Chúng ta được gì từ hội nhập, thu hút đầu tư nước ngoài?

Thảo luận về Luật Cạnh tranh sửa đổi, đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa, đoàn TP. HCM, cho biết vừa qua nhiều cử tri, nhất là các doanh nghiệp quốc nội phản ánh nhiều điều bất hợp lý, bất công và muốn được Chính phủ và Quốc hội quan tâm giải quyết thông qua Luật Cạnh tranh.

Không có bữa trưa miễn phí dù là Hamberger hay Vịt Bắc Kinh

“Một câu hỏi đặt ra, chúng ta hội nhập, mở cửa, thu hút đầu tư nước ngoài để làm gì? Câu trả lời phải là tăng cường nội lực Việt Nam, củng cố tăng cường chủ quyền Việt Nam để Việt Nam đuổi kịp thế giới bên ngoài, giữ vững và thậm chí mạnh hơn bên trong kể cả về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh và quốc phòng”, đại biểu Nghĩa nhấn mạnh.

Để tăng cường nội lực và chủ quyền quốc gia trước hết về kinh tế và khai thác các nguồn lực và thị trường bên ngoài. Đây không chỉ là mục đích của các nước chậm và đang phát triển khi tham gia các hiệp định thương mại tự do mà còn là của các nền kinh tế phát triển ở mọi châu lục. Dù là che giấu dưới các cụm từ rất hoa mỹ nhưng đều nhằm mục đích bảo hộ như là tối huệ quốc, đối xử quốc gia, ưu đãi phổ cập, ODA, chống phá giá, rào cản kỹ thuật.

Đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa, đoàn TP.HCM (Ảnh: Quốc hội)

Những nhà đàm phán của Việt Nam đã quá rõ về điều này. Bên dưới các luật chơi công khai nằm trong các hiệp định là các luật chơi thực chất, đó là cá lớn nuốt cá bé, khôn sống mống chết và không có bữa trưa miễn phí dù là về vịt Bắc Kinh hay Hamberger của New York.

Luật chơi thực chất này thậm chí đang được công khai và trở thành chính sách và luật pháp ngay từ các nền kinh tế mạnh nhất, giầu nhất hành tinh thông qua các khẩu hiệu như nước Mỹ trên hết và giấc mơ Trung Hoa.

“Chúng ta không kỳ thị các doanh nghiệp nước ngoài và sẵn sàng đối xử tối huệ quốc, đối xử quốc gia, tuân thủ rào cản kỹ thuật. Nhưng vấn đề là trăm tỷ USD xuất khẩu mỗi năm, hàng tỷ USD đầu tư FDI và hàng trăm tỷ đầu tư gián tiếp trong 20 năm qua đã đem lại gì cho nội lực Việt Nam?”, đại biểu Nghĩa băn khoăn.

Nhiều tài liệu nghiên cứu của các chuyên gia và các cơ quan nhà nước Việt Nam đã chỉ rõ, chúng ta đã mất rất nhiều tài nguyên, mất nhiều lao động giá rẻ, mất nhiều ưu đãi về thuế và đất cát cho doanh nghiệp nước ngoài nhưng kết quả đem lại không tương xứng. Các ví dụ từ các ngành cơ khí, chế tạo, khoáng sản, thực phẩm chế biến, may mặc, da giầy, nông nghiệp và cả bán buôn, bán lẻ và cả trong lĩnh vực văn hóa, y tế, giáo dục đã cho thấy điều này.

Nhiều quốc gia xuất phát từ cột mốc 100, 200 USD/GDP/đầu người như chúng ta nhưng đến nay họ đã lên 5000, 10.000 USD với ICO thấp hơn chúng ta và với TSP cao hơn chúng ta. Đặc biệt họ đã có những ngành công nghiệp mà tỷ lệ nội địa hóa rất cao, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, có những thương hiệu vững chắc trong các chuỗi siêu thị ở Hoa Kỳ, Châu Âu và Nhật Bản. Gần đây nhất là về gạo của Campuchia mà chúng ta phải nghiêm túc nghiên cứu.

Luật Cạnh tranh phải đóng góp nhiều hơn vào nội lực Việt Nam

Nhiều năm trước chúng ta đã báo động nhiều doanh nghiệp nước ngoài hầu như không đóng thuế thu nhập hàng chục năm, vì họ luôn khai lỗ trong khi doanh số vẫn tăng đều, cơ sở luôn mở rộng. Nhưng sau đó chuyển nhượng lại với giá cao và số lãi không nhỏ. Chúng ta đã báo động về việc tỷ lệ nội địa hóa trong các ngành ô tô, điện tử sau hàng chục năm hầu như không nhích lên như cam kết. Chúng ta đã mất nhiều thị phần trong nước về thức ăn gia súc, thuốc thú y.

Gần đây nhiều doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực bán lẻ dược phẩm, khám chữa bệnh, vận tải, đặc biệt trong lĩnh vực văn hóa và nổi lên là điện ảnh và nghệ thuật biểu diễn đang báo động về việc họ đang từng bước bị loại khỏi thị trường trong nước.

Các cơ quan quản lý nhà nước Việt Nam hầu như bất lực trước các hành vi cạnh tranh không lành mạnh như chuyển giá, mua bán, sáp nhập ở tầng trên và bên ngoài Việt Nam, trốn thuế bằng công nghệ cao và bằng cách điều chuyển vốn giữa các công ty trong cùng tập đoàn.

Các doanh nghiệp mình bị hạch sách, nhũng nhiễu, nhiều trường hợp không có phong bì thì không qua được các cửa ải hành chính, trong khi chúng ta hầu như bất lực trước các vụ thắng thầu chỉ nhờ kê giá rẻ và cam kết công nghệ cao. Như vậy, năm sau thì đội vốn, thậm chí gấp đôi, giảm tiến độ, gian dối về chất lượng và công nghệ, mà những dự án như vậy gộp lại có vốn đầu tư đến hàng trăm ngàn tỷ.

Nhiều nhân dân Việt Nam rơi nước mắt vì bị mất chủ quyền ngay trên chính quê hương mình, ngay khi được nước ngoài chào mua lại với giá 3 đời ăn không hết.

“Tôi biết tình hình trên không chỉ được giải quyết được bằng Luật Cạnh tranh mà còn bằng nhiều chính sách luật pháp, biện pháp đồng bộ khác. Nhưng với hiểu biết và kinh nghiệm công tác của mình, tôi cho rằng Luật Cạnh tranh có thể và phải đóng góp nhiều hơn vào việc tăng cường nội lực Việt Nam, nếu không thì những cái bấm nút của đại biểu sẽ không tròn trách nhiệm phải có của nó”, đại biểu Nghĩa trăn trở.