Loạt dự án vài chục nghìn tỉ của VEC khiến ODA trung hạn “đội trần” gần 37.000 tỷ đồng?

Trần giải ngân vốn ODA của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020 đã “thủng” khi vượt dự toán 36.950 tỷ đồng (Ảnh minh họa)

Trần ODA trung hạn “thủng” gần 37.000 tỷ đồng

Kiểm toán Nhà nước vừa công bố báo cáo kết quả kiểm toán ngân sách, trong đó chỉ ra việc trần giải ngân ODA trung hạn đã bị vượt gần 37.000 tỉ đồng so với dự toán 300.000 tỷ đồng ban đầu.

Cụ thể, Kiểm toán Nhà nước dẫn Báo cáo số 46/BC-BKHĐT ngày 25.1 của Bộ KHĐT cho biết nhu cầu vốn ngoài nước cần bổ sung thêm là 109.630 tỉ đồng, trong đó, khoản phát sinh nhưng chưa có trong kế hoạch đầu tư công trung hạn khoảng 72.680 tỉ đồng.

Chi tiết hơn, Kiểm toán Nhà nước cho biết, khả năng giải ngân của các dự án sử dụng vốn ngoài nước đã được giao kế hoạch trung hạn (không bao gồm khoản bổ sung để quyết toán cho các dự án sử dụng vốn ngoài nước từ năm 2016 trở về trước) có thể đạt 306.950 tỉ đồng, vượt 36.950 tỉ đồng so với hạn mức đã giao 270.000 tỉ đồng (đã trừ 10% dự phòng), vượt 6.950 tỉ đồng so với hạn mức vốn trung hạn Quốc hội đã thông qua 300.000 tỉ đồng.

Khoản này gồm 19 dự án đã ký hiệp định vay vốn nhưng chưa được đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn với tổng vốn vay nước ngoài gần 2 tỉ USD, ước tính giải ngân đến năm 2020 đạt khoảng 19.400 tỉ đồng. Trong đó, vốn cấp phát từ ngân sách T.Ư khoảng 17.600 tỉ đồng.

Ngoài ra, 44 dự án đã được phê duyệt chủ trương đầu tư với tổng vốn vay nước ngoài khoảng 3,78 tỉ USD, ước giải ngân đến năm 2020 từ ngân sách T.Ư khoảng 12.100 tỉ đồng.

Thêm vào đó, 36 dự án mới của các bộ, ngành, địa phương đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt đề xuất dự án với tổng mức vốn nước ngoài gần 2,9 tỉ USD.

Ngoài ra, các dự án đã giải ngân từ năm 2016 trở về trước nhưng chưa được quyết toán là 14.034 tỉ đồng đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 49/2017/QH14 cho phép bổ sung vào kế hoạch trung hạn.

Dự án tuyến Metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên tại TP.HCM điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư khoảng 20.000 tỉ đồng (Ảnh: I.T)

Các dự án đang thực hiện phải điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư cần được bổ sung dự toán khoảng 25.000 tỉ đồng, trong đó riêng dự án tuyến Metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên tại TP.HCM tăng khoảng 20.000 tỉ đồng.

Một số dự án chuyển đổi cơ chế tài chính từ cho vay lại sang hình thức nhà nước đầu tư trực tiếp (4 dự án đường cao tốc của Tổng công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) và dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng) trong trường hợp được Quốc hội chấp thuận cần được bổ sung 33.650 tỉ đồng.

Bên cạnh đó, Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra trong kế hoạch đầu tư công trung hạn còn giao 22.010 tỉ đồng cho 4 dự án VEC chưa tuân thủ nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016 - 2020.

Cụ thể, vi phạm quy định về “Không chuyển vốn vay về cho vay lại, bảo lãnh Chính phủ thành vốn cấp phát ngân sách nhà nước”, “Không sử dụng vốn ngân sách nhà nước để cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước”.

Các dự án của VEC được giao vốn gồm dự án đầu tư - xây dựng cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi: 10.500 tỉ đồng; dự án đầu tư cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây: 1.100 tỉ đồng; dự án đầu tư cao tốc Nội Bài - Lào Cai (giai đoạn 1): 710 tỉ đồng; dự án đầu tư xây dựng cao tốc Bến Lức - Long Thành: 9.700 tỉ đồng.

Trách nhiệm của Bộ Kế hoạch - Đầu tư

Một số tồn tại trong giao vốn đầu tư – thuộc trách nhiệm của Bộ KHĐT cũng được cơ quan kiểm toán nêu cụ thể.

Theo Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, Bộ KHĐT đã giao chi tiết kế hoạch đầu tư phát triển năm 2016 nguồn ngân sách Nhà nước 3 lần (năm 2015 là 11 lần) sau ngày 20.12.2015 không đúng Luật Đầu tư công, giao kế hoạch vốn cho 967 dự án khởi công mới, bằng 17,44% tổng số dự án được giao (5.545 dự án), trong khi còn 37 dự án hoàn thành, bàn giao trước ngày 31.12.2015 và 6 dự án dự kiến hoàn thành năm 2016 không được giao đủ vốn, chưa tuân thủ nguyên tắc phân bổ vốn tại chỉ thị của Thủ tướng.

Cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây chuyển đổi vốn vay ODA từ hình thức nhà nước cho vay lại sang hình thức Nhà nước đầu tư trực tiếp khi chưa có nghị quyết chấp thuận của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Ngoài ra, Bộ KHĐT còn giao kế hoạch vốn năm 2016 cho 4 dự án đường cao tốc của VEC với số tiền 3.866 tỷ đồng: cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi 1.955 tỷ đồng, cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây 510 tỷ đồng, cao tốc Nội Bài - Lào Cai (giai đoạn 1) 145 tỷ đồng, cao tốc Bến Lức - Long Thành 1.256 tỷ đồng để chuyển đổi vốn vay ODA từ hình thức nhà nước cho vay lại sang hình thức Nhà nước đầu tư trực tiếp khi chưa có nghị quyết chấp thuận của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội...