Dự án Gang thép Thái Nguyên: Bộ Công Thương và loạt đơn vị “dính” sai phạm

Nhà thầu Trung Quốc cung cấp máy móc sai

Thanh tra Chính phủ mới đây đã có kết luận thanh tra dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 – Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO). Kết luận thanh tra cho biết, tính đến thời điểm thanh tra, tổng giá trị TISCO đã thanh toán cho dự án là 4.421 tỷ đồng, trong đó dư nợ gốc, lãi ngân hàng là 3.896 tỷ đồng (hiện lãi vay phải trả trên 40 tỷ đồng/tháng).

Tập đoàn Luyện kim Trung Quốc (MCC) là nhà thầu chính cho dự án này đã được thanh toán 92% giá trị hợp đồng nhưng các hạng mục của gói thầu EPC đều chưa hoàn thành, đến năm 2013 MCC và các nhà thầu đã dừng thi công.

Các thiết bị hoen rỉ và cỏ mọc tại dự án nghìn tỷ. (Nguồn ảnh: Tổ Quốc)

Đáng chú ý, bản hợp đồng giữa TISCO và MCC có hiệu lực từ ngày 3.9.2007, tuy nhiên sau 18 tháng MCC không thực hiện các điều khoản đã cam kết trong hợp đồng và bản kế hoạch tổng tiến độ V2.0-20080220 ngày 20.10.2008 của MCC (sau đó ký nhiều phụ lục giãn tiến độ): chậm bàn giao thiết kế cơ sở cả 7 hạng mục thuộc phần E từ 1 tháng đến 4 tháng; chậm bàn giao thiết bị cả 7 hạng mục thuộc phần P từ 25 tháng đến 45 tháng; chuyển đổi một số nội dung công việc của phần P sang phần C (theo báo cáo ban đầu của TISCO, giá trị trên 50 tỷ đồng), hưởng phí quản lý phần C không đúng.

MCC cung cấp nhiều máy móc, thiết bị có giá trị lớn nhưng sai khác về quy cách chủng loại, xuất xứ, tên nhà cung cấp, mã hiệu, thông số kỹ thuật, không chuyển tên đơn vị hưởng bảo lãnh hợp đồng… chưa hoàn trả TISCO tiền thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhập khẩu thiết bị, chi phí tiếp nhận, bảo quản trông coi thiết bị và giá trị thiết bị rỉ sét là vi phạm hợp đồng EPC, quy định pháp luật về đầu tư, Điều 22 Nghị định 209 về tiêu chuẩn quản lý chất lượng hàng hoá. 

Nhà thầu Trung Quốc đã cung cấp các loại máy móc thiết bị không đúng. (Nguồn ảnh: Tổ Quốc)

Mặt khác, TISCO đã thanh toán cho MCC tiền thuế, chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị vượt giá trị hợp đồng trong khi MCC chưa chuyển đủ thiết bị, cung cấp nhiều máy móc thiết bị sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật, không phù hợp với quy chuẩn Việt Nam với giá trị xác định bước đầu là 38,8 triệu USD. Bao gồm: 42 xe ô tô là 1,033 triệu USD, 5 đầu máy toa xe là 5,4 triệu USD….

Đáng chú ý, hiện một số thiết bị đã rỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án, thiệt hại vốn đầu tư.

Bộ Công Thương ký biên bản sai

Cũng tại báo cáo kết quả thanh tra cho biết, việc Tổng giám đốc TISCO và một số cán bộ thuộc TISCO, Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS), Bộ Công Thương có liên quan trong việc ký biên bản thoả thuận phân chia công việc phần C, chuyển một số phần việc từ phần P sang Phần C, ký hợp đồng giao VINAINCON, các nhà thầu phụ khác thực hiện Phần C, thanh toán theo đơn giá điều chỉnh không đúng hợp đồng EPC làm phát sinh tăng tổng mức đầu tư, gây thất thoát vốn đầu tư.

Bên cạnh đó, việc Tổng giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trong việc ký các Phụ lục hợp đồng EPC và một số văn bản tiếp nhận nhiều loại máy móc thiết bị không đúng chủng loại, thông số kỹ thuật, nguồn gốc xuất xứ hàng hoá không đúng hợp đồng EPC, tiêu chuẩn về quản lý chất lượng hàng hoá, bất lợi cho TISCO, ảnh hưởng đến chất lượng công trình, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư. 

Dự án nghìn tỷ thành mỗi bãi đất hoang, máy móc hoen rỉ. (Nguồn ảnh: Tổ Quốc)

Việc Tổng giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trình, phê duyệt và thanh toán nhiều khoản tiền cho MCC, các nhà thầu phụ, các tổ chức tư vấn, vi phạm quy định, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.

Vụ việc có dấu hiệu vi phạm hình sự cuối cùng được nêu ra là, việc VINAINCON lập dự toán Phần C theo đơn giá điều chỉnh, báo cáo các bộ, ngành, Thủ tướng Chính phủ thiếu căn cứ; vi phạm hợp đồng thực hiện Phần C, chậm tiến độ Dự án, phát sinh tăng tổng mức đầu tư, bán thầu hưởng phí trái pháp luật... 

Trước hàng loạt các sai phạm trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Văn phòng Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng theo thẩm quyền kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với đơn vị, cá nhân có khuyết điểm, sai phạm nêu tại kết luận.

Cơ quan thanh tra cũng yêu cầu VNS, TISCO và các đơn vị liên quan xử lý các cá nhân có sai phạm. Ngoài ra, cơ quan thanh tra sẽ chuyển kết luận thanh tra sang Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý các cá nhân, tổ chức liên quan. 

Đặc biệt, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương điều tra những vi phạm có dấu hiệu hình sự kể trên. Các hồ sơ, tài liệu Thanh tra Chính phủ đã chuyển cho cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an.