Chế tài với hành vi dâm ô với người từ đủ 16 tuổi quá thấp
Luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng văn phòng luật sư Chính Pháp, Đoàn luật sư Hà Nội đã có những nhận định về Dự thảo Nghị quyết để hướng dẫn đối với một số vấn đề về tội phạm xâm hại tình dục quy định trong Bộ luật hình sự 2015 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao.
Dự thảo nghị quyết đã liệt kê được một số khái niệm, mô tả về hành vi xâm hại tình dục, khái niệm có liên quan đến cấu thành tội phạm, một số tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Điều này giúp nhận biết hành vi, tính chất, động cơ mục đích, làm cơ sở để xác định các dấu hiệu cấu thành tội phạm, làm căn cứ để xử lý các đối tượng vi phạm theo quy định pháp luật.
Quy định mở, dễ áp dụng
Khoản 9, Điều 2 của Dự thảo Nghị quyết quy định:
Dâm ô là một trong các hành vi sau đây nhằm thỏa mãn nhu cầu tình dục của người phạm tội, nhưng không nhằm mục đích giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 16 tuổi:
- Sờ, bóp, hôn vào bộ phận, vùng nhạy cảm (ví dụ: bộ phận sinh dục, ngực, vùng mặt, đau, đùi, mông...) trên cơ thể người dưới 16 tuổi.
- Dụ dỗ, ép buộc người dưới 16 tuổi sơ, bóp, hôn... vào bộ phận, vùng nhạy cảm ( ví dụ: bộ phận sinh dục, ngực, vùng mặt, đầu, đùi, mông...) trên cơ thể người phạm tội hoặc người khác.
- Cố ý đụng chạm bộ phận cơ thể mình hoặc sử dụng các đồ vật tác động vào bộ phận, vùng nhạy cảm trên cơ thể người dưới 16 tuổi (ví dụ : Bộ phận sinh dục, ngực, vùng mặt, đau, đùi, mông... ).
Hành vi sờ, bóp, hôn, đụng chạm vào bộ phận, vùng nhạy cảm có thể được thực hiện trực tiếp hoặc gián tiếp (ví dụ: qua lớp quần áo).
Như vậy, dự thảo Nghị quyết mô tả rất nhiều hành vi có tính chất dâm ô theo hướng liệt kê và để ngỏ dùng dấu ba chấm (...). Văn bản này chi tiết hơn rất nhiều so với văn bản hướng dẫn trước đây đối với bộ luật hình sự năm 1985.
Ảnh minh họa I.T
Khái niệm “Dâm ô” trong Dự thảo Nghị quyết hướng dẫn đưa ra ngắn gọn nhưng tương đối chính xác, có tính chất khoa học để mô tả hành vi dâm ô. Đó là sờ mó, nắn bóp, hôn... vào bộ phận sinh dục hoặc những vùng, khu vực dễ mang lại cảm xúc, cảm giác thậm chí còn dùng dấu... để mở rộng vị trí tác động có thể là vào bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể nạn nhân hoặc dụ dỗ, mua chuộc, ép buộc lạnh nhân tiếp xúc vào bộ phận sinh dục, những vùng nhạy cảm hoặc bất cứ vị trí nào trên cơ thể đối tượng “nhằm thỏa mãn nhu cầu tình dục” của đối tượng thực hiện hành vi phạm tội.
Dù mô tả nhiều hành vi, nhiều vị trí trên cơ thể mà đối tượng có thể tác động tới nạn nhân nhưng nội dung quy định này vẫn hướng tới mục đích của hành vi là những hành vi đó phải “nhằm thỏa mãn nhu cầu tình dục”. Như vậy, vấn đề là đối tượng sờ mó, nắn bóp, đụng chạm, cọ xát... vào đâu, vị trí nào trên cơ thể của nạn nhân không quan trọng, quan trọng là mục đích tiếp xúc cơ thể của đối tượng để làm gì.
Nếu cơ quan bảo vệ pháp luật có căn cứ chính rằng chứng minh rằng đối tượng sờ mó, nắn bóp, đụng chạm vào cơ thể nạn nhân để “nhằm thỏa mãn nhu cầu tình dục, “mang lại cảm giác, nhằm tìm kiếm cảm giác khoái cảm về tình dục” cho đối tượng là hành vi dâm ô. Khi người đã thành niên thực hiện hành vi dâm ô với người dưới 16 tuổi thì sẽ bị xử lý hình sự.
Quy định như vậy là tương đối mở, dễ áp dụng, tránh trường hợp đối tượng thực hiện hành vi phạm tội cho rằng mình sờ chỉ vào các vị trí như bụng, đầu, mặt, cổ chứ không sờ vào bộ phận sinh dục, sờ vào để “nựng”. Khi ham muốn tình dục, nhu cầu bản năng trỗi dậy thì dù tiếp xúc cơ thể vào bất cứ vị trí nào, bộ phận nào, dù là trực tiếp hay gián tiếp (qua quần áo, dùng công cụ, đồ vật..) cũng có thể mang lại cảm giác tình dục, khoái cảm cho đối tượng bởi vậy việc quy định mở về vị trí tác động như vậy là cần thiết.
Nghị quyết mô tả rõ “tình trạng không thể tự vệ được” của nạn nhân để xác định đó là hành vi hiếp dâm. Quy định này sẽ thuận lợi hơn trong việc xử lý các đối tượng lợi dụng tình trạng say xỉn, bệnh tật, bệnh lý... của nạn nhân (với những người tâm thần, thiểu năng trí tuệ, say rượu...) để thực hiện hành vi quan hệ tình dục.
Trước đây, nhiều quan điểm cho rằng người mắc bệnh tâm thần, bị thiểu năng trí tuệ thì không thể xác định được ý chí chủ quan của họ (là có ý muốn hay không...) nên không thể chứng minh được hành vi xâm hại tình dục là “trái ý muốn” bởi vậy nhiều ý kiến cho rằng không thể xử lý hình sự với những đối tượng xâm hại tình dục người tâm thần...
Chế tài đối với hành vi dâm ô với người từ đủ 16 tuổi quá thấp
Tuy nhiên, đối với hành vi dâm ô chưa thể giải quyết triệt để trong Nghị quyết như: Hành vi dâm ô với người từ đủ 16 tuổi, mức chế tài đối với hành vi dâm ô với người từ đủ 16 tuổi (chỉ không quá 300 ngàn đồng) còn quá thấp, không đủ sức răn đe.
Luật sư Đặng Văn Cường - Đoàn luật sư Hà Nội. Ảnh: NVCC
Vấn đề này sẽ thuộc thẩm quyền của Chính phủ khi sửa đổi, bổ sung Nghị định 167/2013/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực an ninh trật tự, an toàn xã hội. Có lẽ khi sửa đổi nghị định này thì mức chế tài đối với hành vi dâm ô với người đã thành niên sẽ nghiêm khắc hơn.
Thậm chí, sau này khi sửa đổi Bộ luật hình sự thì có thể hình sự hóa một số hành vi dâm ô với người đã thành niên tuỳ thuộc vào thực tiễn xã hội ... để tăng cường tính chất răn đe, bảo vệ danh dự, nhân phẩm cho phụ nữ.