TS. Trần Đình Thiên: “Sau hiệu ứng Jack Ma là trách nhiệm của Bộ Công thương”

Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương (APEC 2017) vừa chính thức khai mạc tại Đà Nẵng (Hà Nội) ngày 8.11. Một trong những nội dung được Bộ Công thương Việt Nam đề xuất tại APEC 2017 lần này là Thương mại điện tử xuyên biên giới và Công nghiệp hỗ trợ. Xung quanh đề xuất này, TS. Trần Đình Thiên cho rằng Thương mại điện tử xuyên biên giới và Công nghiệp hỗ trợ hiện đang là hai chủ đề lớn và nóng đối với tất cả các nền kinh tế APEC.

Ông đánh giá thế nào về những đóng góp và sáng kiến tổ chức các sự kiện cũng như những vấn đề mà nước chủ nhà Việt Nam đưa ra tại APEC 2017?

- Thực sự Việt Nam đã có những sáng kiến quan trọng trong việc tổ chức APEC 2017. Từ khâu lựa chọn chủ đề chung các chủ đề thảo luận ưu tiên, cho đến việc tổ chức các Hội nghị chuyên đề và hàng loạt sự kiện bên lề, tất cả đều thể hiện nhất quán cách tiếp cận vấn đề đúng. Đó là kết hợp hài hòa tinh thần chung của APEC, một diễn đàn hợp tác linh hoạt, năng động, dựa trên cơ sở ý nguyện chung của các nền kinh tế thành viên, với tinh thần chủ động sáng tạo, phát huy sáng kiến và tính "đặc sắc" chủ nhà.

Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh những sáng kiến cụ thể mà Việt Nam đã làm, để thông qua sự kiện lớn này, giới thiệu, quảng bá một Việt Nam đậm bản sắc, thân thiện, đang trỗi dậy mạnh mẽ và đầy tinh thần trách nhiệm.

TS. Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam 

Tổ chức Hội nghị thượng đỉnh kinh doanh APEC với chủ đề “Việt Nam - Đối tác kinh doanh tin cậy”, Hội thảo về ba Đặc khu Kinh tế, Hội thảo "Vai trò của Doanh nhân nữ",… là những sự kiện đánh dấu điều đó. Cả việc tổ chức để 63 tỉnh thành “tiếp thị” đặc sản cho khách hàng quốc tế. Tất cả đều thể hiện tính năng động, thân thiện và “chất” Việt Nam.

Bên cạnh các sáng kiến về nội dung, để APEC 2017 thành công, phải kể đến cách làm việc bài bản, nghiêm túc và đầy tinh thần trách nhiệm của nước chủ nhà khi tổ chức toàn bộ Chương trình năm APEC với đầy ắp các sự kiện.

Đó chính là nguyên nhân bảo đảm cho APEC 2017 đã thành công cho đến hôm nay và chắc chắn sẽ tiếp tục thành công cho đến khi kết thúc Hội nghị Thượng đỉnh tại Đà Nẵng trong những ngày tới.

Thành công khẳng định vai trò to lớn, sự đóng góp có ý nghĩa của Việt Nam vào APEC. Nó tạo cảm hứng và niềm tin cho Việt Nam, cho tất cả các thành viên APEC tiếp tục thành công.

Thương mại điện tử xuyên biên giới và Công nghiệp hỗ trợ là những sáng kiến quan trọng được Việt Nam đề xuất trình lên Hội nghị bộ trưởng ngoại giao và kinh tế tại APEC lần này. Theo ông những sáng kiến này sẽ có ảnh hưởng thế nào tới nền kinh tế trong APEC?

- Thương mại điện tử xuyên biên giới và Công nghiệp hỗ trợ hiện đang là hai chủ đề lớn và nóng đối với tất cả các nền kinh tế APEC. Tầm vóc của vấn đề bắt nguồn từ sự thay đổi thời đại công nghệ và sự dịch chuyển cấu trúc kinh tế toàn cầu - mà APEC chính là vùng "trọng tâm" của hai quá trình đó. Giải quyết hai vấn đề này chính là giải quyết được vấn đề trọng tâm của kết nối phát triển trong thời đại kinh tế số của APEC.

Việc Việt Nam đề xuất thảo luận 2 chủ đề này trong chương trình nghị sự APEC 2017 và được tất cả các thành viên APEC ủng hộ. Điều này xác nhận tính đúng đắn của sự lựa chọn của Việt Nam. Nó chứng tỏ cả tầm nhìn lẫn sự nhạy bén của Việt Nam khi xác định các vấn đề chiến lược đặt ra cho APEC.

Tôi cho rằng việc APEC 2017 thảo luận hai chủ đề này một cách sâu sắc và đúng tầm sẽ giúp đưa ra những gợi ý phát triển quan trọng cho các nền kinh tế thành viên APEC trong giai đoạn tới.

 Bộ Công Thương với vị trí là bộ quản lý lĩnh vực trên cần có những hành động gì để triển khai sáng kiến này?

- Thực ra, trong nhiều năm qua, Bộ Công thương đã làm nhiều việc để triển khai hai hướng hoạt động này trong nền kinh tế. Đã thu được những kết quả bước đầu quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại điện tử. Khía cạnh “công nghiệp hỗ trợ” thì còn nhiều chuyện ngổn ngang. Việc Bộ Công Thương chủ động đưa hai vấn đề này ra thảo luận tại diễn đàn APEC, theo tôi, là kết quả “tự nhiên”.

Toàn cảnh APEC 2017 tại Đà Nẵng Việt Nam

Tuy nhiên, điểm mới ở đây chính là khía cạnh “xuyên biên giới”, không chỉ đối với vấn đề “thương mại điện tử” mà cho cả vấn đề “công nghiệp hỗ trợ”. Bộ Công Thương ý thức rõ được tính chất toàn cầu của cả hai vấn đề. Do đó, đưa ra thảo luận chung trong APEC.

Để triển khai sáng kiến này, chắc chắn còn rất nhiều việc phải làm.

Trước hết, phải tư duy lại chính các khái niệm “thương mại điện tử” và “công nghiệp hỗ trợ” trong không gian liên kết xuyên biên giới, trong môi trường tự do hóa và trên nền tảng thay đổi sâu sắc về công nghệ, nhất là công nghệ số, công nghệ tự động hóa và công nghệ “in” sản phẩm.

Tiếp đó là phải thiết kế lại chiến lược cơ cấu ngành trong tầm nhìn liên kết, hội nhập. Đây là việc đại sự nhưng lại mới về tính chất. Khi kinh tế thế giới kết nối theo chuỗi, đặt trên nền tảng công nghệ cao và tự do hóa thì không thể tiếp cận chiến lược cơ cấu ngành như xưa.

Thứ ba là cởi bỏ các rào cản, các nút thắt thể chế, cơ chế, chính sách để cho cái mới vào. Thương mại điện tử xuyên biên giới, công nghiệp hỗ trợ trong chuỗi toàn cầu là những cái mới đó. Cách tiếp cận một nền kinh tế không dùng tiền mặt trên nền tảng kinh tế số mà ông Jack Ma của Tập đoàn Alibaba vừa có buổi thuyết trình đầy cảm hứng là một phần, nhưng có lẽ là phần cốt lõi, của câu chuyện này.

Chính phủ đang làm những việc này một cách quyết liệt. Làm thật. Bộ Công Thương cũng đang nỗ lực rất tích cực. Tôi tin rằng sẽ có kết quả tích cực. Song để không bị tụt hậu thì phải nỗ lực hơn rất nhiều, và phải đúng hướng, đúng logic thời đại và với tầm nhìn liên kết, hội nhập toàn cầu.

Là một trong những đơn vị đầu mối tổ chức các sự kiện, hội nghị trong khuôn khổ tuần lễ cấp cao APEC 2017, ông có những đánh giá gì về công tác chuẩn bị cũng như những đề xuất liên quan đến kinh tế, thương mại, hội nhập mà Bộ Công Thương đã thực hiện?

- Trong tổng thể sự đánh giá tốt đẹp dành cho công việc chuẩn bị và các hoạt động trong khuôn khổ APEC của Việt Nam, chắc chắn có phần dành cho Bộ Công Thương. Là một “nhân vật cốt cán” của APEC – Việt Nam, Bộ Công Thương đã làm tốt công việc của mình, cả ở phần nội dung lẫn phần tổ chức sự kiện.

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh tại APEC 2017

Bộ cũng đã phối hợp với nhiều cơ quan khác để tổ chức APEC. Cán bộ của Bộ, từ Bộ trưởng, Thứ trưởng cho đến các chuyên viên, đã “tham chiến” trên nhiều mặt trận. Và như đã nói ở trên, đóng góp xứng đáng vào sự thành công của APEC 2017.