Cơ hội “làm sạch” thị trường phân bón

Theo đánh giá, khi nghị định này được ban hành sẽ triệt tiêu các cơ sở sản xuất, kinh doanh (SXKD) phân bón không đủ điều kiện. Xung quanh dự thảo nghị định này, trao đổi với phóng viên NTNN, ông Nguyễn Trí Ngọc - Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT) cho biết:

- Phân bón là mặt hàng chiến lược phục vụ sản xuất nông nghiệp, đóng góp trên 30% hiệu quả sản xuất trong các loại vật tư nông nghiệp. Tuy nhiên, thị trường phân bón trong nước thời gian qua tồn tại một số bất cập dù chúng ta đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh hoạt động SXKD phân bón.

Sản xuất phân bón tại Công ty Phân lân Văn Điển (ảnh minh họa).

Có một thực tế, hiện trong nước có quá nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực SXKD phân bón, nên mới dẫn tới tình trạng bát nháo trong thời gian vừa qua. Ông có thể cho biết rõ hơn tình trạng này?

- Đúng thế. Hiện có quá nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, đến mức Cục Trồng trọt không thể thống kê được con số chính xác và khá nhiều doanh nghiệp có trình độ công nghệ lạc hậu, nhân lực rất hạn chế. Các đơn vị này làm ăn chụp giựt, thay tên đổi họ liên tục, sản xuất, kinh doanh hàng giá rẻ, chất lượng thấp. Cá biệt, có doanh nghiệp, cơ sở sản xuất chỉ có vài công nhân với cuốc, xẻng và chỉ làm công việc trộn phân nọ với phân kia, thậm chí cả gạch non nghiền nhỏ, muối và màu... là có thành phẩm bán ra thị trường.

Ngoài vấn nạn phân bón giả, kém chất lượng sản xuất trong nước, còn một lượng hàng không nhỏ từ nhập lậu. Phân bón nhập lậu giá rẻ đẩy giá phân bón trong nước giảm xuống liên tục, khiến các doanh nghiệp bị thiệt hại, Nhà nước thất thu thuế, nông dân mua giá thấp nhưng không hiệu quả trong sản xuất. Các cơ quan chức năng đã siết chặt kiểm tra, giám sát cũng như kiên quyết xử phạt nhưng vẫn chưa đủ mạnh để dẹp, hạn chế hoạt động kinh doanh bất hợp pháp này. Do đó, để quản lý chất lượng phân bón cần tập trung các yếu tố: Luật pháp, năng lực của người dân, doanh nghiệp và Hiệp hội Phân bón cùng các cơ quan nghiên cứu khoa học...

Việc ban hành nghị định mới sắp tới nhằm những mục đích gì, thưa ông?

- Chính phủ đã giao Bộ NNPTNT phối hợp các ban, ngành liên quan xây dựng Nghị định mới về quản lý SXKD phân bón. Văn bản mới sẽ là hành lang pháp lý quan trọng trong việc chấn chỉnh và xử lý những hành vi vi phạm trong lĩnh vực SXKD phân bón, bảo vệ quyền lợi nông dân và doanh nghiệp làm ăn chính đáng. Quan điểm của Ban soạn thảo là sẽ "triệt tiêu" những doanh nghiệp, tổ chức không đáp ứng các điều kiện tham gia SXKD loại sản phẩm đòi hỏi tiêu chuẩn về kỹ thuật, chất lượng đặc thù này.

Ông có thể cho biết những nội dung mới của Dự thảo Nghị định về SXKD phân bón lần này?

- Dự thảo Nghị định có 4 nội dung đột phá. Thứ nhất là, quy định SXKD phân bón là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Theo đó, ngoài giấy phép đăng ký kinh doanh theo Luật Doanh nghiệp, các doanh nghiệp muốn tham gia vào hoạt động này buộc phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất phân bón.

Thứ hai, nghị định mới và các văn bản dưới nghị định sẽ xác định cụ thể, thế nào là phân bón kém chất lượng và thế nào là hành vi sản xuất phân bón giả, phân bón kém chất lượng. Ban soạn thảo cũng đã làm việc với Bộ Công Thương và Bộ Công an để xây dựng một nghị quyết liên tịch trong việc phối hợp kiểm tra, thanh tra và xử lý các hành vi vi phạm.

Thứ ba, nghị định mới sẽ thay đổi cách thức quản lý theo nhóm danh mục thay vì theo danh mục sản phẩm. Vì hiện danh mục, phân bón có tới trên 5.000 loại sản phẩm khác nhau khiến các cơ quan chuyên môn chỉ việc tra cứu tên các sản phẩm đã rất vất vả. Để giải quyết hạn chế này, nghị định mới sẽ quản lý theo nhóm danh mục trên cơ sở tính năng sử dụng, theo thành phần hóa học và căn cứ vào những yếu tố độc hại có trong phân bón.

Cuối cùng, Nghị định mới cũng sẽ đưa ra những quy định về điều kiện cụ thể đối với hoạt động kinh doanh phân bón để có cơ sở quy trách nhiệm đối với người kinh doanh chứ không chỉ đối với nhà sản xuất.

Xin cảm ơn ông!

Châu Hoàng - Phi Long (thực hiện)