Lo ngại bổ sung tội mới về đa cấp thành "chỗ trú ẩn" cho tội phạm

ĐBQH Bùi Văn Xuyền. (Ảnh: VPQH)

Sáng 24.5, Quốc hội thảo luận về Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm 2015. Trình bày báo cáo giải trình tiếp thu, bà Lê Thị Nga - Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho biết: Đa số ý kiến ĐBQH đề nghị bổ sung một điều luật mới về Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp để xử lý hình sự hành vi kinh doanh đa cấp trái phép, tránh để xảy ra hậu quả rồi mới xử lý về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản như một số vụ án liên quan đến kinh doanh đa cấp vừa qua.

"Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, kinh doanh đa cấp là phương thức kinh doanh hiện đại, nếu tuân thủ đúng pháp luật thì sẽ phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, nếu kinh doanh theo phương thức đa cấp mà vi phạm quy định của pháp luật thì sẽ gây ra hậu quả rất lớn. Thực tế vừa qua, nhiều vụ kinh doanh đa cấp vi phạm quy định của pháp luật đã gây thiệt hại cho hàng chục nghìn người, chủ yếu là người nghèo ở các vùng nông thôn" - Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết.

Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu ý kiến của đa số ĐBQH và theo đề nghị của Chính phủ, dự thảo Luật đã bổ sung Điều 217a - Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Phát biểu góp ý, ĐB Bạch Thị Hương Thủy (Hòa Bình) nhất trí với việc bổ sung loại tội này. ĐB Thủy phân tích: Thời gian qua, hoạt động kinh doanh đa cấp trá hình diễn biến phức tạp khó lường, diễn ra ở hầu hết các tỉnh trong cả nước.

Với thủ đoạn tinh vi, đánh vào tâm lý hám lợi của người dân, lợi dụng kẽ hở của pháp luật, một số đối tượng đã biến tướng phương thức kinh doanh đa cấp để trục lợi. Hành vi phổ biến mà tội phạm lợi dụng hoạt động kinh doanh đa cấp trá hình để lừa đảo chiếm đoạt tài sản như kinh doanh tiền ảo, thực phẩm chức năng, khóa học làm giàu, chăm sóc sức khỏe, bất động sản, đầu tư tài chính...

ĐB Thủy dẫn chứng một số vụ vừa qua như vụ Công ty cổ phần thương mại Cộng Đồng Việt lừa đảo chiếm đoạt hàng trăm tỷ đồng của gần 3.000 người hay vụ Công ty Liên Kết Việt lừa đảo chiếm đoạt hơn 2.000 tỷ đồng của 45.000 người.

Tuy nhiên, từ góc nhìn phản biện, ĐB Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) cho rằng, cần cân nhắc việc bổ sung tội danh này vào Bộ luật hình sự. Lý do đây là loại tội mới chưa được báo cáo đánh giá đầy đủ về sự cần thiết, mức độ tác động của loại tội phạm này trong Bộ luật hình sự.

"Báo cáo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng nêu ý kiến một số vụ việc kinh doanh đa cấp trái phép gây thiệt hại lớn, gây bức xúc trong nhân dân. Nhưng nguyên nhân do đâu, việc xử lý thế nào lại chưa được giải trình rõ ràng" - ĐB Xuyền phân tích.

ĐB Xuyền cho rằng, thiết kế của điều luật như trong dự thảo chưa chắc đã xử lý hình sự được các vụ việc tương tự về đa cấp xảy ra như trong thời gian vừa qua, bởi các doanh nghiệp đều được cấp phép đăng ký kinh doanh đầy đủ.

Việc thiết kế khung hình phạt của tội phạm này cao nhất là 5 năm tù, nhẹ hơn rất nhiều so với tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản hay tội Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản (2 tội này có khung hình phạt cao nhất là 20 năm tù đến tù chung thân).

"Nếu không làm thận trọng, có khi việc bổ sung tội mới này lại là nơi để đối tượng phạm tội "trú ngụ, ẩn náu", tránh bị xử lý về tội Lừa đảo hay Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản do có khung hình phạt nhẹ hơn" - ĐB Xuyền cảnh báo.