Tạo chủng virus cúm mới: Vũ khí hủy diệt?

Khủng bố bằng virus H5N1 “siêu biến thể”?

Điều đang gây tranh cãi trên toàn cầu là giới chức Mỹ đã yêu cầu các nhà khoa học không công bố chi tiết nghiên cứu mới nhất này để tránh một cuộc tấn công sinh học có thể xảy ra. Tuy nhiên, những ý kiến chỉ trích cho rằng, đây là một động thái kiểm duyệt khoa học của Mỹ.

Điều trị bệnh nhân cúm A -H5N1 tại Hà Nội năm 2007

Cuộc tranh luận bắt nguồn từ nghiên cứu độc lập của hai nhóm nhà khoa học của Mỹ và Phần Lan đều đưa ra phát hiện về biến đổi gen ở chủng cúm gia cầm có thể dẫn đến đại dịch đối với con người.

Hiện nay, virus cúm gia cầm không thể lây truyền ở người chỉ qua đường hô hấp thông thường. Tuy nhiên, trong phòng thí nghiệm, các nhà khoa học chứng minh rằng họ có thể biến đổi virus H5N1 thành dạng bụi sương và có thể lây lan một cách dễ dàng trong không khí.

Hội đồng Khoa học Quốc gia Vì an toàn sinh học của Mỹ (NSABB) cảnh báo rằng tài liệu về khám phá này có khả năng bị sử dụng vào mục tiêu khủng bố và một cuộc tấn công sinh học bằng virus có thể được dàn dựng. Các nhà khoa học dự định sẽ xuất bản nghiên cứu của họ trên các tạp chí khoa học hàng đầu thế giới là Sience và Nature. Thế nhưng, họ đã đồng ý rút lại thông tin cụ thể trong bản thảo theo yêu cầu của NSABB.

Tiến sĩ Philip Cambell - Tổng Biên tập Tạp chí Nature cho rằng, khuyến cáo của NSABB chưa từng có tiền lệ. Trong một thông cáo, ông Cambell cho rằng: “Việc thông tin đầy đủ về bất cứ phân tích khoa học nào liên quan tới các chủng virus cúm được cung cấp cho tất cả những nhà nghiên cứu là hết sức quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng”.

Trong khi đó, Tổng Biên tập Science là Bruce Alberts cũng cho biết, ông đang thúc giục chính quyền Mỹ thiết lập một hệ thống cho phép các nhà nghiên cứu quốc tế tiếp cận được chi tiết bộ gen hoàn chỉnh của biến thể H5N1.

Các nhà khoa học Phần Lan đã phát hiện ra cách thức H5N1 biến đổi để lây truyền ở người.

Giáo sư Wendy Barclay -Chủ tịch Viện Virus cúm tại Trường Cao đẳng Hoàng gia London, Anh cho rằng nghiên cứu này nên được công bố và chia sẻ. Ông nói: “Tôi lo ngại rằng điều này sẽ làm chậm quá trình kiểm soát căn bệnh truyền nhiễm này của chúng ta”.

Không nên nghiên cứu

Giáo sư Peter Collingnon chuyên về bệnh truyền nhiễm và vi sinh học tại Đại học Quốc gia Australia, lại hoàn toàn không tán thành và cho rằng nghiên cứu này đáng lẽ ra không được phép tiến hành. Theo ông, nghiên cứu này chỉ là một bước tiến nhỏ nhưng đem lại những rủi ro rất lớn.

“Đây đúng là một hình thức kiểm duyệt nhưng việc đưa thông tin này tới công chúng, theo tôi đồng nghĩa với việc chúng ta đặt sức khỏe cộng đồng trước một rủi ro lớn, lớn hơn là hạn chế chúng” - ông nói.

Giáo sư Peter Collingnon cho rằng, chủng virus cúm gia cầm hiện nay đã nguy hiểm và có thể làm chết người nhưng chưa truyền nhiễm qua người với người. Việc tạo ra chủng virus H5N1 bằng biến đổi gen trong phòng thí nghiệm để chúng mạnh hơn, nguy hiểm hơn, có thể truyền từ người này qua người khác sẽ khiến hàng triệu người thiệt mạng.

Theo ông, việc cho phép thông tin này xuất bản là một sai lầm vì có những kẻ có ý đồ sử dụng vào mục đích xấu. “Nhưng sai lầm lớn hơn là cho phép tiến hành nghiên cứu này” - Giáo sư Peter Collingnon nói.

Ông cho rằng, trước nguy hiểm của virus này, cần có một quy ước quốc tế hay áp dụng đối với một số nước nhằm ngăn chặn sử dụng virus biến đổi gen này để tấn công lẫn nhau.

Đăng Thúy