“Chấm dứt mua ngân hàng 0 đồng chỉ là vấn đề câu chữ”

Dự thảo Luật Hỗ trợ Tái cơ cấu các Tổ chức Tín dụng và Xử lý Nợ xấu đã mở ra hướng cho các ngân hàng yếu kém phá sản. Theo ông Thành, đây là điểm rất tích cực vì các ngân hàng đã hoàn toàn mất khả năng thanh toán, khả năng chi trả, không thể phục hồi thì nên cho phá sản để tránh làng phí nguồn lực và tạo gánh nặng cho nền kinh tế.

“Cũng không nên phóng đại quá mối lo ngại về ảnh hưởng đến an ninh tài chính quốc nếu cho một ngân hàng yếu kém phá sản, đặc biệt là khi ngân hàng này đã được đặt vào diện kiểm soát đặc biệt trong một thời gian đáng kể, thông tin được công bố minh bạch để mọi người đều biết là ngân hàng này không thể phục hồi”, ông Thành phân tích.

Cổng thông tin điện tử Chính phủ vừa đưa ra kết luận được thống nhất tại phiên họp Chính phủ chuyên đề xây dựng pháp luật ngày 11.4, với nội dung thảo luận về dự thảo Luật Cơ cấu lại các tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu sẽ không đặt ra vấn đề Ngân hàng Nhà nước mua lại các ngân hàng với giá 0 đồng.

Trong dự thảo luật đang lấy ý kiến hoàn thiện có nêu quy định về phát hiện và xử lý TCTD được kiểm soát đặc biệt, với các phương án xử lý: phương án phục hồi; phương án xử lý pháp nhân (sáp nhập, hợp nhất, bán toàn bộ vốn điều lệ, giải thể, phá sản); phương án chuyển giao bắt buộc tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt.

Một trong những vấn đề được thảo luận tại phiên họp trên là về biện pháp mua bắt buộc.

Theo NHNN, phương án chuyển giao bắt buộc là phương án chủ sở hữu, thành viên góp vốn, cổ đông của TCTD được kiểm soát đặc biệt phải chuyển giao toàn bộ phần vốn góp, cổ phần cho TCTD được chỉ định hoặc NHNN.

Theo đó, các ngân hàng yếu kém sẽ được đưa vào diện kiểm soát đặc biệt mà không dùng hình thức Ngân hàng Nhà nước mua lại với giá 0 đồng, sau đó có các biện pháp tài chính, cuối cùng mới áp dụng biện pháp mua bắt buộc. Đây là biện pháp áp dụng cho TCTD có thực trạng yếu kém nhất, điều kiện, quy trình, thẩm quyền cũng được quy định chặt chẽ nhất.

Qua thảo luận, các ý kiến thành viên Chính phủ thống nhất với đề xuất của NHNN là cần có quy định về biện pháp này. Cùng với các biện pháp xử lý khác đã nêu trong dự án luật, các ý kiến cũng thống nhất từ nay trở đi, sẽ không đặt ra vấn đề NHNN mua lại các ngân hàng với giá 0 đồng.

Bình luận về quyết định này, ông Thành cho rằng giải pháp mà Dự thảo luật đưa ra là NHNN thực hiện mua bắt buộc với các điều kiện quan trọng là vốn chủ sở hữu đã âm; không thể tự phục hồi; không ai góp thêm vốn, không ai nhận sáp nhập/hợp nhất hay không ai nhận mua; không thể giải thể vì không hoàn thành được các nghĩa vụ nợ; và không dám cho phá sản vì sợ ảnh hưởng đến an ninh tài chính quốc gia”.

Ông Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên Chính sách Công, Trường Đại học Fulbright Việt Nam

Vậy, mua bắt buộc phải bằng giá nào nếu không phải là 0 đồng? Đương nhiên về mặt kỹ thuật không thể mua với giá âm đồng. Vốn chủ sở hữu đã âm, các tổ chức/nhà đầu tư trên thị trường đều đã chê, thì làm sao Nhà nước có thể mua với giá dương đồng?

“Vậy, nói là chấm dứt việc mua ngân hàng 0 đồng nhưng nếu thực hiện mua bắt buộc thì vẫn phải là mua 0 đồng. Còn nếu không mua 0 đồng, thì phải điều chỉnh lại là NHNN chỉ đứng ra tiếp quản hay nhận chuyển giao, chứ không mua bắt buộc. Ngay khi dùng ngôn từ này thì về thực chất, các cổ đông hiện hữu của TCTD cũng mất quyền cổ đông khi phải chuyển giao bắt buộc cổ phần của mình cho NHNN hay tổ chức tín dụng được chỉ định tiếp nhận”, ông Thành phân tích.

Cũng theo ông Thành, điểm lớn nhất trong dự thảo luật hỗ trợ tái cơ cấu các tổ chức tín dụng là cụ thể hóa trình tự xử lý các TCTD yếu kém đã bị đặt vào tình trạng giám sát đặc biệt theo phương án phục hồi, xử lý pháp nhân, mua bắt buộc.

Phá sản là một biện pháp được thực hiện với TCTD trong gói phương án xử lý pháp nhân. Khi thực hiện hình thức phá sản, Chính phủ sẽ quyết định mức cho vay đặc biệt để chi trả số tiền gửi cá nhân còn lại sau khi đã được Bảo hiểm tiền gửi chi trả, nhưng không chi trả cho người gửi tiền là cổ đông lớn, người điều hành và người liên quan của ngân hàng.