Thách thức nâng cao kỹ năng, chất lượng việc làm ở Việt Nam

Tạo việc làm, ổn định an sinh xã hội

Tại Diễn đàn lao động Việt Nam do ILO và Bộ LĐTBXH vừa tổ chức, Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Lê Văn Thanh cho biết, Bộ luật Lao động (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua là một dấu mốc quan trọng trên con đường hoàn thiện hệ thống pháp luật lao động của Việt Nam theo hướng hiện đại, phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế. Bộ luật Lao động mới tích hợp khá đầy đủ những nguyên tắc của các công ước cơ bản của ILO, kể cả hai công ước cơ bản còn lại (về tự do hiệp hội và lao động cưỡng bức) mà Việt Nam dự kiến sẽ phê chuẩn trong những năm tới.

Việt Nam vẫn còn khoảng 54% tổng lao động làm công việc thu nhập thấp dễ tổn thương. Ảnh:  M.N

Việt Nam cũng có nhiều  chính sách nhằm giải quyết bài toán an sinh xã hội cho lao động. Tiêu biểu như việc thực hiện đề án cải cách bảo hiểm xã hội dựa trên Nghị quyết T.Ư 28/NQ/TW năm 2018 đã mở đường hướng tới mở rộng độ bao phủ toàn dân về bảo hiểm xã hội.

Trong phiên thảo luận tại diễn đàn, nhiều chuyên gia cho rằng Việt Nam đang đi đúng hướng trên con đường trở thành quốc gia thu nhập trung bình cao. Theo một báo cáo mới của ILO, Việt Nam đang tạo thêm nhiều việc làm cần kỹ năng trung bình và cao. TS Chang-Hee Lee - Giám đốc ILO Việt Nam cho hay, ILO đánh giá Việt Nam đã và đang là một điển hình thành công, với tốc độ tăng trưởng cao bền vững trong những năm qua dù bối cảnh quốc tế có nhiều biến động.

“Để hiện thực hóa quyết tâm trở thành một quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030, Việt Nam cần những cải thiện về mặt xã hội song hành với phát triển kinh tế. Việt Nam đang tiến những bước tiến đúng đắn và quan trọng thông qua việc cải thiện kỹ năng cho lực lượng lao động, mở rộng độ bao phủ của an sinh xã hội và hiện đại hóa các thiết chế quan hệ lao động” - TS Lee nhận định.

Việc làm đòi hỏi kỹ năng cao còn ít

Theo báo cáo ILO, kinh tế Việt Nam đang tạo ra ngày càng nhiều việc làm cần kỹ năng trung bình và kỹ năng cao. Thống kê phân bổ việc làm theo mức kỹ năng của Việt Nam cho thấy hơn một nửa (53%) số việc làm trên cả nước là việc làm cần kỹ năng trung bình, và 12% số việc làm đòi hỏi kỹ năng cao. Số còn lại (36%) là việc làm kỹ năng thấp. “So sánh cơ cấu này với các quốc gia có thu nhập trung bình cao - nhóm Việt Nam mong muốn được gia nhập vào năm 2030, cho thấy những điểm khá thú vị” - bà Valentina Barcucci-chuyên gia kinh tế lao động của ILO Việt Nam, đồng tác giả của báo cáo, chia sẻ.

Tính trung bình, các nước thu nhập trung bình cao có tỷ trọng việc làm kỹ năng thấp tương đồng với Việt Nam (32%), tỷ trọng việc làm kỹ năng trung bình lớn hơn (48%), và tỷ trọng việc làm kỹ năng cao lớn hơn rất nhiều (ở mức 20%, cao gần gấp đôi Việt Nam).

Theo báo cáo này, Việt Nam đang sở hữu dân số đặc biệt năng động, với tỷ lệ tham gia thị trường lao động ở mức hơn, khoảng 70% đối với phụ nữ (so với mức trung bình 48% trên thế giới), và 81% với nam giới.

Hiện nay, việc làm dễ bị tổn thương đang trên đà giảm dần nhờ vào xu hướng công nghiệp hóa và tăng số lượng việc làm trong ngành sản xuất tại Việt Nam. Tuy vậy, thống kê cho thấy năm 2018, vẫn có tới 54% người lao động đang làm những công việc dễ bị tổn thương. Lao động ở nhóm này không có BHXH, BHYT, thu nhập thấp. Cải thiện chất lượng việc làm trong nhóm việc làm này của thị trường lao động cần phải trở thành một ưu tiên của Chính phủ Việt Nam, nếu Việt Nam muốn đạt được mục tiêu hiện đại hóa kinh tế xã hội.