GS Ngô Bảo Châu và dấu ấn tại kỳ thi Olympic Toán quốc tế

Có thể nói, một trong những nền tảng giúp GS Ngô Bảo Châu có được thành tựu như ngày hôm nay là do ngay từ nhỏ, anh đã được bồi dưỡng trong môi trường rất thuận lợi. Cha anh là GS,TSKH Ngô Huy Cẩn, mẹ là PGS, TS Trần Lưu Văn Hiền.

Hai người anh đã luôn ở bên sát cánh, động viên, khích lệ anh trên con đường toán học đầy chông gai khi nghe anh tâm sự là rất thích được làm toán.

GS Ngô Bảo Châu với bố mẹ (Ảnh: tư liệu gia đình)

Sau khi học hết chương trình tiểu học, Ngô Bảo Châu quyết định thi vào lớp chuyên Toán của Trường cấp II Trưng Vương, Hà Nội. Năm đầu anh… trượt. Nhưng nhờ có sự khuyến khích của cha mẹ, đặc biệt là sự dạy dỗ của thầy PGS. TS. NGDN Tôn Thất Thân, năm sau anh thi lại và đỗ với số điểm rất cao.

Nói về Ngô Bảo Châu, thầy Thân rất hào hứng: “Ngày xưa tôi thường hướng dẫn học sinh viết báo Toán… Mỗi lần như thế, báo Toán của Bảo Châu lúc nào cũng được các bạn đánh giá cao. Thậm chí, có lần em đã khiến tôi giật mình vì em viết 1 báo cáo dài 17 trang với tựa đề “Bạn biết gì về tổ hợp”. Điều ngạc nhiên là 1 cậu học trò 12 tuổi nhưng đã biết cách khai thác những kiến thức ngoài chương trình và thậm chí tìm hiểu những vấn đề đến lớp 12 cải cách sau này, các em mới được tiếp cận… Bảo Châu cũng hay tự sáng tác đề Toán… Nhiều bạn trong lớp háo hức “bò ra” giải các đề Toán “made in Bảo Châu” nhưng đều “lè lưỡi” vì khó quá không giải nổi”.

Theo thầy Thân thì những bản báo cáo đó mang dáng dấp các nghiên cứu khoa học sau này của Ngô Bảo Châu. Và những buổi đứng lớp trình bày trước thầy giáo và các bạn là hình hải của những buổi bảo vệ luận văn mà sau này Châu phải trải qua.

Sau khi học xong cấp II tại trường THCS Trưng Vương – Hà Nội, Ngô Bảo Châu thi vào Khối THPT chuyên toán – tin Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội). Đây chính là nơi chắp cánh cho Ngô Bảo Châu vươn ra thế giới và trở thành người Việt Nam đầu tiên giành được 2 Huy chương vàng Olympic Toán quốc tế (IMO).

Tại lớp chuyên Toán, Châu được học với Tiến sĩ Toán Phan Đức Chính và những người thầy giỏi như Phạm Văn Hùng… lại còn được mấy anh “chuyên Toán” lớp trước như Lê Tuấn Hoa, Vũ Đình Hòa dìu dắt… nên năng khiếu Toán của Châu ngày càng được bồi dưỡng, phát huy.

Năm 1988, đang học lớp 11, Châu đoạt Huy chương Vàng IMO với số điểm tuyệt đối 42/42 ở Canberra (Australia). Năm sau, 1989, lên lớp 12, anh lại giành tiếp Huy chương Vàng IMO ở Brunswick (CHLB Đức) với số điểm 40/42.

Là học sinh Việt Nam đầu tiên giành 2 Huy chương Vàng IMO, khi về nước, anh được Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười tiếp tại Phủ Chủ tịch.

Nhắc lại thời kỳ học chuyên Toán của mình, GS Ngô Bảo Châu nói: “… Tuổi học trò của tôi đã được cộng đồng toán học Việt Nam nuôi dưỡng. Tôi hiểu cộng đồng toán học theo nghĩa rộng, từ thầy Tôn Thân, giáo viên chuyên toán Trường Trưng Vương, đến thầy cô khối chuyên Toán A0 Trường Đại học Tổng hợp, cho đến nhiều nhà toán học trẻ vào thời đó đã dạy tôi với tất cả sự tâm huyết của mình, hoàn toàn vô tư trong hoàn cảnh kinh tế vô cùng khó khăn của lúc ấy…”

 GS Ngô Bảo Châu nhận giải thưởng Fields từ Tổng thống Ấn Độ Pratibha Patil tại lễ khai mạc Đại hội Toán học thế giới ở Hyderabad, Ấn Độ trưa ngày 19.8.2010.

Theo GS, TSKH Ngô Huy Cẩn, người cha của Ngô Bảo Châu, thì thời kỳ học phổ thông ở Hà Nội đã vun đắp cho Châu một cái “gốc vững” để rồi về sau, sang Pháp, sang Mỹ, đơm hoa, kết trái tốt tươi và trở thành người Việt Nam đầu tiên được vinh danh với giải thưởng toán học cao quý nhất thế giới - Fields.

Hai tấm Huy chương Vàng IMO mà Ngô Bảo Châu giành được khi mới chỉ là một cậu học sinh lớp 11, 12 chính là cánh cửa đầu tiên mở ra con đường vinh quang trong cuộc đời làm Toán của anh.