Cú hích mới ở đất Kinh Bắc

Cùng với Lễ hội Lim truyền thống, Hội chọi trâu là một hoạt động văn hóa mới, độc đáo trong số 548 hội, lễ hội hiện có ở Bắc Ninh, làm tăng mức hưởng thụ tinh thần của nhân dân, sự cố kết của cộng đồng và khơi mạch nguồn du lịch. Lại thêm vui, trước ngày khai mạc, các chủ trâu quyết định sẽ không giết “ông trâu” vô địch.

Hàng vạn khán giả đến xem các ngưu thủ tranh tài tại Hội chọi trâu Báo NTNN - Phúc Thọ lần thứ nhất (2014)

Tìm trong vốn cổ, hội, lễ hội ở nông thôn Việt Nam đều xuất phát từ nghề nông, với nhịp điệu mùa vụ, công việc làm ăn; là những ngày xuống đồng khẩn trương, ngày thu hoạch mùa rộn rã hay tháng “nông nhàn”, chờ mưa cho cây cối tốt tươi. Trong chu kỳ ấy, mốc đánh dấu các thời đoạn sản xuất là những hội, lễ hội có nghi thức, nghi lễ, hoạt động tâm linh của con người: Khi là với tiền nhân lịch sử có công trạng hào hùng với nước, với dân. Khi là những hoạt động “diễn” của con người với nghề nông, phản ánh mơ ước về những vụ cấy trồng tốt tươi, chăn nuôi được “người yên – vật thịnh”. Trong các hoạt động văn hóa dân gian ấy thì hội, lễ hội chọi trâu có nhiều ở vùng nông thôn Bắc Bộ được duy trì đến nay. Tuy còn nhiều cách lý giải, nhưng tựu chung, đều xuất phát từ lòng thành kính, biết ơn của người dân với thần linh độ trì, phù hộ, với vua quan, quân sĩ đã anh dũng, kiên cường chống quân phương Bắc xâm lược nước Nam. Người dân tham gia hội, lễ hội được cường hoan cổ vũ, được đánh trống chiêng tưng bừng, được bứt phá công khai khỏi những cái thường ngày bị cấm kỵ, kiêng hèm...; giải thoát được những ức chế ràng buộc, sự phân biệt của thân phận, lứa tuổi, giàu – nghèo; đôi khi còn là sự đảo chiều cấm đoán để tạo ra thích thú phá bỏ cách ngăn, làm nên hòa hợp cộng đồng. Qua hội chọi trâu, người nông dân còn truyền lại cho cháu con mình về cách nhận biết, tìm kiếm và lưu giữ giống trâu khỏe, có sức bền, chống chịu được đòn đánh của đối phương và thời tiết khắc nghiệt của vùng Bắc Bộ có nắng nóng, rét mưa nhiều.

Là “Đất học, đất trăm nghề”, với nền văn hóa Luy Lâu đặc sắc – Bắc Ninh được nhân dân cả nước biết đến bề dày “vốn xưa”, độc đáo của những làng quan họ, Lễ hội Lim, tiếng hát của “liền anh, liền chị”; những ngôi chùa cổ, di tích lịch sử thời nhà Lý, nhà Trần... Nay lại có thêm hội chọi trâu như một dấu ấn, điểm mở và cú hích cho hoạt động văn hóa – du lịch nhân dân; tạo thêm sân chơi giải trí cho người nông dân sau vụ cấy cày xong và tiếp tục bắt tay vào công việc xây dựng nông thôn mới, xây dựng Bắc Ninh ngày thêm giàu đẹp, văn minh.