Mẹo chọn ngựa khỏe, thồ hàng, kéo xe giỏi

Anh Vàng Văn Huỳnh ở thôn Na Áng Ba, xã Na Hối là tay đua ngựa liên tiếp vô địch giải đua ngựa tổ chức hàng năm ở Bắc Hà. Có được thành công nhờ anh đã học được nhiều kinh nghiệm chọn ngựa từ cha mình, người nuôi ngựa có tiếng. Theo anh, chọn ngựa đua hay ngựa để kéo cày, thồ hàng đều có cùng tiêu chuẩn, chỉ cách chăm sóc là khác nhau.

“Mua ngựa thường chọn những con có ngực nở, vạm vỡ, 4 chân thẳng, khi đi không được vắt chéo chân, lông ngắn, mượt, mông to. Ngựa dễ thuần hoá là ngựa có mắt sáng, hơi lồi. Hai tai dựng đứng, cử động linh hoạt, chứng tỏ nó tinh nhanh, biết nghe ngóng xung quanh. Những con lông đen tuyền sẽ có giá hơn ngựa khoang hay ngựa có lông hơi đỏ vàng. Khi răng ngựa thay hết cũng là thời điểm ngựa khỏe nhất, thồ hay kéo đều rất tốt. Chỉ cần nhìn vào răng có thể đoán được độ tuổi của ngựa” – anh Huỳnh cho hay.

Anh Vàng Văn Huỳnh đang chăm sóc chú ngựa của mình. Ảnh:   S.N

Bên cạnh việc đánh giá hình thức ngựa, còn một kinh nghiệm nữa là dắt bộ hoặc cho ngựa chạy khoảng 1 – 2 cây số để kiểm tra sức khỏe. Anh Huỳnh chia sẻ: “Nếu như cưỡi ngựa đi một hai vòng, khi mình xuống mà ngựa không có dấu hiệu gì, thở bình thường thì con ngựa đấy khỏe, còn nếu phì phò, khò khè là con ngựa mắc bệnh phổi”. Anh Huỳnh cho rằng, muốn có con ngựa hay, chủ ngựa phải thực sự quan tâm, yêu thương chúng. “Ngựa tiếp xúc với mình ngay từ nhỏ, mình gần gũi, yêu thương nó sẽ cảm nhận được điều đó. Không phải một con ngựa sinh ra đã biết thồ hàng, kéo xe…, muốn ngựa phục vụ mình, phải thuần hóa nó từ nhỏ. Đầu tiên, cho đứa trẻ lên lưng ngựa và có người khống chế dây cương, dắt lên nương, xuống ruộng”, anh cho biết. Khi ngựa đã quen, cho tập thồ hàng với trọng lượng tăng dần, ban đầu tầm 15–20kg, lặp lại đều đặn hàng ngày để tạo thành thói quen. Trong quá trình luyện, tuyệt đối không để ngựa hoảng sợ hoặc bị giật mình vì sẽ rất khó cho quá trình tiếp theo.

Muốn cho ngựa khỏe, chạy nhanh, sau khi dạy ngựa biết thồ phải đóng móng ngựa, 1–2 tháng phải thay móng. Ngựa là loài ruột thẳng nên ăn cả ngày lẫn đêm. Ngoài cỏ, lá ngô, rơm, cám, phải bổ sung thêm các loại ngũ cốc nhiều tinh bột như ngô, lúa, đậu tương để tăng sức khỏe cho ngựa.