Tháng 8, nghe kể chuyện may áo cho Bác Hồ

Trở về Hà Nội

Trước tình thế cách mạng Việt Nam đang ở cơ hội nghìn năm có một, ngày 23.8.1945, Bác cùng các đồng chí từ chiến khu cấp tốc về thủ đô. Hà Nội lúc bấy giờ hoang tàn, trầm lặng. Hôm sau, Người được Trung ương và Thành uỷ bố trí đến ở tại gác hai số nhà 48 Hàng Ngang (nhà của ông Trịnh Văn Bô - một thương gia yêu nước, cơ sở tin cậy của cách mạng).

Bà Trịnh Thị Bô kể chuyện may áo cho Bác Hồ.

Bà Trịnh Thị Bô kể: Vào đúng ngày rằm tháng Bảy âm lịch năm Ất Dậu (tức 21.8.1945) tôi đi lễ ở đền Quán Thánh về thì anh Xích (bí danh của đồng chí Hoàng Hữu Nhân) đến nhà tìm gặp tôi. Anh Xích hỏi tôi muốn đưa một số anh em về đây hoạt động, gia đình có trở ngại gì không? Tôi bảo không trở ngại gì, anh cứ đưa anh em về đây.

Chiều hôm đấy, có hai xe ô tô chở khoảng 15 người, trong đó có anh Thận (bí danh của đồng chí Trường Chinh), anh Văn (tức đồng chí Võ Nguyên Giáp, anh Cả (tức đồng chí Nguyễn Lương Bằng), Nguyễn Minh, Bùi Công Trừng, Hoàng Quốc Việt... Đến ngày 24.8, có người khách đến nhà bà Bô một cách bất ngờ.

Lúc đó bà Bô cũng không biết mình đang được đón tiếp Bác Hồ. Bà nhớ, đó là một ông cụ với vầng trán rất cao, đôi mắt sáng, đi đôi dép cao su nhãn hiệu Con Hổ Trắng, chiếc quần soóc nâu, áo sơ mi ngắn tay, đội chiếc mũ phớt bạc màu.

Hàng ngày, lúc 7 giờ ông Vũ Đình Huỳnh đón Bác ra Bắc Bộ phủ làm việc đến chiều mới về 48 Hàng Ngang. Buổi tối Bác thường xuyên làm việc với các ông Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt… Thời gian này Hà Nội đang chuẩn bị cờ hoa và cả vũ khí cho ngày trọng đại sắp tới. Vào khoảng những ngày 26-27 sau khi đã ấn định Lễ tuyên ngôn vào 2.9.1945, anh em cán bộ mới sực nhớ ra cần phải trang bị cho mỗi người một bộ quần áo thật tươm để làm ra mắt trên lễ đài, đặc biệt phải chuẩn bị chu tất trang phục cho Bác Hồ.

“Tôi không cần len, dạ”

Đa số anh em từ chiến khu trở về và kể cả ông Cụ cũng đều ăn mặc những đồ đã cũ sờn hoặc chắp vá tạm bợ.

Bà Bô bồi hồi nhớ lại: “Lúc bấy giờ trong tủ của nhà chúng tôi có rất nhiều vải (vì là nhà buôn vải vóc), tôi lấy ra mấy súc kaki để may cho anh em. Ngoài ra, trong tủ cũng có hàng chục bộ quần áo khá sang trọng may sẵn mà ông Bô chưa dùng nên tôi lấy ra cho các anh mặc tạm trước. Ông Phạm Văn Đồng, rồi ông Võ Nguyên Giáp… thử mấy bộ đều vừa. Tuy nhiên, tầm người như ông Cụ thì không hợp bộ nào cả”.

Gần sát ngày lễ, ông bà Trịnh Văn Bô đã chọn riêng loại vải kaki cốtlê của Anh để may quần áo cho ông Cụ. Ông Vũ Đình Huỳnh - nguyên Thư ký lễ tân mang đến xin ý kiến Bác. Bác nói: Tôi mặc xuềnh xoàng thôi. Không len, dạ đắt tiền làm gì, cốt tươm tất giản dị…

Ông Vũ Đình Huỳnh chợt nhớ tới một bức ảnh của Stalin nên ướm thử với Bác may theo kiểu áo đó, cũng không có cà vạt mà oai vệ. Bác mỉm cười nói: “Nhưng mình có phải là Stalin đâu”. Bác luôn học hỏi tinh hoa, nhưng không chấp nhận bắt chước khuôn mẫu sẵn.

Cuối cùng ông Vũ Đình Huỳnh mời ông Phú Thịnh chủ hiệu may có tiếng ở phố Hàng Quạt tới và trình bày: “Tôi có người nhà là cụ Lý ở quê ra thăm thủ đô, tôi muốn cắt vài bộ đồ cho cụ, nhờ anh cắt may kiểu áo bốn túi, mặc kín cổ khi có việc quan trọng, lúc thường nhật thì mở khuy áo thoải mái, đi giày đi dép đều hợp với cụ Lý nhà tôi.

Ông Phú Thịnh ngẫm nghĩ một lúc dè dặt nói: “Tôi đã mường tượng ra kiểu áo ấy rồi. Chỉ cần tính toán cái ve áo nhọn hay tù?”.

Ông Phú Thịnh ngắm nghía tấm ảnh Stalin rồi nói: “Kiểu tướng soái này oách lắm nhưng không hợp với các cụ người nhà mình ở quê ra”.

Hai hôm sau, ông Phú Thịnh đem hai bộ quần áo đến, cười ý nhị nói: “Tôi trộm nghĩ cụ Lý này không phải là lý trưởng mà có lẽ là một cụ Lý… khác thường”.

Ông Vũ Đình Huỳnh cười đáp lại sự tinh tế của ông thợ may. Hôm sau, lựa lúc Bác tập thể dục, rồi tắm sáng xong, ông Vũ Đình Huỳnh đem bộ quần áo mới vào. Bác ướm thử, ngắm kỹ cổ áo và mỉm cười: “Được, thế này là hợp với mình”.

Ông Vũ Đình Huỳnh lúc đó rất vui và thầm mỉm cười nghĩ, chỉ trong vài ngày nữa, ông Phú Thịnh sẽ vô cùng sung sướng và ngạc nhiên vinh dự khi biết “cụ Lý” mà mình may quần áo cho lại chính là  Bác Hồ, người đọc Tuyên ngôn độc lập tại Vườn hoa Ba Đình để khai sinh ra một quốc gia mới - Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Nguyễn Thiên Việt