Nam nhi miệng thắm răng huyền

Bao đời nay, tục ăn trầu để "miệng thắm răng huyền" đã thấm vào suy nghĩ của những người đàn ông dân tộc Cor ở bản Nước Ka, xã Trà Bui, huyện Bắc Trà My, Quảng Nam.

Đàn ông Cor răng đen, môi đỏ.

"Cũng như người Kinh, người Cor coi miếng trầu là đầu câu chuyện. Vị cay nồng của trầu để cho tình vợ chồng, nghĩa làng bản thêm sâu nặng. Đàn ông ở bản ai cũng ăn trầu, ăn trầu từ bé, càng có tuổi càng ăn nhiều, đến khi sắp về với tổ tiên vẫn nhai trầu. Phụ nữ Cor chỉ thích lấy người con trai nào răng đen hạt huyền, vì biết ăn trầu sẽ là người chồng chung thủy..." - già Hồ Đoi bỏm bẻm nhai trầu, giảng giải.

Hỏi về gốc tích của tục đàn ông ăn trầu, già Đoi bảo, có lẽ từ thuở xa xưa, khi người Cor đến khai phá đất này. Năm ấy trời hạn lâu, hai người đàn ông khỏe nhất bản được cử lên mường Trời để xin nước về. Đêm trước chia tay, trong khi vợ của một người đàn ông sửa soạn cho chồng rất nhiều gạo, thức ăn thì vợ của người còn lại, do nghèo chỉ chuẩn bị cho chồng mình được một ít gạo rang, cùng một túi trầu và dặn rằng: "Ngày nào anh cũng phải nhai trầu để không quên lối về".

Hai người ra đi một thời gian thì trời đổ mưa. Hai mùa rẫy sau, người đàn ông với túi trầu của cô vợ nghèo trở về, còn người đàn ông kia do không vượt qua được những cám dỗ, vinh hoa ở mường Trời nên đã ở lại. Từ đó trở đi, noi gương người chồng chung thủy, tất cả đàn ông ở bản Nước Ka đều ăn trầu...

Ngày nay, khắp bản Nước Ka, đâu đâu cũng thấy bóng cau, giàn trầu. Trong quan niệm cổ xưa, đồng bào Cor đặc biệt coi trọng vai trò của người đàn ông đối với việc sinh con, duy trì nòi giống. Người phụ nữ ngoài trách nhiệm đối với gia đình, lo miếng ăn cho chồng con, cho khách khứa còn phải trồng cau, chăm trầu. Khi cần, vợ phải tự tay chọn cau, lựa trầu, bổ ra phục vụ chồng, bởi trầu cau khi ăn vào sẽ nóng người, gây hưng phấn, tăng thêm "tính dương". Nếu người phụ nữ nào biết chú trọng đến chuyện nhai trầu của chồng sẽ được khen ngợi...

Miếng trầu đã đi vào sinh hoạt thường ngày của người Cor. Trong nhà ai cũng sẵn trầu, cau, khách đến mời thay cho thuốc, có khi thay nước. Cưới hỏi, tang ma, dựng nhà, họp bản, khi có việc trọng đại tập trung cả cộng đồng, không bao giờ thiếu trầu cau. Người Cor ăn trầu như người Kinh ăn khoai, ăn sắn. Một chiếc rổ để giữa nhà, trên đó là trầu, cau, vôi, ai ưng ăn thì ăn, bao nhiêu tùy thích.

Đàn ông Cor nhai trầu khi làm việc, nghỉ ngơi và cả khi uống rượu suông, họ cũng dùng trầu cau làm mồi... cho rẻ. Chẳng thế mà đàn ông nào ở đất này cũng "miệng đỏ răng đen". Ai cũng bảo cả đời họ chưa bao giờ cầm đến cái bàn chải, tuýp thuốc đánh răng...

Vĩnh Minh