Tăng thuế VAT: 4 câu hỏi lớn chờ Bộ Tài chính trả lời

VCCI cho rằng tăng thuế VAT sẽ làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo

4 câu hỏi lớn chờ Bộ Tài chính trả lời

Sau khi tiến hành lấy ý kiến các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp trên cả nước, Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã gửi góp ý tới Vụ Chính sách Thuế – Bộ Tài chính về Đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế giá trị gia tăng, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, Luật thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật thuế thu nhập cá nhân và Luật thuế tài nguyên.

Trong văn bản, VCCI nêu rõ, hiện nay, tài liệu Cơ quan soạn thảo cung cấp mới chỉ là một dự thảo sơ bộ và tờ trình. Đối với từng nội dung sửa đổi cụ thể, tờ trình cũng đã nêu được mục tiêu chính sách, các vướng mắc phát sinh trong thực tế, một số kinh nghiệm quốc tế và dự kiến hướng sửa đổi.

Tuy nhiên, tài liệu này chưa có các đánh giá cụ thể hơn về tác động có thể có của các chính sách được đề xuất, từ đó có thể khiến cho việc cân nhắc, xem xét các chính sách thuế mới không được đầy đủ, toàn diện.

Từ đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sớm bổ sung báo cáo đánh giá tác động. Đối với mỗi chính sách được đề xuất, VCCI đặt ra một chuỗi câu hỏi: “Chính sách đó sẽ tác động như thế nào đến ngân sách, làm tăng, giảm nguồn thu như thế nào? Tác động cụ thể như thế nào đến người có thu nhập thấp?

Chính sách đó liệu có giúp đạt được mục tiêu kinh tế – xã hội đã đề ra? Ví dụ, liệu việc đánh thuế TTĐB đối với nước ngọt có giúp làm giảm béo phì, với tỷ lệ bao nhiêu? Chính sách này liệu có làm giảm tiêu thụ đường, ảnh hưởng ngành mía như thế nào?

Ngoài việc đạt được mục tiêu đã đề ra, chính sách mới liệu có những tác động tiêu cực nào khác không? Ví dụ, quy định hạn chế vốn mỏng có tác động tiêu cực đến hoạt động ngân hàng, tăng trưởng tín dụng không? Dự kiến đánh thuế VAT vào chuyển quyền sử dụng đất có tác động tiêu cực đến thị trường bất động sản hay không?

Chính sách thuế mới liệu có minh bạch, khả thi không? Có nguy cơ gặp khó khăn khi thực hiện hoặc tạo kẽ hở cho tham nhũng, tiêu cực không?”

Tăng thuế GTGT (VAT) có thể làm tăng khoảng cách giàu nghèo

Đối với thuế suất phổ thông, cơ quan soạn thảo đề xuất tăng thuế từ 5% lên 6% và tăng thuế từ 10% lên 12% đối với các loại hàng hoá, dịch vụ tương ứng. VCCI đánh giá, đây là sự thay đổi chính sách rất lớn, song chưa được đánh giá một cách đầy đủ trong tờ trình. Tờ trình mới chỉ đề cập đến tác động tăng thu ngân sách chứ chưa đề cập đến các tác động khác về kinh tế, xã hội của việc tăng thuế này.

Sức mua sắm, nhu cầu tiêu dùng có thể sẽ giảm sau khi tăng thuế VAT, thuế TTĐB và một số sắc thuế khác

VCCI bày tỏ quan điểm: “Về mặt xã hội, theo ý kiến của nhiều chuyên gia, thuế GTGT là loại thuế luỹ thoái đánh vào tiêu dùng. Mặc dù tăng cùng một mức thuế suất, nhưng người có thu nhập thấp lại chịu tác động lớn hơn do tỷ lệ chi tiêu cho tiêu dùng trên tổng thu nhập của người có thu nhập thấp cao hơn người có thu nhập cao.

Như vậy, xét về tác động xã hội, việc tăng thuế GTGT có thể làm tăng khoảng cách giàu nghèo, gây khó khăn hơn cho các hoạt động xoá đói giảm nghèo và có thể kéo theo nhiều hệ luỵ xã hội khác.

Về mặt kinh tế, việc tăng thuế GTGT sẽ tác động tiêu cực đến nền kinh tế và sức cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam. Tăng thuế GTGT vừa tạo ra chi phí đẩy, vừa giảm sức cầu của nền kinh tế, từ đó ảnh hưởng rất lớn đến các mục tiêu vĩ mô mà Chính phủ đề ra. Qua tham luận và trao đổi của các chuyên gia và doanh nghiệp, Bộ Tài chính cần cân nhắc một số hệ quả của chính sách này”.

4 hệ lụy của tăng thuế với nền kinh tế

Theo VCCI, có 4 hệ lụy sẽ xảy ra với kinh tế Việt Nam nếu tăng thuế GTGT (VAT) từ 5% lên 6% và tăng thuế từ 10% lên 12% đối với các loại hàng hoá, dịch vụ.

Thứ nhất, chi phí thuế tăng có thể sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế. Trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đang có dấu hiệu suy giảm trong những năm trở lại đây thì việc tăng thuế sẽ càng làm trầm trọng thêm thực trạng này.

Thứ hai, trong 3 nhóm doanh nghiệp (quốc doanh, dân doanh trong nước và FDI) thì các doanh nghiệp dân doanh trong nước sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của việc tăng thuế GTGT. Các doanh nghiệp FDI hiện nay tập trung nhiều vào việc sản xuất hàng xuất khẩu, không chịu thuế GTGT. Các doanh nghiệp nhà nước mặc dù cũng phải nộp thuế nhiều hơn nhưng sau đó có thể được thụ hưởng từ các khoản chi đầu tư tăng thêm có được từ tiền tăng thuế. Điều này có thể ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển kinh tế tư nhân đặt ra tại Đại hội Đảng XII.

Các doanh nghiệp tư nhân trong nước là nơi có khả năng tạo việc làm tốt nhất trên mỗi đồng vốn đầu tư

Thứ ba, việc tăng thuế còn có nguy cơ ảnh hưởng đến năng lực tạo việc làm của nền kinh tế Việt Nam. Mỗi năm, Việt Nam có trên dưới 1 triệu người bước vào độ tuổi lao động. Trong 3 thành phần kinh tế, các doanh nghiệp tư nhân trong nước có khả năng tạo việc làm tốt nhất trên mỗi đồng vốn đầu tư. Do đó, tiếp theo việc doanh nghiệp tư nhân chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của tăng thuế GTGT, năng lực tạo việc làm của nền kinh tế Việt Nam cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Thứ tư, tác động lạm phát đã được Bộ Tài chính tính toán và được coi là không lớn, chỉ làm tăng CPI một lần trong khoảng 0,06% - 0,39%. Do không nắm rõ phương pháp nghiên cứu nên khó có thể bình luận sâu hơn về tác động này. Mặc dù vậy, theo ý kiến một số chuyên gia mà VCCI tiếp nhận được, đây là tác động trong điều kiện giả định là các yếu tố khác không đổi, trong đó có chi ngân sách. Nói cách khác, nếu việc tăng thuế và số tiền thu được tăng thêm (ước đoán 70.000 tỷ đồng) được giữ lại trong ngân sách, không làm tăng chi ngân sách thì mức tăng CPI như thế là phù hợp. Tuy nhiên, Nhà nước không thể thu thêm thuế rồi để đó, mà sẽ sử dụng tiền thuế này để chi tiêu công. Việc Nhà nước sử dụng những đồng tiền thuế này chi tiêu như thế nào có thể sẽ kéo theo lạm phát.