân hàng có lãi dự thu cao và tăng so với năm 2015 như Vietinbank với con số là 14.208 tỷ đồng, tăng 1.345 tỷ đồng so với năm 2015. Vietcombank có lãi dự thu tăng từ 4.849 tỷ đồng lên 5.773 tỷ đồng. VIB có lãi dự thu là 1.303 tỷ đồng, tăng gần 400 tỷ đồng so với năm ngoái…

Cơ cấu lại nợ để che giấu nợ xấu

Một điểm đáng lo ngại trong bức tranh hoạt động ngân hàng năm 2016 đó là nợ xấu, đặc biệt là nợ có khả năng mất vốn tăng mạnh trở lại. Và để che giấu một phần nợ xấu, ngoài việc đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng, nhiều ngân hàng còn thực hiện đảo nợ nhằm cơ cấu lại kỳ hạn cho vay để tránh chuyển sang nhóm nợ xấu.

Cụ thể, mới đây, hai công ty của Bầu Đức đó là CTCP Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) và CTCP Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (HNG) đã công bố báo cáo tài chính hợp nhất quý IV.2016 với khoản lỗ ròng tương ứng là hơn 1.000 tỷ đồng và 954 tỷ đồng.

Điểm đáng lưu ý trong báo cáo tài chính của 2 doanh nghiệp này đó là nhiều khoản vay trái phiếu trong nước đã được trái chủ đồng ý gia hạn. Cụ thể, với HAGL việc phát sinh nợ trái phiếu phát hành vào ngày 31.12.2016 là 6.546 tỷ đồng và thời gian đáo hạn kéo dài từ 31.12.2021-31.12.2026.

Còn với HNG, vào ngày 27 và 29.12.2016, công ty này đã phát hành 431 tỷ đồng trái phiếu cho Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) để cơ cấu nợ lãi trái phiếu.

Theo quy định của luật tổ chức tín dụng, cho vay trái phiếu doanh nghiệp cũng phải tính vào tăng trưởng tín dụng và thực hiện trích lập dự phòng đầy đủ theo quy định. Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước không ít lần lên tiếng cảnh báo tình trạng cho vay doanh nghiệp thông qua phát hành trái phiếu.

Dù vậy, tỷ lệ nợ xấu của ngân hàng vẫn tăng mạnh, đặc biệt là nợ có khả năng mất vốn. Cụ thể, BIDV có tỷ lệ nợ xấu ở mức 1,95% tăng so với mức 1,66% ở thời điểm đầu năm. Tổng nợ xấu là 14.175 tỷ đồng, trong đó nợ có khả năng mất vốn tăng thêm là 1.715 tỷ đồng so với cuối năm 2015, lên 6.905 tỷ đồng.

Đặc biệt là Sacombank với tỷ lệ nợ xấu tăng vọt lên 5,35%. Tổng nợ xấu là 10.641 tỷ đồng, trong đó nợ có khả năng mất vốn là 7.071 tỷ đồng… Dù vậy, nhiều ngân hàng đã trích lập dự phòng không đủ, không tăng lên tương ứng so với tỷ lệ nợ xấu.

Một cách để nhiều ngân hàng che dấu nợ xấu và lãi ảo, thậm chí có ngân hàng giấu lỗ, là đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng. Ví như Sacombank đã tăng trưởng tín dụng lên 69,6% trong năm 2016. Đây là mức tăng trưởng tín dụng quá cao. Một số ngân hàng khác như Eximbank tăng trưởng tín dụng là 25,1%, VIB là 25,9%...