Điều gì đằng sau cuộc xung đột đổ máu giữa Armenia-Azerbaijan vừa bùng phát?

Hàng chục binh sĩ Armenia được cho là đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ biên giới vừa xảy ra giữa Armenia và Azerbaijan, trong cuộc giao tranh tồi tệ nhất được chứng kiến kể từ xung đột ở khu vực tranh chấp Nagorno-Karabakh năm 2020.

Sau nhiều giờ giao tranh ác liệt ở biên giới vào đêm 13/9, Armenia đã kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới giúp đỡ, nói rằng các lực lượng Azerbaijan đang cố gắng tiến trên lãnh thổ của mình.

Thủ tướng Nikol Pashinyan đã yêu cầu các nhà lãnh đạo thế giới "một phản ứng tương xứng" đối với "các hành động gây hấn của Azerbaijan".

Nga, đồng minh thân cận nhất của Armenia cho biết, họ đã thuyết phục các bên liên quan đồng ý với một lệnh ngừng bắn nhanh chóng.

Chuyện gì đã xảy ra?

Armenia nói rằng các lực lượng Azerbaijan "đã tiến hành các cuộc pháo kích dữ dội, với pháo binh và vũ khí cỡ nòng lớn, nhằm vào các vị trí quân sự của Armenia theo hướng các thành phố Goris, Sotk và Jermuk" ngay sau nửa đêm.

Bộ Quốc phòng Azerbaijan cáo buộc Armenia thực hiện "các hành động lật đổ quy mô lớn" gần các quận Dashkesan, Kelbajar và Lachin ở biên giới, đồng thời nói thêm rằng các vị trí quân đội của họ "bị bắn, kể cả từ súng cối".

Thứ trưởng Ngoại giao Azerbaijan Elnur Mammadov cho biết: "Armenia đã pháo kích vào các vị trí quân sự của Azerbaijan trong vài tuần nay. Các cuộc pháo kích đã được tăng cường trong vài ngày qua. Armenia đã bắt đầu tích lũy vũ khí hạng nặng và vũ khí trang bị dọc theo biên giới được coi là giữa Armenia và Azerbaijan. Những gì đã xảy ra qua đêm là một hành động khiêu khích quy mô lớn của quân đội Armenia nhằm vào các vị trí của Azerbaijan cũng như các cuộc pháo kích vào nhân viên và cơ sở hạ tầng dân sự ".

Theo Pashinyan, 49 binh sĩ Armenia đã thiệt mạng, với con số dự kiến sẽ tăng lên.

Azerbaijan không đề cập đến việc liệu họ có bị tổn thất quân sự hay không.

Các nhà lãnh đạo thế giới đã phản ứng như thế nào?

Thổ Nhĩ Kỳ, một đồng minh thân cận của Azerbaijan, đã yêu cầu Yerevan "ngừng các hành động khiêu khích" chống lại Baku, trong khi ngoại trưởng Mevlut Cavusoglu nói trên Twitter rằng nước này nên "tập trung vào các cuộc đàm phán hòa bình và hợp tác" với nước láng giềng.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết Washington quan ngại sâu sắc về các báo cáo về các cuộc tấn công, đồng thời kêu gọi "chấm dứt mọi hành động thù địch quân sự ngay lập tức", đồng thời nói thêm rằng "không thể có giải pháp quân sự cho cuộc xung đột".

Nga cho biết họ "cực kỳ lo ngại" trước sự gia tăng trong giao tranh.

Charles Michel, Chủ tịch Hội đồng châu Âu, cho biết khối này "sẵn sàng nỗ lực để ngăn chặn leo thang thêm", đồng thời nói thêm rằng "không có giải pháp thay thế nào cho hòa bình và ổn định trong khu vực".

Đã đạt được một lệnh ngừng bắn chưa?

Bộ Ngoại giao Nga cho biết họ đã thành công trong việc môi giới thỏa thuận ngừng bắn bắt đầu lúc 9h sáng theo giờ Moscow (06:00 GMT). "Chúng tôi hy vọng rằng một thỏa thuận đạt được nhờ sự hòa giải của Nga về một lệnh ngừng bắn ... sẽ được thực hiện đầy đủ", Bộ này cho biết trong một tuyên bố ngày 13/9.

Bối cảnh của cuộc xung đột là gì?

Trung tâm của cuộc xung đột giữa các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ là khu vực Nagorno-Karabakh đang có nhiều tranh chấp, nơi đã xảy ra hai cuộc chiến tranh trong những năm 1990 và gần đây là vào năm 2020.

Vùng đất này được quốc tế công nhận là lãnh thổ của Azerbaijan, nhưng nơi đây tập trung những người Armenia dân tộc thiểu số muốn ly khai hoặc gia nhập Armenia.

Azerbaijan coi người Armenia dân tộc thiểu số đang chiếm đất của họ một cách bất hợp pháp.

Ít nhất 30.000 người đã thiệt mạng trong cuộc xung đột sau khi Liên Xô sụp đổ vào năm 1991, sau khi những người Armenia ly khai khỏi Azerbaijan.

Cuộc chiến kéo dài sáu tuần vào năm 2020 ở Nagorno-Karabakh đã giết chết ít nhất 6.500 người và kết thúc bằng một thỏa thuận ngừng bắn do Nga làm trung gian.

Theo thỏa thuận, Armenia nhượng lại nhiều vùng lãnh thổ mà nước này đã kiểm soát trong nhiều thập kỷ và Moscow triển khai khoảng 2.000 lính gìn giữ hòa bình Nga để giám sát lệnh ngừng bắn mong manh.