Chống "già hoá" nhân lực ngành nông nghiệp: Sang Nhật học làm nông?

“Lỗ hổng” chất lượng

Thế giới đang hướng tới nền thực phẩm và nông sản an toàn, nhưng Việt Nam vẫn chưa làm được điều này mà còn đang loay hoay ở giai đoạn đầu. Chính vì vậy, nông sản Việt chưa được người tiêu dùng trên thế giới tín nhiệm. Sản lượng xuất khẩu ra các nước nói chung và Nhật Bản nói riêng còn hạn chế.

Đó là những nhận định của các chuyên gia tại hội thảo “Hướng tới phát triển nông nghiệp Việt Nam bền vững” do Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) và Bộ NNPTNT phối hợp tổ chức mới đây tại TP.HCM.

 Lao động ngành nông nghiệp Việt Nam đang “già” hóa không chỉ về tuổi tác mà còn về chất lượng lao động.ảnh internet

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (Bộ NNPTNT) đánh giá, ngành nông nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức lớn là tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Việt Nam có khoảng 9 triệu hộ nông dân, nhưng mỗi hộ chỉ canh tác, sản xuất khoảng 0,5ha đất và năng suất sản xuất còn thấp. Điều này rất khó để tạo thành chuỗi liên kết sản xuất - tiêu dùng đảm bảo các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.

“Thế giới đang rất coi trọng vấn đề an toàn thực phẩm nhưng hiện nay chúng ta chưa làm được đồng bộ vấn đề này. Nếu chỉ vài hộ sản xuất an toàn mà cả vùng không quan tâm cũng sẽ bị ảnh hưởng do thuốc bảo vệ thực vật bị gió lan tỏa ra xung quanh và lây nhiễm. Chính vì thế, vấn đề đào tạo trước tiên phải là nâng cao ý thức đầy đủ và đồng bộ cho người sản xuất, không chỉ cho vài cá nhân đơn lẻ mà cho cả vùng” - ông Tuấn nói.

Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, không chỉ có kiến thức và kỹ năng sản xuất nông sản an toàn, chất lượng đủ tiêu chuẩn xuất khẩu mà còn phải thân thiện với môi trường đang là yêu cầu bức thiết với ngành nông nghiệp Việt Nam.

Nông nghiệp Việt Nam cũng chịu nhiều tác động từ biến đổi khí hậu khiến nguồn tài nguyên ngày càng suy giảm, diện tích đất sản xuất ít đi, nguồn nước khan hiếm hơn, xâm nhập mặn, hạn hán...

Theo ông Tuấn, để xử lý được một loạt vấn đề đó, đưa nông nghiệp thành động lực cho tăng trưởng kinh tế cần có những giải pháp phát triển nông nghiệp bền vững theo phương châm “tạo ra nhiều hơn từ ít hơn”. Nghĩa là cần ứng dụng khoa học kỹ thuật, sử dụng giống mới, chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, sử dụng ít tài nguyên hơn mà vẫn tạo ra được sản phẩm có giá trị mới cao hơn. Tất cả những điều này đòi hỏi Việt Nam có kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành nông nghiệp bài bản hơn.

Tăng cường thực tập sinh  qua Nhật

Ông Takebe Tsutomu - cố vấn đặc biệt Liên minh Nghị sĩ hữu nghị Nhật - Việt đề nghị, một trong những giải pháp 

cho bài toán nguồn nhân lực của Việt Nam, cần tăng cường gửi du học sinh - thực tập sinh qua Nhật Bản để học tập kinh nghiệm trong lĩnh vực nông nghiệp.

“Một quả táo nông dân Nhật Bản đang bán với giá hơn 200.000 đồng, đối với các bạn là khá đắt nhưng chúng tôi bán rất chạy vì người tiêu dùng thế giới tin tưởng nông sản chúng tôi an toàn và chất lượng. Nhưng ở Việt Nam để sản xuất ra được sản phẩm tương tự giá thành lớn hơn nhiều, Việt Nam phải làm sao hạ được giá thành để bán được đại chúng hơn. Và chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ, hợp tác cùng Việt Nam trong vấn đề này” – ông Takebe nói.

“10 năm qua, số du học sinh - thực tập sinh Việt Nam qua Nhật Bản thực tập tăng gấp 20 lần nhưng ở ngành nông nghiệp còn rất ít, các bạn nên tăng cường ở lĩnh vực này. Học xong nếu các bạn thiếu vốn sản xuất, tôi chỉ cho các bạn một nguồn đầu tư rất hấp dẫn, chính là các nông hộ nơi các bạn đang thực tập. Đừng coi thường, các chủ nông hộ Nhật Bản tích lũy khá nhiều. Nếu các bạn kêu gọi được họ đầu tư cho các bạn trở về Việt Nam mở các công ty liên doanh, liên kết, nhiều nông hộ thành lập hợp tác xã sản xuất nông sản an toàn rồi xuất lại sang Nhật thì đây sẽ là sự hợp tác win – win, hai bên cùng có lợi. Các bạn chỉ cần chú ý đến vấn đề uy tín, làm đúng theo hợp đồng đã ký kết là sẽ hợp tác lâu dài” – ông Takebe nói.

Ông Takebe cho biết, dù phải nhập khẩu đến 60% sản phẩm nông nghiệp nhưng Nhật Bản rất e ngại sản phẩm còn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và sản phẩm biến đổi gen. Đây chính là cơ hội để các doanh nghiệp, nông hộ Nhật Bản hợp tác với thực tập sinh Việt Nam sản xuất các sản phẩm mà Nhật Bản chưa có để cung ứng. Việt Nam có thể xuất khẩu vải, chuối sang Nhật và sắp tới là gia cầm, những sản phẩm đang rất được người tiêu dùng Nhật đón nhận.