Sách điện tử lậu tung hoành trên mạng
Mới in tập 72, đã có tập 77 trên mạng!
Ông Nguyễn Minh Nhựt, Giám đốc Nhà xuất bản (NXB) Trẻ TP.HCM, nhìn nhận: “Số đầu sách của NXB Trẻ bị xâm hại rất nhiều, không chỉ ở sách giấy mà còn ở mảng điện tử”. Ông Nhựt cho rằng hành vi một số bạn trẻ là “fan” (người hâm mộ) tác giả nào đấy rồi “download” (tải) tác phẩm của người ta thì cũng là sai phạm nhưng có thể chỉ do vô tình.
 |
Bản dịch tập 77 bộ truyện Thám tử lừng danh Conan xuất hiện trên website kenhsinhvien |
Điều đáng lên án ở đây là những người biết họ làm sai nhưng vẫn lấy chuyện đó để kinh doanh. Những tác phẩm nổi tiếng NXB Trẻ mua bản quyền đã bị “luộc” tới “luộc” lui, như: Harry Potter, Chạng vạng, Cánh đồng bất tận, hơn 30 đầu sách của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh…
Trước thực trạng này, ông Nguyễn Văn Phước, Giám đốc Công ty văn hóa sáng tạo Trí Việt (First News), chua chát ví von: “Chúng tôi đang trong tình cảnh giữa muôn trùng vây”. Ông Phước than thở: “Rất nhiều quyển chúng tôi in chưa ráo mực là đã bị đưa lên mạng. Tính sơ sơ, đã có hơn 400 cuốn bị ăn cắp, rao bán trên 10 website từ bắc chí nam, gây thiệt hại to lớn cho chúng tôi cũng như các tác giả. Chất lượng nhiều bản sao chép rất kém, việc nhập liệu không đầy đủ, sai lỗi chính tả… làm méo mó tác phẩm”.
Biên tập viên NXB Kim Đồng chi nhánh tại TP.HCM, ông Vũ Đình Giang đã không kìm được câu cảm thán: “Dã man quá!” khi chúng tôi thông báo một số website như kenhsinhvien... đã đưa lên bản dịch online tập 77 bộ truyện tranh Thám tử lừng danh Conan. Ông Giang sửng sốt: “Bộ truyện này NXB Kim Đồng đã mua bản quyền từ phía Nhật. Tính đến ngày 25.11.2011, chúng tôi mới ra tập mới nhất là tập 72, ai mà ngờ…”.
Tự cứu mình
Ngày 23.4.2011, hệ thống phân phối sách điện tử (ebook) đầu tiên của VN có tên Alezaa - thuộc Công ty cổ phần dịch vụ trực tuyến Vinapo - ra mắt. Tất cả nguồn sách phân phối trên Alezaa được cam kết đều có bản quyền, mang tính bảo mật cao. Mỗi quyển ebook có giá chỉ bằng 1/3 giá bìa sách in giấy...
Mặc dù có những lợi thế trên nhưng đại diện Alezaa thừa nhận hệ thống này cũng đau đầu đối phó với ebook lậu. Bà Trần Hải Hà, Trưởng phòng Phát hành sách dẫn chứng: Vào ngày 7.10.2011, Alezaa chính thức thông báo phân phối sách trên phiên bản Pre - beta cuốn Steve Jobs - Thiên tài kinh doanh và Câu chuyện thần kỳ về quả táo (Inside Steve's Brain) để tưởng nhớ Steve Jobs vừa qua đời.
Ngay sau đó, Alezaa phát hiện rất nhiều diễn đàn phát tán ebook lậu tác phẩm này bằng bản pdf tập hợp ảnh chụp màn hình nội dung cuốn sách, gây ảnh hưởng đến doanh thu phát hành. Trước những tình huống như vậy, bước đầu Alezaa phối hợp đối tác nắm giữ tác quyền liên hệ những cá nhân, đơn vị liên quan đến ebook lậu để yêu cầu gỡ các thông tin chia sẻ bất hợp pháp dưới nhiều hình thức.
Đặt vấn đề về năng lực cung ứng ebook của những NXB, Giám đốc NXB Trẻ TP.HCM Nguyễn Minh Nhựt thẳng thắn nhìn nhận: “Nhu cầu đọc ebook là có thực trong khi nhiều NXB chưa theo kịp cuộc sống. Do đó, trách nhiệm của chúng tôi phải nỗ lực nhanh chóng cung cấp sách điện tử có tác quyền để phục vụ bạn đọc”. Theo mục tiêu, Trung tâm sách điện tử của NXB Trẻ đến khoảng đầu tháng 3.2012 sẽ được vận hành.
Nhiều đơn vị trong lĩnh vực xuất bản, phát hành sách mong mỏi những cơ quan chức năng hoàn thiện hành lang pháp lý đối với hình thức phân phối nội dung số, cụ thể là ebook tại VN. Mặt khác, các cơ quan quản lý tên miền và website nên quy định cụ thể về điều kiện hoạt động của website cũng như yêu cầu phải ghi rõ thông tin liên hệ, đơn vị chủ quản… Điều này sẽ hạn chế tình trạng khi có sai phạm xảy ra, người ta bất lực vì chỉ nắm được “kẻ trọc đầu”!
Rất phổ biến
Hiện nay, Bộ Thông tin - Truyền thông (TT-TT) và Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch (VH-TT-DL) đang soạn thảo thông tư liên tịch quy định trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ trung gian về quyền tác giả và quyền liên quan trên môi trường
internet và viễn thông. Theo đó, những nhà cung cấp dịch vụ trung gian vừa có quyền vừa có trách nhiệm gỡ bỏ ngay lập tức những tác phẩm bị xâm hại trên internet. Tiếp đó, tùy hành vi vi phạm cụ thể về luật Sở hữu trí tuệ mà có thể tiến hành xử lý theo những biện pháp: dân sự, hành chính hay hình sự.
Với người bị hại, nên gửi đơn khiếu nại để giải quyết hành chính đến thanh tra chuyên ngành TT-TT,
VH-TT-DL hoặc UBND các cấp có thẩm quyền và gửi đơn đến tòa án để yêu cầu giải quyết đền bù thiệt hại.
Ông Vũ Ngọc Hoan
(Phó cục trưởng Cục Bản quyền tác giả, Bộ VH-TT-DL)
Không được ai bảo vệ!
Không chỉ hơn 30 đầu sách của tôi do NXB Trẻ ấn hành mà những bộ Kính vạn hoa và Chuyện xứ Lang Biang do NXB Kim Đồng xuất bản cũng xuất hiện tràn lan trên internet một cách bất hợp pháp. Các độc giả yêu thích các tác phẩm của tôi nên mới tìm đọc, không mua được sách thì đọc trên internet cũng là một cách tiếp cận tác phẩm thuận tiện. Vấn đề ở chỗ, các trang điện tử muốn phổ biến các tác phẩm của bất cứ nhà văn nào, dưới hình thức văn bản hay audio (sách nói) phải liên hệ với chủ sở hữu bản quyền (tác giả hay NXB) và được chủ sở hữu đồng ý mới được phép đăng. Như vậy mới đúng luật pháp và đạo lý.
Người đi đường nếu vi phạm luật giao thông thì đã có CSGT xử phạt. Nhưng những người vi phạm luật Bản quyền, các cơ quan quản lý của chúng ta hiện nay hầu như không làm gì. Có cảm giác những người viết sách và làm sách đang sống trong một xã hội mà không có ai bảo vệ cho lợi ích chính đáng của họ.
Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh