Ký ức Tết trong tôi: Người Việt đón Tết ở Ucraina

Nam thanh nữ tú khoác tay nhau đi dạo. Hoa tuy líp đỏ rực rỡ nở khắp nơi nơi. Trên đại lộ trung tâm Kresatric, phan tan lấp lánh phun nước, tàu điện chạy leng keng. Trước cổng trường Đại học tổng hợp quốc gia Kiev, tượng Tarac Shevchenko, nhà triết học lỗi lạc, người anh hùng dân tộc Ucraina đứng trầm mặc. Dường như chúng ta đang bước vào một truyện ngắn quen thuộc nào đó của Pautovski. Ánh dương vàng phản chiếu từ những cửa kính lấp lánh xuống mặt đường trơn nhẵn. Những con phố nhỏ rắc đầy lá mùa thu có độ tuổi hàng trăm năm.

Kiêu hãnh là một cố đô cổ của nước Nga, thành phố không thua kém một Moscow vồn vã, một Saint Petersburg tráng lệ, một Paris hào hoa… Với 14 cây cầu bắc qua sông Denhep, Kiev mang một vẻ đẹp rất riêng của nó.

Người Việt ăn Tết ở Ucraina ngày xưa. (Ảnh: T.V)

Và cuối cùng cái Tết đầu tiên ở nước ngoài đã tới. Giữa những ngày mùa đông u ám, bầu trời trở nên xanh hơn, nắng chiếu xuyên qua băng tuyết làm  mọi vật bỗng lóng lánh. Trong khí trời dường như có mùi thơm. Các giờ học cũng trở nên nhanh hơn và tiếng bước chân chạy ngoài hành lang gấp gấp.

Năm mới đang trở về trên thành phố và trên gương mặt người. Ở quảng trường trung tâm, một cây thông lớn xanh biếc được dựng lên, trên nền tuyết trắng bạc nổi rõ những quả châu xanh đỏ. Màu xanh biếc ấm áp của cây thông dường như đẩy lui được băng giá của mùa đông lạnh cóng.

Đêm giao thừa, tất cả sinh viên Việt Nam trong ký túc xá thường làm chung một mâm cơm tết và quây quần bên nhau, xem phim, ca nhạc, tưởng nhớ đến quê nhà. Có những năm, ngoài các món chính của dân Nga, anh em còn kiếm được đặc sản tiết canh, lòng lợn. Phải có những mối liên hệ riêng ở cơ sở giết mổ lợn ở đây. Vì lòng lợn là những thứ người dân Nga hầu như không ăn.

Có một năm đúng lúc anh em tề tựu bên mâm cỗ thơm ngát ngọt ngào, đĩa lòng lợn bốc khói (món ăn ngon nhất của đêm ấy), trên màn hình là nữ ca sĩ trứ danh Sophia Rotaru đang biểu diễn bài “Con cò trên nóc nhà” thì bỗng nhiên cánh cửa xịch mở.

Tất cả đều ngạc nhiên, ông khách không mời nào mà đến vào lúc này? Một người đàn ông Nga cao to lừng lững, gương mặt nghiêm nghị, ria mép vểnh, mặc bộ comple cravat trang trọng đi vào. Thì ra đó là thầy Trưởng khoa phụ trách người nước ngoài - Giáo sư Ivan Ivannovich. Ông đến chúc mừng năm mới các sinh viên Việt Nam xa nhà ăn tết trên đất nước Ucraina.

Sâm panh được bóc ra, và lần lượt chúng tôi ôm hôn người thầy giáo yêu quý của mình. Ông vốn là cựu quân nhân chuyển ngành với quân hàm đại tá. Rất nghiêm khắc nhưng luôn niềm nở với người Việt Nam. Người lính già của đại chiến lần thứ 2 có tình cảm với dân tộc Việt.

Giao thừa đã điểm. Giây phút quan trọng nhất đã đến, tất cả chúng tôi hướng lên màn vô tuyến truyền hình. 12h đúng. Cả màn hình bỗng hiện lên chiếc đồng hồ điện Kremlin. Trước kia tôi chỉ nhìn thấy chiếc đồng hồ rất xa, có thể ở trên phim hoặc ở ngoài đời. Nhưng bây giờ thì nó hiện lên trước mắt với hai chiếc kim vàng to tướng trùng lên nhau và chỉ vào con số 12. Tiếng chuông đồng hồ điện Kremlin vang lên từng tiếng dõng dạc.

Hết hồi chuông màn hình chuyển sang màu đỏ của lá cờ búa liềm và bản quốc ca trầm hùng của Liên Xô vang lên. Rồi tiếp đó là đồng chí Tổng bí thư của Liên Xô đọc lời chúc mừng năm mới. Nhiều năm sau tôi vẫn nhớ tiếng chuông của đồng hồ, màu đỏ rực của lá cờ kéo theo niềm tin của bao nhiêu người…

Người Việt ăn Tết ở Ucraina năm nay. (Ảnh: T.V)

Tết năm 1992. Liên Xô không còn. Nền kinh tế Uraina ảm đạm. Đời sống khó khăn và hàng hóa thì thiếu thốn. Đồng rúp lạm phát phi mã. Ở Ucraina người ta bắt đầu dùng tiền Kupon thay cho rúp. Ngày mai là một ẩn số, nền kinh tế không rõ sẽ đi theo hướng nào. Hàng ngày những đám biểu tình ngồi tuyệt thực tại quảng trường Độc Lập. Đêm đêm an ninh hết sức bất ổn. Có một khuyến cáo là tránh ra ngoài vào ban đêm.

Ở trong trường, những sinh viên Ucraina cực đoan có thái độ phân biệt người Nga và người Ucraina. Giao thừa của năm 1992 đã đến trong một tình trạng như vậy. Như thông lệ, những người Việt xa nhà vẫn tụ tập quanh bàn ăn và ngồi trước truyền hình. Thời khắc sang năm mới đã điểm. Thay bằng chiếc đồng hồ điện Kremlin và lá cờ đỏ phần phật thì giờ đây là một lá cờ nửa xanh nửa vàng – lá cờ của quốc gia Ucraina đã tách riêng. Trên màn hình là tân tổng thống độc lập phát biểu năm mới…

Rời khỏi phòng, tôi một mình đi lang thang dọc hành lang. Tất cả im lặng và vắng vẻ, khác hẳn thời xưa ầm ầm rộn rã. Tôi hiều là đất nước Ucraina đang gặp khó khăn. Bỗng một cô gái tóc vàng tóc vàng xuất hiện, đó là Lena bạn học cùng lớp. Lêna đon đả:

- Việt, cậu vào phòng chúng tớ đón năm mới cho vui!

Tôi đi theo cô vào. Đoán chắc sẽ là sâm panh và bánh gato Kiev vốn nổi tiếng. Nhưng không. Chỉ có mấy chai nước ngọt, ít hoa quả và một rổ khoai tây luộc. Quanh bàn túm tụm 5-6 chàng trai cô gái học cùng lớp. Họ mời tôi ngồi vào bàn và nói: “Năm nay bọn mình ăn tết tiết kiệm, bạn thông cảm ngồi ăn cùng cho vui… Khoai tây này của bạn  Galia về quê mang ra, ăn thử xem ngon lắm”.

Nhiều năm đã trôi qua từ cái tết 1992 đó, sau này tôi được biết là nền kinh tế Ucraina đã đỡ khó khăn hơn. Nhưng rồi gần đây lại có tiếng súng nổ và đại bác ở Donetsk và nhiều thành phố khác… Tôi vẫn mơ thấy mình quay trở lại ký túc xá xưa, đi bộ dọc hành lang và gõ cửa từng căn phòng quen thuộc.

Các bạn và thầy cô ở đâu rồi? Phan tan vẫn tuôn trào trắng đại lộ Kresatric.