Thuốc nào cho “quả đấm thép”?

Vinalines giống Vinashin không phải chỉ ở hai chữ Vina, không phải vì tính chất sinh đôi trong cùng một mô hình tập đoàn kinh tế. Bởi những sai phạm của họ cũng không mảy may khác Vinashin, và có lẽ, cũng chẳng có gì khác các tập đoàn, tổng công ty nhà nước khác.

Y hệt “người tiền nhiệm” Vinashin, chỉ trong 4 năm, Vinalines đã “tung vốn” vào 158 doanh nghiệp. Trong đó các Vinalines “con” tung vốn tại 94 công ty cháu. Rồi cũng sử dụng vốn trái phiếu (1.000 tỷ) trái mục đích. Chi hơn 22.000 tỷ đồng cho việc mua về 73 tàu mà có tới 23,3% số trong đó quá đát.

1.836 tỷ đồng đầu tư dang dở không phát huy hiệu quả, gây lãng phí lớn. Thậm chí, chỉ một chiếc ụ tàu “quá đát” đã gây lãng phí 489,6 tỷ đồng. Kinh hoàng nhất là chỉ riêng một lễ khởi công cho Dự án Cảng quốc tế Vân Phong, 4,114 tỷ đồng đã được ném ra, vượt tới 80 lần quy định. Đổi lại không gì khác ngoài “lỗ” và “nợ”.

Chính phủ không phải là không nhìn thấy “gót asin” của mô hình tập đoàn, tổng công ty. Bằng chứng là trong Đề án tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, có đề ra thời hạn thoái vốn 2015, có vô số gạch đầu dòng bắt đầu bằng hai chữ “sứ mệnh”, “hoàn thiện”, “đổi mới”. Thậm chí có tới 8 cái “hoa thị” (*) là những thông tin mà các “quả đấm thép” này phải công bố để công khai, minh bạch hóa các hoạt động.

Tại buổi khai mạc kỳ họp Quốc hội hôm 21.5, báo cáo thẩm tra Đề án tái cơ cấu nền kinh tế đã đặt câu hỏi lớn về mô hình các tập đoàn, tổng công ty này. Ngoài yêu cầu đánh giá khách quan, toàn diện chương trình thí điểm mô hình tập đoàn kinh tế nhà nước, Ủy ban Kinh tế còn yêu cầu trước là “giảm tối đa tính độc quyền”, sau là buộc chúng phải hoạt động theo các nguyên tắc của thị trường.

Đó là việc: Không dùng doanh nghiệp nhà nước để điều tiết kinh tế vĩ mô. Có lộ trình cho việc thoái vốn của các “quả đấm thép” này ra khỏi các ngành kinh doanh không liên quan nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh chính. Kiên quyết tách bạch nhiệm vụ sản xuất - kinh doanh vì mục tiêu lợi nhuận với các nhiệm vụ an sinh xã hội khác không vì mục tiêu lợi nhuận.

Dù chưa đủ, nhưng đây mới thực sự là thuốc.

Đào Tuấn