Thanh toán bằng NDT góp phần hoàn thiện chính sách thanh toán biên mậu

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa ban hành Thông tư 19 hướng dẫn về quản lý ngoại hối đối với hoạt động thương mại biên giới Việt Nam - Trung Quốc. Thông tư này hướng dẫn Nghị định 14 của Chính phủ quy định chi tiết về hoạt động thương mại biên giới và thay thế Quyết định 689 ngày 7/6/2004 về việc ban hành quy chế thanh toán trong mua bán, trao đổi hàng hóa và dịch vụ tại khu vực biên giới và khu kinh tế cửa khẩu Việt Nam - Trung Quốc. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 12.10 tới.

Theo quy định tại Nghị định 14, hoạt động thương mại biên giới bao gồm: hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa qua biên giới của thương nhân; hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới và tại chợ biên giới.

Còn Thông tư 19 quy định cụ thể về đồng tiền được sử dụng trong thanh toán đối với hoạt động thương mại biên giới, theo đó: đối với hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa qua biên giới, thương nhân được sử dụng ngoại tệ tự do chuyển đổi và đồng bản tệ (Nhân dân tệ - CNY, VND) để thanh toán; đối với hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ của cư dân biên giới và tại chợ biên giới, đồng tiền được sử dụng trong thanh toán là đồng bản tệ (CNY, VND).

Theo ý kiến của nhiều chuyên gia kinh tế, vấn đề thanh toán là việc làm thường xuyên diễn ra tại các biên giới các quốc gia và thông thường ở nhiều quốc gia khác đều cho phép thanh toán bằng các đồng tiền có giao thương.

Tại Việt Nam, năm 2004, NHNN đã có quyết định 689 đã cho phép cư dân biên giới và thương nhân  thanh toán bằng Nhân dân tệ (CNY) và VND. Tuy nhiên, việc mua bán và mở tài khoản bằng đồng CNY tương đối hạn chế và chỉ được thanh toán qua các tài khoản hoặc nếu có nguồn thu bằng đồng CNY thì cuối ngày nguồn tiền này phải quy đổi sang VND tại các NHTM được cấp phép mở tại vùng biên giới.

Đến nay, CNY đã trở thành đồng tiền thanh toán quốc tế, được Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) đưa ra rỏ tiền tệ dự trữ quốc tế từ 1.10.2016. Cùng thời điểm, mối quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc trong thời gian gần đây phát triển nhanh và mạnh. Đồng thời VND của chúng ta trong 1 khoảng thời gian tương đối dài giữ vững giá trị và ổn định tỷ giá đã giúp cho đồng VND có vị thế nhất định.

Chính vì thế, khi cho phép thương nhân, cư dân biên giới sử dụng đồng Nhân dân tệ trong thanh toán, trao đổi là nhằm cụ thể hóa hơn và nâng cao tính phát luật của việt thanh toán bằng CNY và VND trong quan hệ giao dịch mua bán giữa cư dân, thương nhân Việt Nam và Trung Quốc, cũng như tại các chợ vùng biên.

Theo ông Nguyễn Ngọc Minh, Phó vụ trưởng Vụ quản lý ngoại hối (Ngân hàng nhà nước), cơ chế thanh toán bằng đồng bản tệ nêu trên đã được triển khai thực hiện từ năm 2004 theo quy định tại Quyết định 689/2004/QĐ-NHNN trước đây. Chúng ta có 7 tỉnh có đường biên giới giáp với Trung Quốc gồm Lạng Sơn, Quảng Ninh, Hà Giang, Lai Châu, Lào Cai, Cao Bằng, Điện Biên và chỉ có những khu vực biên giới tại các tỉnh này mới được phép dùng đồng VND, CNY để thanh toán đối với hoạt động thương mại biên giới. 

Việc ban hành Thông tư 19 góp phần hoàn thiện chính sách thanh toán biên mậu, thúc đẩy hoạt động thương mại biên giới giữa hai nước Việt – Trung ngày càng phát triển.

Đứng dưới góc độ 1 chuyên gia kinh tế, PGS –TS. Đinh Trọng Thịnh, cũng cho rằng thông tư số 19 có quy định rộng hơn so với quy định trong năm 2004 và có tính pháp luật cao hơn. Với cơ sở pháp lý thực hiện trao đổi, mua bán bằng CNY và VND được quy định tại thông tư 19, hoạt động giao thương thương mại của thương nhân và cư dân vùng biên giới Việt – Trung sẽ dễ dàng hơn và cũng minh bạch hơn. Khi đó, hoạt động thương mại sẽ nhanh chóng hơn với chi phí thấp hơn so với tước đây.

Đánh giá tác động của việc mở rộng đồng tiền thanh toán tại biên mậu Việt Nam – Trung Quốc tới điều hành chính sách tiền tệ, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng về nguyên tắc quản lý tiền tệ, trên một quốc gia chỉ có một đồng tiền là đồng nội tệ của chính quốc gia đó. Tuy nhiên trên thực tế hoạt động trao đổi hàng hóa giữa 2 nước  tại vùng biên giới là lớn, nếu không cho phép dùng đồng Nhân dân tệ thì buộc người ta vẫn phải “ngấm ngầm” trao đổi, đây là tính chất tất yếu.

Khách du lịch thanh toán bằng ngoại tệ ở chợ đêm HaLong Marina (Ảnh: Báo Thanh Niên)

Về vấn đề này, TS Phạm Thị Hoàng Anh - Viện trưởng Viện NCKHNH (học viện ngân hàng), cho rằng việc NHNN chấp nhận đồng CNY cũng đồng nghĩa với việc quản lý ngoại tệ tại vùng biên mậu chặt chẽ hơn. Các hoạt động liên quan đến CNY sẽ được chuyển đổi, mua – bán trực tiếp tại các NHTM thay vì tìm đến thị trường “phi chính thức” như thời gian trước.

“Chỉ cần bám chặt quy chế quản lý ngoại hối  và đảm bảo đúng quy định về trạng thái ngoại tệ của các NHTM (không vượt quá +/-20% vốn tự có của các NHTM). Bên cạnh đó, áp dụng những chính sách chống đô la hóa như lãi suất huy động Nhân dân tệ bằng 0, thì chẳng ai muốn giữ Nhân dân tệ hoặc hạn chế bằng những chính sách giống như đối với đồng USD thì không có gì đáng lo ngại cho chính sách ngoại hối”, bà Hoàng Anh góp ý.