Bộ VHTTDL nói gì về việc vỡ trận cướp phết tại Hiền Quan, Phú Thọ?

Ông Nguyễn Công Trung, Cục Phó Cục VHCS, Bộ VHTTDL

Thưa ông, là người đã có mặt ở lễ hội cướp phết xã Hiền Quan, Phú Thọ ngày 9.2, ông đánh giá thế nào về việc lễ hội đã bị vỡ trận ngay từ giây phút đầu tiên?

Đánh giá một cách khách quan, lễ hội cướp phết năm nay, Ban tổ chức lễ hội cũng như UBND tỉnh Phú Thọ đã làm tốt hơn khâu tổ chức so với mọi năm. Năm nay, lực lượng an ninh đã được tăng cường gấp nhiều lần so với các năm trước. Nếu như năm ngoái, lực lượng an ninh chỉ ở mức được điều động trong phạm vi xã, thì năm nay, lực lượng an ninh được điều động từ công an tỉnh, và tăng cường lực lượng từ bên quân đội. Vì vậy mà những mặt hạn chế như lộn xộn, đánh nhau tại lễ hội là không có. Ngoài ra chính quyền địa phương cũng cố gắng đưa ra phương án là chia đội cướp phết, Giáp Thượng và Giáp Hạ, đồng thời khoanh vùng khu vực để tránh tình trạng tranh cướp dẫn tới đánh nhau.

Tuy nhiên, mong muốn của những người đi cướp phết là khi tham gia lễ hội đều muốn có được lộc, may mắn mang về. Hơn nữa, việc Ban tổ chức chỉ chọn ra 100 người trong lễ hội cướp phết đã khiến cho thanh niên chính trong làng, xã Hiền Quan không chấp nhận. Ban tổ chức đã không lường trước được tâm lý đó của mọi người nên chuyện vỡ trận ngày 9.2 là điều tất yếu phải xảy ra.

Những người tham gia cướp phết không phải trong đội cướp phết do Ban tổ chức chọn. Ảnh: Đàm Duy

Vậy sau khi kết thúc lễ hội cướp phết, ông đã có ý kiến gì với ban tổ chức về sự việc vỡ trận cướp phết?

Trong buổi họp đưa ra phương án chia hai đội cướp phết, tôi đã góp ý với Ban tổ chức, nếu xét thấy tình hình có nguy cơ vỡ trận thì cần dừng ngay việc tung phết để tránh tình trạng gây bạo lực, tranh giành giữa thanh niên được chọn với những thanh niên không được chọn, giữa thanh niên làng này và thanh niên làng khác.

Tuy nhiên, khi lễ rước phết được rước ra đến bãi ruộng, chỉ sau 5 phút, tất cả thanh niên ở bốn phía bãi ruộng cùng túa vào, tôi nói luôn cần dừng tung phết. Thế nhưng đại diện của Ban tổ chức nói, không thể dừng tung phết vào thời điểm này. Bởi sức nóng, nhiệt lửa từ của gần nghìn thanh niên và hàng nghìn khán giả vây xung quanh. Ban tổ chức chỉ còn cách yêu cầu lực lượng an ninh cần căng sức để đảm bảo không xảy ra đánh nhau.

Nhưng cũng rất may, dù cướp phết vỡ trận chuyện đánh nhau, gây thương tích đã không xảy ra. Ngược lại, cái kết lại rất nhân văn. Vì sao tôi nói vậy, bởi, tôi đứng chứng kiến, ngay sau khi quả phết đầu tiên được tung ra, thanh niên của một làng giành được quả phết đó, thì toàn bộ thanh niên, khán giả của làng đó đã cùng nhau rước phết về làng của mình trong niềm vui hân hoan. Như vậy, số lượng khán giả tại lễ hội cướp phết đã được giảm đi, mà khán giả giảm dần thì sức nóng tranh cướp phết cũng giảm dần. Điều đó khiến chuyện gây lộn, đánh nhau đã không xảy ra. Còn chuyện như một số hình ảnh báo chí đưa lên, khuôn mặt tái nhợt, hay một vài thanh niên nằm dài vì mệt, thi đó cũng là điều hết sức bình thường trong một cuộc dùng sức để tranh giành quả phết. Giống như, chuyện đá bóng cũng vậy.

Các thanh niên tranh giãm đạp lên nhau để cướp phết tại lễ hội cướp phết Hiền Quan, ngày 9.2. Ảnh: Đàm Duy

Cá nhân ông đã đi thực tế và chứng kiến thì theo ông cần có giải pháp như thế nào cho lễ hội cướp  phết năm sau?

Theo tôi, cần nghiên cứu và đưa ra giải pháp khác để dung hòa cho lễ hội cướp phết tại Hiền Quan này. Bởi, nếu như chúng ta cương quyết thực hiện theo giải pháp cướp phết như vừa qua, bằng cách xây rào chắn kiên cố, ngăn chặn triệt để thanh niên không có tên trong đội cướp phết được phép tham gia thì sẽ dẫn tới mất đi lễ hội cướp phết theo cách truyền thống. Hơn nữa, điều này còn tạo ra sự mất đoàn kết, tâm lý bất bình trong chính những hộ dân, thanh niên trong làng. Vì, cùng là thanh niên trong làng nhưng có nhà thì được chọn, có nhà không, trong khi như mọi năm, tất cả các thanh niên đều được quyền tham gia cướp phết.

Các thanh niên làng khác ùa vào cướp phết tại lễ hội cướp phết Hiền Quan, ngày 9.2, Ảnh: Thanh Hà

Còn nếu như, chúng ta vẫn thả nổi, để mặc chuyện lễ hội như mọi năm thì cũng sẽ rất dễ dẫn tới tình trạng tranh cướp, đánh nhau tạo thành lễ hội bạo lực. Như vậy làm mất lễ hội truyền thống thì chúng ta có tội, mà mất đi tính an toàn cho người tham gia lễ hội thì lại càng có tội hơn.

Vì vậy, tôi nghĩ chúng ta cần tìm ra giải pháp cân bằng, dung hòa trong cách tổ chức lễ hội cướp phết này. Ví dụ, thay vì mỗi năm lễ hội cướp phết chỉ được tung lên hơn chục quả phết thì chúng ta tạo ra nhiều hơn nữa những quả phết. Có thể làm theo kiểu tượng trưng, mô phỏng. Vì tâm lý của người đi lễ hội cướp phết là đều muốn nhận được lộc, được may mắn cả năm, vậy lý do gì mà lộc không được chia đều cho tất cả mọi người khi tham gia lễ hội cướp phết.

Xin cám ơn ông!