Cuộc đời bi thảm của 'cha đẻ' dòng điện xoay chiều

Sở hữu hơn 300 bằng sáng chế, chủ yếu là những phát minh đi trước thời đại, Nikola Tesla (nhà phát minh người Mỹ gốc Serbia) trải qua cuộc đời bi thảm.

Vì tính cách lập dị và những tuyên bố lạ lùng, khó tin về sự phát triển của khoa học kỹ thuật, ông bị cả thế giới cô lập và bị coi là "nhà bác học điên" đến cuối đời.

Sau khi ông mất, những công trình của Tesla gần như bị lãng quên. Tuy nhiên, từ những năm 1990, các cống hiến của ông mới bắt đầu được mọi người biết đến một cách rộng rãi. Họ của ông được đặt tên cho đơn vị đo cường độ cảm ứng từ tesla trong hệ đo lường quốc tế.

Tuổi thơ thăng trầm

Nikola Tesla được sinh ra trong đêm mưa bão, sấm chớp, vào tháng 7/1856. Theo gia đình kể lại, một nữ hộ sinh đã siết chặt bàn tay, tuyên bố sét đánh là điềm gở và “đứa trẻ này sẽ là hiện thân cho bóng tối”.

Tuy nhiên, mẹ của Tesla (phụ nữ tài năng và yêu thơ ca) đã phản đối. Bà một mực khẳng định con trai mình sẽ là hiện thân của ánh sáng.

Không phụ niềm tin của mẹ, Tesla sớm bộc lộ tài năng. Ông có thể tính nhẩm tích phân trong đầu và đưa ra đáp án chính xác. Giáo viên của ông không tin và nghĩ Tesla gian lận. 

Ông là người thông minh nhưng bức tranh cuộc đời lại không có nhiều mảng sáng. Tesla sinh ra trong gia đình có lịch sử mắc bệnh tâm thần. Cha của ông, một linh mục, luôn thích tự nói chuyện với chính mình, thậm chí đóng những vai khác nhau trong cuộc độc thoại. Trong khi đó, anh trai của Tesla mắc bệnh ảo giác.

Một ngày, cha của Tesla bị chó sói tấn công. Con ngựa mà bố ông đang cưỡi hoảng sợ, hất văng chủ xuống đất, chạy lồng về nhà và dẫm chết anh của Tesla.

Chứng kiến cảnh tượng đáng sợ hơn cả phim kinh dị, cuộc sống của "cha đẻ" dòng điện xoay chiều bị đảo lộn. Ông bắt đầu có những triệu chứng của bệnh thần kinh.

Những cơn ác mộng đến với Tesla hàng đêm. Để thoát khỏi nó, ông cố gắng nghĩ đến những hình ảnh khác. Đầu tiên là bức tranh về thế giới mà ông đang sống, sau đó là du hành đến nơi khác hiện thực. Đó là những thành phố của đất nước xa xôi nào đấy. Ở đó, Tesla có những người bạn mới và cuộc sống mới.

Một ngày, ánh nắng chói chang cùng tiếng xe ngựa vang lên đằng xa khiến ông choáng váng. Trong khoảnh khắc đó, Tesla nhìn thấy một đốm sáng như mặt trời nhỏ và nó khiến ông cảm thấy hạnh phúc. Những ý tưởng từ đâu ập tới như dòng chảy không ngừng.

Một trong những hình ảnh vừa xuất hiện là ý tưởng cho các động cơ điện xoay chiều. Lúc này, ông vội vã dùng cây gậy viết nguệch ngoạc vào cát để ghi nhớ.

Năm 1875, Tesla đỗ Đại học Bách khoa của Áo. Năm đầu tiên, ông vượt qua 9 bài kiểm tra và đạt thứ hạng cao nhất. Song, ông là nhà bác học chưa bao giờ tốt nghiệp đại học. Những rắc rối với giáo sư, mất học bổng và trở thành con nghiện cờ bạc trong năm thứ hai đã tước đi cơ hội của ông.

Tesla vs Edison

Cuộc cạnh tranh giữa Edison và Tesla chủ yếu xảy ra ở lĩnh vực điện, mà cụ thể là dòng điện một chiều và dòng điện xoay chiều.

Vào những năm khởi nguyên của ngành điện, dòng điện một chiều do Edison phát minh là tiêu chuẩn. Tuy nhiên, nó không thể truyền tải điện năng đi xa. Trong khi đó, dòng điện xoay chiều của Tesla có thể khắc phục nhược điểm đó.

Năm 1882, Tesla bắt đầu làm việc cho Edison tại Continental Edison Company ở Pháp. Công việc của ông là thiết kế và cải tiến các thiết bị điện.

Khoảng 2 năm sau, người đàn ông này rời đến thành phố New York, Mỹ, và làm việc tại Edison Machine Works. Công việc của Tesla bắt đầu với kỹ thuật điện đơn giản và nhanh chóng tiến triển để giải quyết một số vấn đề khó khăn nhất của công ty. Tesla thậm chí còn được cung cấp các nhiệm vụ để thiết kế lại từ đầu máy phát điện một chiều của Công ty Edison.

Ông có thể thiết kế lại máy phát điện và mô tơ lỗi thời và không có hiệu quả của Edison, nâng cao cả hiệu quả kinh tế lẫn chất lượng. Theo lời Tesla, Edison đã nói rằng: "Nếu làm được điều đó, chúng tôi sẽ trả anh 50.000 USD".

Đây là lời nói khó tin từ Edison, một người bị cho là trả lương khá bủn xỉn và không có đủ từng đó tiền mặt.

Sau nhiều tháng làm việc, Tesla hoàn thành nhiệm vụ và yêu cầu Edison giữ lời hứa. Tuy nhiên, Edison đáp lại Tesla rằng đó chỉ là câu đùa kiểu Mỹ. Thay vì số tiền 50.000 USD, Edison đề nghị chỉ nâng lương từ 18 USD/tuần lên 28 USD/tuần cho Tesla. Về sau, do bất đồng về việc sử dụng dòng điện xoay chiều, Tesla thôi việc.

Năm 1888, Tesla bán bằng sáng chế về động cơ điện xoay chiều và thiết kế máy biến thế cho George Westinghouse. Ông này cũng thuê Tesla về làm tư vấn cho công ty của mình.

Chỉ vài năm sau, hơn 100 thành phố và thị trấn đã chuyển sang dùng hệ thống điện xoay chiều. Với những ưu thế vượt trội trong việc truyền tải điện, đa phần thiết bị ngày nay (từ máy tính đến lò vi sóng) đều sử dụng điện xoay chiều. 

Sau khi không làm việc với Edison, ông thành lập công ty của riêng mình, Tesla Electric Light & Manufacturing. Công ty lắp đặt hệ thống chiếu sáng đèn hồ quang điện dựa trên thiết kế của Tesla và cũng thiết kế cho máy chỉnh lưu phát điện.

Tuy nhiên, những ý tưởng không giống ai và cách xa hiện thực khi ấy đã khiến các nhà đầu tư dần quay lưng, thậm chí sa thải Tesla. Ông rơi vào hoành cảnh không còn một xu dính túi.

Tesla buộc phải đi đào mương để sống. Thậm chí, ông đã ví mùa đông năm 1886-1887 là thời gian của "những cơn đau đầu khủng khiếp và những giọt nước mắt cay đắng". Trong thời gian cực khổ này, ông đã tự hỏi mình đã đi học để làm gì.

Trong những năm cuối đời, Tesla bị cho là nhà khoa học điên. Ông chuyên tâm phát triển những ý tưởng và nghiên cứu kỳ lạ như tia tử thần - siêu vũ khí có khả năng hạ gục 10.000 máy bay cùng lúc ở khoảng cách 400 km, điều khiển thời tiết, tia vũ trụ hay ý tưởng về công nghệ Smartphone và Internet. Điều này khiến tiền trong túi ông cạn kiệt.

Không có gia đình, Tesla thường di chuyển từ nơi này sang nơi khác và để lại đằng sau cả đống hóa đơn chưa thanh toán. Cuối cùng, ông định cư tại một khách sạn ở thành phố New York, nơi ông thường xuyên chăm sóc chim bồ câu và tuyên bố ông có tình cảm đặc biệt với một trong số đó.

Sáng 7/1/1943, một người giúp việc phát hiện ông chết trong phòng, thọ 86 tuổi.