Bước ngoặt “chiến tuyến chung” Iran, Thổ và Nga vạch ra tại Syria

Tiến trình Astana và cam kết giảm xung đột Syria

Ngoại trưởng Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đã cùng trao đổi về tiến trình phát triển, tái thiết lập hòa bình cho Syria vào ngày 29/4. Sự kiện diễn ra lần đầu tiên kể từ đòn không kích dẫn đầu của Mỹ vào đất nước này hồi giữa tháng Tư.

Tổng thống Iran Hassan Rouhani, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh:Reuters

Đây là cuộc gặp nhằm chuẩn bị cho vòng thứ 9 cho đối thoại hòa bình Syria tại Astana. Tuy nhiên, cân nhắc về sự hỗ trợ của Thổ Nhĩ Kỳ đối với cuộc tấn công do Mỹ dẫn đầu, cả Moscow và Tehran đều lo lắng về lòng trung thành của Ankara và đảm bảo sức mạnh liên minh ba bên.

“Chúng tôi đều chấp thuận cuộc họp bất thường này ở cấp bộ trưởng ngoại giao nhằm thảo luận về tình hình phức tạp tại Syria”, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cho biết khi mở đầu cuộc họp.

Theo ông Lavrov, mọi người dường như không mong muốn hòa bình tại Syria sau liên tục các xung đột tại khu vực. Mỗi khi đưa ra một nghị quyết nhằm trấn an tình hình thì hi vọng lại dập tắt.

Mỹ và đồng minh đã thực hiện các cuộc tấn công vào Syria. Nga, Pháp và Mỹ vừa tiến hành kế hoạch không kích vào các đồn bốt của Syria.

Tổng thống Trump đã yêu cầu các quốc gia Arab hỗ trợ cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố tại Syria nhằm kiềm chế tham vọng mở rộng của Iran.

“Khi chúng tôi nhanh chóng tiến tới cuộc chiến chống khủng bố thì các quốc gia Trung Đông cũng phải có trách nhiệm ngăn cản Iran hưởng lợi từ cuộc chiến chống IS của Mỹ”, ông Trump nói trong cuộc họp báo ngày 24/4.

Ông Trump đã chỉ ra mọi hành động của các đồng minh nhằm ngăn chặn ảnh hưởng lan rộng của Iran tại Trung Đông.

Trong khi vẫn còn không rõ ràng liệu liên minh Arab sẽ hình thành tại Syria thì Paris sẵn sàng thúc đẩy liên minh ngoại giao bao gồm Mỹ, Anh, Pháp, Jordan và Saudi Arabia.

“Liên minh cũng đã có các thảo luận về các vấn đề với Đức, Thổ Nhĩ Kỳ”, Tổng thống Macron cho biết

Theo ông Macron, Pháp đang thúc đẩy đoàn kết các bên nhằm tiến tới Nghị quyết Syria. Nga liên tục đóng vai trò trung gian trong các năm qua. Ông Macron cho biết, Pháp có thể đàm phán thành công với tất cả các bên và liên minh phương Tây – Trung Đông nhằm tiến tới đàm phán Astana.

Theo ông Macron, ông không tin rằng, kịch bản Astana hiện tại sẽ tiếp tục và cảnh báo khả năng Syria sẽ bị chia rẽ.

Đại sứ đặc biệt của Liên Hợp Quốc về khủng hoảng Syria, ông Staffan de Mistura nhấn mạnh đến quan điểm về kịch bản Astana. Tại Hội nghị ở Brussels, ông de Mistura cho biết: “Các sáng kiến do Nga đề xuất tồn tại nhiều hạn chế. Các nỗ lực của bộ ba Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran chỉ khiến cho căng thẳng leo thang và xung đột tiếp tục. Thêm vào đó, hội nghị Sochi cũng không mang đến kết quả về Hiến pháp Syria mới”.

Ngoại trưởng Lavrov đã nhanh chóng chỉ trích tuyên bố này của ông de Mistura và khẳng định: “Liên Hợp Quốc đã được mời tham gia đối thoại Astana ngay từ khi bắt đầu, trong đó  cả đại sứ đặc biệt và một đại diện khác đều tham gia vào các vòng thảo luận tại Hội nghị Astana”.

Theo ông Lavrov, Liên Hợp Quốc có thể giúp cho tiến trình Astana định hướng xu thế phát triển hiệu quả.

Theo nhà ngoại giao đứng đầu Nga, phần đầu tiên cho kế hoạch đã đạt được nhằm tiến tới khu vực giảm leo thang tại Hội nghị Astana.

Ông Lavrov nhấn mạnh: “Đừng nhầm lẫn với khủng bố; đừng liên minh với họ mà phải dựa trên tình hình hiện tại.” Tuy nhiên, Ngoại trưởng Nga tránh đề cập đến các ảnh hưởng của Ankara tại khu vực.

Vai trò “nhân đạo” của Liên Hợp Quốc

Liên Hợp Quốc có thể thúc đẩy vai trò nhân đạo tại Syria

“Chúng tôi khuyến khích Liên Hợp Quốc hỗ trợ nhân đạo nói chung. Liên Hợp Quốc cũng không thể đồng nhất quan điểm viện trợ chỉ nên hỗ trợ cho khu vực do phe đối lập kiểm soát”, ông Lavrov nói.

Bộ trưởng Nga bày tỏ hoàn toàn ngạc nhiên với những gì ông de Mistura nói và bày tỏ thất vọng với điều này.

Trong tuyên bố 11 điểm, cả Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đều đồng ý tham vấn thường xuyên liên quan đến các đại diện cấp cao, bao gồm Tổng thư ký Liên Hợp Quốc và đại sứ đặc biệt Liên Hợp Quốc de Mistura nhằm tạo thuận lợi ra đời Ủy ban Hiến pháp.

Ba nước đều cho rằng kịch bản Astana là sáng kiến quốc tế duy nhất giúp cải thiện tình hình Syria. Các vòng tiếp theo của đàm phán sẽ tiếp tục đưa ra thảo luận vào giữa tháng Năm.

Ngoài ra, bộ ba phản đối nỗ lực tạo ra các điều kiện mới với giọng điệu chống chủ nghĩa khủng bố.

Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu cho biết, Mỹ đã từng hứa hẹn sẽ xóa bỏ khủng bố khỏi Syria. Chúng tôi mong muốn Mỹ giữ lời hứa và giúp người dân Syria lấy lại nơi ở của họ.

Trong nhiều vấn đề khác liên quan đến Syria, Thổ Nhĩ Kỳ không còn tin rằng Mỹ sẽ giữ lời. Đây là lý do mà ông Cavusoglu bày tỏ hi vọng đối với hòa đàm Astana. Và đây cũng là lý do mà Moscow và Tehran hi vọng mặc dù cho nhiều khác biệt với Ankara về sự xuất hiện tại Syria.

Ngoại trưởng Nga nhấn mạnh, cả Moscow, Tehran và Ankara sẽ tập trung hành động nhằm giải quyết xung đột Syria dựa trên nguyên tắc quy định của Hiến chương Liên Hợp Quốc.