Quá khứ mờ ám của cựu đặc vụ CIA bị nghi làm gián điệp cho Trung Quốc

Jerry Chun Shing Lee, người bị Mỹ bắt ngày 15/1. Ảnh: SCMP.

Cựu đặc vụ Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Jerry Chun Shing Lee, 53 tuổi ngày 15.1 bị bắt tại sân bay John F. Kennedy ở New York, với cáo buộc nắm giữ thông tin quốc phòng trái phép. Lee bị nghi ngờ đã giúp Trung Quốc loại bỏ mạng lưới gián điệp Mỹ ở nước này, theo SCMP.

Lee từng phục vụ trong quân đội Mỹ năm 1982 - 1986. Sau khi xuất ngũ, Lee tốt nghiệp Đại học Hawaii Pacific năm 1992 với bằng cử nhân quản lý kinh doanh quốc tế.

Lee từng là nhân viên CIA năm 1994 - 2007. Theo New York Times, một số nhà điều tra cho rằng Lee đã rời khỏi CIA với tâm trạng bất mãn và bắt đầu làm gián điệp cho Trung Quốc.

Cựu đặc vụ CIA đến Hong Kong định cư và làm việc cho công ty Thuốc lá Quốc tế Nhật Bản. Ông làm việc trong nhóm điều tra của công ty, chuyên tìm kiếm những kẻ buôn lậu và buôn thuốc lá giả.

Lee chỉ làm việc cho công ty này trong một, hai năm. Sau đó, "ông ta cãi nhau với sếp mình và cuối cùng bị sa thải", một chuyên gia an ninh tại Hong Kong cho biết.

"Chúng tôi nhận ra những điều khả nghi về Lee trong vòng một năm ông ấy làm việc ở công ty", cựu giám đốc điều hành công ty thuốc lá nói. "Mặc dù không có chứng cứ rõ ràng, chúng tôi nghi ngờ ông ta đã tiết lộ với giới chức Trung Quốc đại lục thông tin về các vụ điều tra hàng giả và hàng lậu của chúng tôi, bao gồm các hoạt động được tiến hành với sự hợp tác của các cơ quan hành pháp phương Tây và nhắm vào các tổ chức tội phạm hay Triều Tiên".

Theo cựu giám đốc công ty, sau khi Lee nắm được thông tin chi tiết của một số vụ việc thì sẽ có những bước ngoặt bất ngờ. "Chúng tôi đặt mua một số lô hàng giả để phục vụ điều tra nhưng những lô đó bị chính quyền Trung Quốc tịch thu hoặc đột nhiên bốc hơi. Một trong những nhân viên điều tra của chúng tôi đã bị bắt và bị bỏ tù ở Trung Quốc", ông cho hay.

Sau khi rời công ty thuốc lá, Lee làm việc cho David Reynolds, người từng là nhân viên CIA năm 1988 - 2002 và một viên chức lãnh sự quán Mỹ tại Quảng Châu trong hai năm tiếp theo. Ông này sau đó đầu tư khoảng 380.000 USD để thành lập một công ty ở Hong Kong, chuyên nhận các hợp đồng điều tra việc buôn lậu thuốc lá.

Công ty này cuối cùng bị đóng cửa. "Một ngày nọ, ông ta biến mất. Tôi nghĩ đó là khoảng năm 2012", chuyên gia an ninh tại Hong Kong cho biết. Vào năm đó, Lee và gia đình về Mỹ, hành lý của ông ta bị FBI kiểm tra và họ phát hiện Lee giữ hai cuốn sổ tay ghi tên các đặc vụ chìm của CIA và các thông tin mật.

Vào thời điểm đó, chính phủ Trung Quốc được cho là đã làm tan rã mạng lưới điệp viên mà CIA phải mất hai năm để xây dựng nhờ nguồn tin nội gián. Vậy nên, chính quyền Mỹ đã tiến hành một chiến dịch săn lùng điệp viên tay trong. Lee là nghi can hàng đầu dựa vào tài liệu nhạy cảm mà ông ta nắm giữ.

Theo NYTimes, FBI khi đó không bắt Lee vì sợ "đánh rắn động cỏ". Họ cho rằng nếu kiên nhẫn theo dõi, họ sẽ biết được bằng cách nào Trung Quốc có thể phá vỡ mạng lưới tình báo của Mỹ và xác định rõ liệu Lee có nhúng tay vào hay không.

Lee rời Mỹ để trở lại Hong Kong vào năm 2013. Trong hai năm gần đây, Lee làm việc cho công ty đấu giá Christie's. Với tư cách là giám đốc an ninh của Christie's, Lee chịu trách nhiệm giữ các lô hàng an toàn trong quá trình vận chuyển và khi chúng được trưng bày trước công chúng. "Ông ấy phụ trách kiểm soát đám đông và bảo vệ các đồ vật", nguồn tin trong công ty cho hay.

Người này kể rằng Lee rất dễ tính trong công việc, đôi khi có thể coi là lỏng lẻo. "Giám đốc an ninh thường rất khắt khe nhưng ông ấy không như vậy. Ông ấy không phải là người xét nét các chi tiết", ông nhận xét.

Lee bị bắt khi trở về Mỹ ngày 15.1 nhưng chỉ bị cáo buộc lưu trữ trái phép thông tin mật. Ông này không bị cáo buộc làm gián điệp hay cung cấp bí mật của Mỹ cho Trung Quốc. 

Một người từng họp với Lee tại Hong Kong cho biết ông đã cảm thấy Lee khả nghi từ trước. "Ấn tượng của tôi là ông ấy không quan tâm đến công việc ở công ty đấu giá Christie's. Đó có thể chỉ là một vỏ bọc, không phải là công việc thực sự", ông bình luận.