Chuyện lạ: Công ty cà phê đã nhổ cây, vẫn bắt công nhân nộp khoán
Công ty cà phê Gia Lai tự ý xen canh cây sầu riêng trong vườn cà phê dù chưa được tỉnh phê duyệt. Diện tích cà phê đã nhổ để trồng sầu riêng nhưng công nhân vẫn bị áp mức khoán. Sự việc lâu ngày không giải quyết khiến công nhân tụ tập đông người khiếu kiện lên tỉnh, trung ương.
Nhổ cây, công nhân thất thu vẫn phải nộp khoán
Cuối năm 2015, Công ty TNHH MTV Cà phê Gia Lai (phường Thống Nhất, TP Pleiku, Gia Lai) gửi thông báo đến các đội sản xuất về phương án “nhổ cà phê trồng sầu riêng”. Theo đó mỗi ha cà phê sẽ nhổ 120 cây, phía công ty hỗ trợ cây giống trị giá 100.000 đồng/cây, còn các chi phí khác như nhổ cây, làm đất, rào chắn quanh cây, phân bón… thì công nhân phải tự lo.
Theo phản ánh của công nhân, thực hiện phương án này, người lao động hoàn toàn chịu thiệt: Vừa bị nhổ mất cây, vừa bị công ty áp mức khoán 100% sản lượng với 4 tấn cà phê tươi/ha như cũ. Mặt khác, công ty chỉ thực hiện nửa vời, cà phê công nhân đã nhổ nhưng cây sầu riêng lại bị cấp thiếu (khoảng 24 cây/ha), giống kém chất lượng.
Sầu riêng không sống được, công nhân phải trồng lại cà phê mới. Ảnh Lê Kiến.
Ông Đậu Đình Phước (Đội Chư Păh 1, Chi nhánh Ia Yok, xã Ia Yok) nói: “Mô hình trồng xen cây sầu riêng, công nhân ủng hộ nhưng khi triển khai công ty lại không giảm mức khoán. Ban đầu, công ty áp xuống phải thực hiện, nếu không sẽ thu lô nên nhiều hộ công nhân sợ phải đăng ký trồng sầu riêng. Thực tế, hầu hết tất cả diện tích trồng xen cây sầu riêng trong cà phê giờ đã chết gần hết do cây sinh trưởng kém, bị bò ăn, số cây còn sống rất ít”.
Ông Phước phân tích thêm: Trung bình 120 cây cà phê mỗi năm thu trên 1,5 tấn quả tươi, riêng nộp khoán 4 tạ, còn lại hơn 1,1 tấn là của công nhân. Nếu việc áp dụng phương án xen canh sầu riêng này, mỗi năm công nhân sẽ thất thu hơn 1,1 tấn trong số 120 cây bị nhổ và phải “bỏ tiền túi” nộp khoán cho công ty thêm 4 tạ. Nếu theo phương án (trong khoảng 3 - 4 năm đầu mới trồng) thì công nhân thất thu rất lớn, chưa kể bỏ tiền túi ra trả khoán.
Bà Đặng Thị Nhạn (công nhân đội 2/9, chi nhánh Ia Yok) cho rằng: “Thực hiện phương án này, công ty bỏ ra 1 thì công nhân bỏ ra 10 lần mà còn thất thu, không giảm khoán. Khi triển khai có nhiều vấn đề không hợp lý, công nhân kiến nghị nhưng công ty không trả lời, cứ dây dưa kéo dài. Bức xúc quá, chúng tôi nhiều lần gửi đơn không được phải kéo nhau lên tỉnh khiếu nại, họ bảo kéo đông người sẽ tạo điểm nóng nhưng không kiến nghị sẽ không được gì”.
Triển khai trái quy định
Theo ông Phước, công nhân nhiều lần kiến nghị lên công ty yêu cầu giảm sản nhưng không được giải quyết, buộc công nhân phải làm đơn tập thể gửi lên tỉnh. Chờ mãi không được, nhiều hộ bức xúc nên tụ tập đông người, kéo nhau lên tỉnh đòi quyền lợi thì được cơ quan chức năng yêu cầu về và hứa sẽ giải quyết, đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
Theo đó, ngày 28.7.2017, Sở NN&PTNT Gia Lai xác minh theo đơn người dân và có kết luận: "Công nhân kiến nghị giảm sản lượng số cây cà phê đã nhổ là đúng. Phương án trồng xen cây sầu riêng trong vườn cà phê của công ty chưa được UBND tỉnh phê duyệt mà tự ý triển khai là trái quy định”.
Đồng thời Sở NN&PTNT đề nghị ban lãnh đạo Công ty TNHH MTV Cà phê Gia Lai tự kiểm điểm. Đến ngày 11.8, UBND tỉnh Gia Lai có văn bản phê bình tập thể lãnh đạo Công ty Cà phê Gia Lai vì không chấp hành chỉ đạo của tỉnh mà tự ý trồng sầu riêng trong vườn cà phê, yêu cầu công ty rà soát lại để giảm khoán cho công nhân.
Chi nhánh Ia Yok, Công ty Cà phê Gia Lai
Mặc dù Sở NN&PTNT có kết luận, UBND tỉnh có chỉ đạo nhưng Công ty Cà phê Gia Lai vẫn “dây dưa” không giải quyết, buộc người dân gửi đơn cầu cứu ra trung ương. Ngày 14.11, UBND tỉnh Gia Lai ra tiếp văn bản mới, yêu cầu Sở NN&PTNT tỉnh chủ trì kiểm tra, báo cáo đề xuất lên tỉnh. Đồng thời, UBND tỉnh yêu cầu Công ty Cà phê Gia Lai đối thoại với công nhân, tránh để phát sinh thành điểm nóng.
Mới đây (ngày 4.12), đại diện các sở ngành gồm: Sở NN&PTNT, Liên đoàn Lao động tỉnh, chính quyền địa phương… và công ty tổ chức họp với công nhân để thống nhất cách giải quyết. Theo đó, phía công ty chấp nhận giảm khoán cho người lao động mức 10% (tương đương 120 cây cà phê bị nhổ).
Trao đổi với Dân Việt, ông Võ Ngọc Hiếu – Giám đốc Công ty TNHH Cà phê Gia Lai, cho rằng: "Việc trồng xen sầu riêng là không bắt buộc, chỉ cần các đội sản xuất đăng ký trên 90% thì công ty cho triển khai. Việc thực hiện phương án trồng xen này là căn cứ vào điều lệ, phương án của công ty và công ty có quyền quyết định chứ không cần chờ tỉnh thông qua.
Thực tế, bình thường 1ha cho thu nhập khoảng 130 triệu đồng, nếu xen canh sầu riêng thì có thể tăng lên 300 - 600 triệu đồng. Sở dĩ công ty không giảm khoán 10% là vì tính hiệu quả thu nhập trong tương lai. Hiện mức giảm khoán 10% sẽ được công ty đề xuất lên chờ UBND tỉnh phê duyệt".
Khi PV hỏi đến nay có bao nhiều ha cây sầu riêng phát triển bình thường, ông Hiếu bảo: “Sau mấy năm nữa mới đánh giá được!”. Trong khi đó, nhiều công nhân cho biết số cây sầu riêng sống được chỉ khoảng 17%, nhiều hộ đã trồng lại cà phê và ngày ngày lo lắng chờ tỉnh ra văn bản chính thức thông qua mức giảm khoán 10%.