Phát hiện sắc phong “Soái đội Hoàng Sa”

Nội dung sắc phong như sau: Vào năm Minh Mạng thứ 18 (10.3.1838, năm Mậu Tuất), Tuần phủ Nam Nghĩa (tức quan đầu 2 tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi) chỉ dụ: Căn cứ vào việc điều tra và bẩm báo của quan cai quản trong Đội thủy vệ Quảng Nam số mười có đội binh Lê Văn Ước (quê phường Hạ, xã Hòa Thanh, huyện Hà Đông, nay là thôn Hạ Thanh, xã Tam Thanh, TP. Tam Kỳ) đầu quân lâu năm, công vụ cần mẫn nên đề bạt làm quyền Đội trưởng Đội tả thủy vệ Quảng Nam số 1, giao bằng cấp “Soái đội, tùy cai quản Hoàng Sa”.

Sắc phong “Soái đội Hoàng Sa” .

Ngoài ra, tộc Lê còn tìm thấy một chỉ dụ khác của quan tri phủ huyện Hà Đông. Chỉ dụ này căn cứ lệnh cấp trên đã phê giấy chứng nhận giao Đội trưởng Đội tả thủy vệ Lê Văn Ước tuyển mộ thủy quân lấy vải đỏ may cờ nhỏ, trên đó viết dòng chữ “Hà Đông Tiên Giang Đoàn Dân Dũng”.

Trong một số văn bản cổ khác đang lưu giữ tại nhà thờ tộc Lê, có chiếu dụ của quan tri phủ huyện Hà Đông viết năm Tự Đức thứ 11 (năm 1859) về việc mộ thủy binh như sau: Dưới đội thì đội trưởng có quyền mộ binh trong thôn, xã để thành lập. Dưới hạt là các thôn, xã, tùy thực tế mỗi nơi châm chước mà quy định tuyển 50, 60 hoặc trên 40 người làm tiểu đoàn; mỗi tiểu đoàn bố trí một đoàn trưởng.

Quy thúc 5 tiểu đoàn có tên theo thứ tự sẽ thành 1 đại đoàn… Phân tác khí giới tùy theo trong dân, có kiếm sắt hoặc dao rựa sửa đổi để dùng đều có thể được. Bình thường lực lượng này là tự vệ hương thôn, ngày tập luyện võ nghệ, đêm tuần phòng nhưng nếu có công văn lúc cần lập tức xuất binh.

Với phát hiện mới nhất này, có thể khẳng định, dưới triều Nguyễn, tại Quảng Nam đã hình thành lực lượng thủy binh để bảo vệ bờ cõi trên biển và đã từng có những con dân Quảng Nam cùng Quảng Ngãi ra bảo vệ Hoàng Sa.

Trương Hồng - Văn Trường