Nhìn lại một năm ngành xuất bản: Quay cuồng với sách nhảm, sách lậu

Lỗi sai “dở khóc dở cười”

Cuốn “Búp sen xanh” bị in lậu.

Cuốn “Từ điển dành cho học sinh” của tác giả Vũ Chất.

Cuốn từ điển tiếng Việt dành cho học sinh của tác giả Vũ Chất với cách giải nghĩa ngô nghê, xem thường độc giả như “Buồn cười: Buồn mà cười”, “Bắt rể: Đem rể về nuôi tại nhà mình”, “Ca khúc: Một bản nhạc ngắn”, “Tâm thần: tâm trí và tinh thần”, “Tù trưởng: Người đứng đầu trông coi tội nhân”, “Quản giáo: Người trông coi một giáo đường hay tu viện”… đã được 4 nhà xuất bản (NXB) cùng đồng loạt ấn hành. Liên quan đến cuốn từ điển này có các NXB lớn như Thanh Niên, Trẻ, Văn hóa Thông tin, Hồng Đức. Kết quả là cuốn từ điển bị thu hồi, hủy bỏ, đưa ra khỏi hệ thống thư viện nhưng một câu hỏi lớn không NXB nào trả lời được là “Tác giả Vũ Chất là ai”.

Điều đó cho thấy một quy trình làm sách khá ẩu đang tồn tại hiện nay, sách cứ in đều đều, bán ra thị trường, một ấn phẩm được in bởi 4 NXB nhưng không NXB nào cần biết tác giả là ai. Đến khi sai phạm bị phát hiện thì không để tìm đến tận ngọn nguồn vì chẳng ai biết ông Vũ Chất là ông “cha căng chú kiết” nào.

Cuốn sách luật in hình diễn viên hài Công Lý trên bìa.

Quá nhiều sách nhảm

Ngoài 2 vi phạm gây xôn xao kể trên thì những lỗi sai của ngành xuất bản cũng muôn hình vạn trạng, tình trạng “sách nhảm, sách rác” ngày một nhiều. Những cuốn sách đố vui trí tuệ dành cho trẻ em có nội dung ghê rợn, phản giáo dục và vô văn hóa như kiểu “bàn tay có 5 ngón, chặt bớt đi 3 ngón hỏi còn mấy ngón” hay “anh A bị chặt đầu thì các con anh A bị làm sao? (đáp án thành trẻ mồ côi) bị các vị phụ huynh lên tiếng phản đối ầm ầm, báo chí phản ánh thì ngành xuất bản mới vào cuộc.

Lại còn có chuyện nực cười hơn khi Ban tổ chức giải thưởng uy tín nhất trong giới xuất bản là giải Sách hay 2014 còn trao nhầm giải Sách hay cho cuốn sách sửa chữa cẩu thả và vi phạm bản quyền. Đó là cuốn “Văn hoá tộc người Việt Nam” của nhà nghiên cứu Nguyễn Từ Chi do NXB Thời Đại ấn hành năm 2013, được trao giải ở hạng mục sách nghiên cứu. Cuốn này có sai phạm nghiêm trọng khi tự ý sửa chữa và cắt xén từ cuốn sách gốc “Góp phần nghiên cứu văn hoá và tộc người” (in lần đầu năm 1996).

Một cuốn sách khác cũng bị tuýt còi và thu hồi ngay khi vừa mới ra mắt là “Những vị tướng lừng danh trong lịch sử dân tộc” do NXB Văn hóa- Thông tin ấn hành. Cuốn này bị phát hiện dùng tranh minh họa chân dung cho các vị tướng ẩu tả không thể chấp nhận nổi khi hàng loạt các danh tướng trong lịch sử bị lấy hình từ game online và đặc biệt nhất là 5 vị nữ tướng của nhà Tây Sơn thì bị vẽ như nhân vật trong phim hoạt hình Nhật Bản với tóc nâu, mắt to tướng.

Năm 2014 cũng là năm mà cuộc chiến với sách lậu lên tới đỉnh điểm, hàng loạt vụ kiện tụng giữa các nhà sách có bản quyền và các nhà sách in lậu đã nổ ra. Ví như nhà sách Trí Việt kiện nhà sách Huy Thi in lậu các cuốn “Đắc nhân tâm”, “Quẳng gánh lo đi và vui sống”, “7 thói quen của bạn trẻ thành đạt” do Trí Việt đang giữ bản quyền. Vụ cuốn “Búp sen xanh” của nhà văn Sơn Tùng do NXB Kim Đồng nắm giữ bản quyền trong 10 năm từ năm 2010- 2020 nhưng bị NXB Thời đại in lậu. Đó là những cuốn sách có tên có chủ đề “đòi lại công bằng”, còn những loại sách vẫn tên NXB nắm bản quyền nhưng thực chất là “sách giả” do bị in lậu thì nhiều không kể xiết.