Tài sản lớn nhất của bầu Đức là gì?

Xin ông, đừng làm dịch vụ!

Chỉ hơn một năm sau, chuỗi cửa hàng "heo ăn chuối" đã phải dừng hoạt động 150/200 cửa hàng, và ông Đoàn Nguyên Đức quyết định bán hết cổ phần tại công ty "heo ăn chuối" BAPI Hoàng Anh Gia Lai. Heo nhà ông Đức vẫn ăn chuối, nói đúng hơn là ăn các phế phẩm cây chuối (như cả ngàn đời nay người ta vẫn cho heo ăn), sau khi sản xuất chuối xuất khẩu. Nhưng ông không nắm phần bán lẻ trực tiếp thịt heo ra thị trường nữa.

Ông Đức làm thế là đúng, những cái gì mở ra, nhắm không trụ được lâu thì bán nhanh, kết thúc nó nhanh, cho đỡ đau khổ. Ngay từ khi ông Đức mở chuỗi, người ta đã thấy không ổn. Trong khi, kinh tế và tiêu dùng suy giảm, các chuỗi như Thế Giới Di Động, Bách Hóa Xanh đóng cửa, thải người ào ào thì ông Đức lại mở chuỗi. Chuỗi của người ta bán đủ thứ trên đời thì chuỗi của ông Đức bán mỗi thịt heo và vài ba sản phẩm chế biến từ thịt heo. Đi chợ người ta đi một lần để mua đủ mọi thứ cần thiết, có ai tạt qua mỗi cửa hàng chỉ để mua nhõn một món bao giờ.

Mà tạng của ông Đức và cả tập đoàn của ông không phải sinh ra để làm dịch vụ hay mở chuỗi bán lẻ. Việc đó tưởng dễ mà khó, tưởng nhỏ mà lớn. Ông Vượng đa ngành giỏi thế mà khi làm Vinmart đã có lãi bao giờ đâu. Không phải cứ quăng cục tiền ra, săn đầu người, đưa những người giỏi nhất ở nơi khác về là được. Bán hàng, bán chuỗi cũng phải có DNA trong máu, như CoOp Mart. Người ta chỉ làm một thứ và giỏi thứ đó mới cạnh tranh được.

Ông Đức làm bất động sản cũng không được. Các chung cư hay khách sạn ông xây "quê một cục". Ai đời cả thiên hạ dùng tivi mỏng nhẹ hết rồi, mà vào phòng khách sạn của ông vẫn còn cái tủ gỗ chứa tivi dạng CRT cục bự phổ biến ở thập niên 1980. Ông còn làm bất động sản thì ông còn tụt hậu so với hàng trăm đối thủ khác, nên ông giải tán mảng này sớm là đúng. Nhiều anh bất động sản sau này tưởng ghê gớm lắm, giờ thì cũng về zero.

Tạng của ông là nhà nông

Gỗ, đá, thủy điện, khoáng sản rồi cũng hết thời, rút cục tạng ông Đức hợp nhất là làm nông nghiệp. Mặc xuề xòa, ăn dễ dãi, thương người khó, nói chuyện văng miểng, quyết việc rẹc rẹc, tạng ông là nhà nông.

Làm nông nghiệp đâu phải khó phát tài. Trên thế giới đầy tỉ phú đô-la nông nghiệp. Gia tộc Cargill ở Mỹ với 160 năm lịch sử có 14 tỉ phú. Chủ của tập đoàn nông nghiệp CP là gia tộc Chearavanont ở Thái Lan được xếp là gia tộc giàu thứ 4 châu Á với 36,6 tỉ USD. Ở Trung Quốc có tỉ phú thịt heo Tần Anh Lâm với 14,9 tỉ USD tài sản, Lưu Vĩnh Hành với 6,6 tỉ USD. Phó Quang Minh chỉ chuyên cung cấp gà cho KFC Trung Quốc cũng có tài sản trên 2 tỉ USD. Việt Nam tự xem là nước nông nghiệp mà chưa có tỉ phú nông nghiệp coi bộ là chưa được.

Tính ra ông Đức mới có chưa đầy 10 năm làm nông nghiệp, từ cái độ phát triển đàn bò và nhập bò từ Úc về vỗ béo. Trước đó ông làm các cây công nghiệp như cao su, mía đường, cọ dầu. Có người bảo ông giỏi nhưng số đen đủi. Có người bàn ông nắm bắt trend trật nhịp, chuyển qua cái gì thì cái đó xuống. Có người dè bỉu, ông tài năng đâu không biết, mười mấy năm nay không làm ra đồng lãi nào, toàn bánh vẽ bốc phét. Nhưng chưa đầy 10 năm làm nông nghiệp thì chưa ăn thua được đâu.

Năm 2008, ông Đức hào hứng với khối lượng rừng trồng cao su của mình, đến khi thu hoạch 5-6 năm sau, ông sẽ là tỉ phú đầu tiên ở Việt Nam. Nhưng đen cái là vài năm sau, giá cao su trên thị trường giảm xuống còn 1/5 so với lúc ông nói. Giá mía đường, cọ dầu cũng giảm. Chẳng thà cứ như ông Vũ Qua Trung Nguyên không trồng hecta cà phê nào, cứ thu mua chế biến xuất khẩu, thu ngoại tệ tì tì, tự mệnh danh là vua cà phê, có thời gian thông linh với thần tiên, la cà dạy bảo người trần.

Nhưng cái chí của ông Đức cách đây 10-15 năm không phải vậy. Đã làm cái gì là phải làm lớn. Bởi vậy, vào cái thời lãi suất ngân hàng 15-20% làm gì cho lại, mà ông cứ miệt mài vay tiền làm lớn. Đã có lúc tổng nợ của HAGL lên đến hơn 32.000 tỉ đồng. Mười mấy năm thua lỗ, giờ vẫn nợ, để vỡ ra nhiều bài học, không phải cứ bắt trend, cứ đi tắt đón đầu, quay xe nhanh là được, làm nông nghiệp phải có căn cơ. Ông bắt đầu lại từ con heo, quả chuối, trái sầu riêng.

Được người thương, lợi đủ đường

Ông Đức đen, nhưng cái chất của ông dễ được người ta thương. Ông không lùa gà, không đăng đàn nói đạo lý. Đố thấy có băng rôn biểu tình nào trong dân bảo ông lừa đảo hay thực hiện không như cam kết. Ông Hiển T&T bỏ tiền ra nuôi nhiều đội bóng, có công với bóng đá Việt Nam hơn, nhưng ông Đức vẫn là người mang hình tượng "ông bầu quốc dân".

Được người ta thương lợi đủ đường. Ngày trước có ông Bắc Hà BIDV đồng hương Bình Định đỡ cho ông Đức nhiều. Dễ đến nửa số ngân hàng ở Việt Nam cho ông Đức vay vốn cũng nên. Đến năm 2016, tưởng như HAGL sụm bà chè, chỉ còn nước phá sản thì chính phủ cho nó tái cơ cấu các khoản nợ để nó sống. Rồi sau đó là ông Dương Thaco vào giải cứu, và bây giờ thêm ông Thụy Xuân Thành ghé vai vào gánh.

Các bạn kinh doanh vẫn nể cái chí, cái tín của ông Đức, đó là tài sản lớn nhất của ông và đâu đó họ vẫn tin nông nghiệp vẫn là cửa làm giàu bền vững. Nợ hơn 32.000 tỉ đồng, ông Đức vẫn chưa "chết", thế thì số nợ hiện tại khoảng 8.000 tỉ đồng thì nhằm nhò gì. "Ưu tiên số 1 của HAGL là trả nợ. Tôi quyết tâm xỏa hết nợ để khỏi bị thị phi. Nợ rất nhục nhã, tôi phải quyết tâm, quyết tâm trả nợ". Nào ai đã thấy doanh nhân ngàn tỉ nào dám nói đến cái điều cấm kị trong kinh doanh là "nợ" như ông Đức chưa?