Người giữ “lửa” quan họ Đền Đô

Bén duyên

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình không có ai theo đuổi nghệ thuật, nhưng khi gặp Nguyễn Xuân Lan, chắc hẳn ai cũng bị chị chinh phục bởi niềm đam mê quan họ vô bờ bến. Chị có một giọng hát ngọt, đậm đà, mỗi khi trò truyện, Xuân Lan lại ngân nga vài làn điệu quan họ.

Câu lạc bộ Quan họ Đền Đô trong một buổi biểu diễn.

Chị bảo, dường như quan họ đã ngấm vào trong huyết quản của mình, cứ tuôn đều tạo nên mạch nguồn cảm hứng. Không có quan họ, chị thấy cuộc sống này buồn tẻ lắm, quan họ cho chị niềm lạc quan yêu đời, say nghề.

Xuân Lan cho biết, chị chính thức bén duyên với quan họ từ khi là sinh viên lớp văn, sử 6A của Trường Sư phạm 10+3 Ngô Gia Tự, Hà Bắc. Trong một lần, khi học hết chương dân ca, để giúp cho học viên cảm nhận được sâu sắc kiến thức, nhà trường đã mời Đoàn dân ca quan họ Bắc Ninh lên hát minh họa, chủ yếu là hát đài từ, gieo vần… rồi chuyển sang quan họ. Ai cũng chăm chú lắng nghe như “nuốt” từng lời. Cả hội trường nín lặng trong không gian của lời ru tiếng hát êm ái, mượt mà. Chị “say” quan họ từ dạo ấy.

Năm 1979, Xuân Lan tốt nghiệp và được điều về dạy học tại Trường Quế Võ, sau này là trường mầm non. Và hiện tại thì chị cũng đang tham gia giảng dạy tại Trường Tiểu học Nguyễn Văn Cừ. Nhưng chị bảo thời gian tham gia hoạt động và công tác trong trong đội văn nghệ xung kích quần chúng, trước đó gọi là CLB Quan họ Bắc Hà đã cho chị được nhiều cơ hội để hoàn thiện bản thân mình. CLB Quan họ hồi ấy hoạt động theo kiểu phong trào văn nghệ quần chúng.

Chị tâm sự: “Lúc đó khó khăn lắm, phục vụ cả tháng, cả năm trời mà mỗi vụ cũng chỉ nhận được 50kg lúa/vụ thôi chúng tôi vẫn động viên nhau cố gắng”.

25 năm vẫn say mê

Năm 1986, CLB Quan họ Đền Đô của chị được tách ra, dựa trên nền tảng là CLB Quan họ Bắc Hà. Số lượng thành viên vào khoảng 30 người với đủ mọi thành phần, lứa tuổi. Năm nay, CLB của chị lại tiếp tục kỷ niệm 25 năm ngày thành lập. Đó là một chặng đường không ngắn đối với một CLB nghiệp dư, nhưng trên cả vẫn là tình yêu với quan họ mà chị dành cho nó. “Đoàn của chúng tôi chủ yếu phục vụ biểu diễn 24/24 giờ ở Đền Đô, chủ yếu khách nước ngoài phục vụ, ngoài ra còn tham gia lưu diễn ở khắp mọi miền đất nước”- chị Lan cho biết.

Nếu đã yêu lời ca tiếng hát được truyền lại từ bao đời của dân tộc mình, các em sẽ xa lánh các tệ nạn xã hội và sống trong môi trường vui tươi lành mạnh. Đó là điều không có gì mua được.

Chị Nguyễn Xuân Lan

Là một thành viên của CLB quan họ Đền Đô - liền anh Ngô Văn Nghĩa chia sẻ: “Hiện tại mình là giáo viên dạy văn hóa của Trường Tiểu học Phù Khê (Từ Sơn, Bắc Ninh). Mình tham gia hoạt động trong CLB Quan họ của chị Lan đã được hơn một năm nay. Cảm nhân đầu tiên đó là sự vui vẻ, yêu đời, vì mình được sống trong một không gian của gia đình quan họ. Chị Lan là người thầy tâm huyết với nghề, luôn quan tâm động viên anh em trong đoàn cố gắng rèn luyện giọng hát. Mình đến với CLB Quan họ với mong muốn gìn giữ và phát huy các làn điều quan họ để trao truyền lại cho các thế hệ sau”.

Chị Lan tâm sự: “Suốt một đời tôi say mê quan họ và muốn trao truyền lại hết những tinh hoa của nghề cho các thế hệ sau, đặc biệt là các làn điệu quan họ cổ di sản văn hoá quý hiếm. Tôi mong muốn, sức sống, tuổi thọ của quan họ mãi được duy trì qua nhiều thế hệ, muốn được như vậy thì các cấp lãnh đạo, chính quyền cần có sự quan tâm đúng mức để dáng dấp, hình hài quan họ được trả về nguyên bản. Bởi, khi sống trong không gian văn hoá quan họ đúng nghĩa là chúng tôi có đầy đủ tất cả, buồn vui, thủy chung, son sắt, sướng khổ”.

Vũ Phúc