Mua thuốc lá dễ như mua... rau

Trẻ em 12 tuổi đã biết hút thuốc

Theo Quỹ Phòng chống tác hại (PCTH) thuốc lá, Việt Nam nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc lá nhiều nhất thế giới.  Trung bình cứ 2 nam giới từ 15 tuổi trở lên có 1 người hút thuốc. Phần lớn người hút thuốc bắt đầu hút khi còn rất trẻ. 56% người hút thuốc bắt đầu hút trước tuổi 20. Nguyễn Văn Nam - học sinh lớp 12 trường THPT Xuân Đỉnh (Từ Liêm, Hà Nội) cho biết em hút thuốc được 2 năm. Ban đầu chỉ là hút theo bạn bè để thể hiện mình là người lớn, dần dần  thành nghiện. “Em thấy thuốc lá cũng không ngon gì, nhưng bạn bè hút, mình cũng hút theo thành quen” – Nam tâm sự.

  Tỷ lệ người trẻ hút thuốc lá còn cao (ảnh minh hoạ). Ảnh: Tư liệu

Ông Nguyễn Tuấn Lâm - đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam cho rằng, việc thuốc lá được bày bán tràn lan, giá rẻ là một trong những nguyên nhân chính khiến thanh niên càng có nhiều cơ hội để tiếp cận. Không chỉ tuổi vị thành niên, nhiều học sinh cấp 2 chỉ 12-13 tuổi cũng sử dụng thuốc lá.

Ông Lâm cũng cho biết, hiện nay Vape - thuốc lá điện tử được quảng bá mạnh mẽ trên nhiều trang mạng internet về sự hấp dẫn và sành điệu khi sử dụng. Thậm chí, các sản phẩm này còn được quảng cáo có tác dụng cai nghiện thuốc lá truyền thống. Điều này không những thu hút thanh thiếu niên tham gia sử dụng mà còn gây hiểu lầm về sự an toàn cho sức khoẻ khi sử dụng. Giá thuốc lá rẻ và việc mua thuốc lá quá dễ dàng không những tạo điều kiện cho thanh thiếu niên hút thuốc mà còn gây ra những khó khăn cho công tác phòng chống tác hại của thuốc lá.

Để ngăn ngừa và giảm tỷ lệ hút thuốc trong thanh thiếu niên, một trong những ưu tiên trong các hoạt động PCTH thuốc lá do Quỹ PCTH thuốc lá hỗ trợ cho các tỉnh thành phố là truyền thông PCTH tác hại thuốc lá trong trường họ

Thống kê của Quỹ PCTH thuốc lá cho thấy, năm 2015 các đơn vị đã tổ chức được hơn 1.000 buổi truyền thông trực tiếp cho 22.673 người về tác hại của thuốc lá. Có hơn 400 trường trung học phổ thông, 457 trường trung học cơ sở thực hiện nghiêm quy định cấm hút thuốc. Công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực cho mạng lưới cộng tác viên, thầy cô giáo và học sinh về tác hại của thuốc lá cũng được quan tâm.

Ông Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, nhờ những nỗ lực trên mà tỷ lệ hút thuốc lá trong thanh niên cũng đã giảm xuống. Điều tra toàn cầu năm 2014 về tình hình sử dụng thuốc lá trong học sinh từ 13-15 tuổi cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu ở thanh thiếu niên Việt Nam giảm từ 3,3% năm 2007, xuống 2,5%  năm 2014. Bên cạnh đó tỷ lệ hút thuốc lá thụ động giảm từ 66,5%  xuống 47,7%. Điều này cho thấy ý thức tuân thủ quy định cấm hút thuốc và nhận thức về tác hại của thuốc lá trong cộng đồng đang có những biến chuyển tích cực.

Gánh nặng lớn

 Không chỉ thanh niên, tỷ lệ người hút thuốc ở các độ tuổi khác cũng khá cao. Điều này đã gây ra các tác hại rất lớn về mặt sức khỏe và kinh tế tại Việt Nam. Theo điều tra tại Bệnh viện K năm 2000, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá lên tới 96,8%. Nghiên cứu năm 2011 của Viện Chiến lược và chính sách y tế cho thấy bệnh tật và tử vong sớm do sử dụng thuốc lá chiếm 12% tổng gánh nặng bệnh tật. Theo Tổ chức Y tế thế giới, số trường hợp tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt Nam, mà một trong những nguyên nhân quan trọng là do tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao.

Ông Nguyễn Tuấn Lâm - Đại diện cho Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam cho biết, bệnh tật và tử vong sớm do sử dụng thuốc lá cũng gây ra các gánh nặng kinh tế không chỉ cho bản thân người bệnh mà còn cho cả gia đình họ và toàn xã hội. Điều tra của các tổ chức có liên quan cũng cho thấy, năm 2015, người Việt Nam đã bỏ ra 31.000  tỷ đồng để mua thuốc lá. Số tiền mua thuốc lá trung bình hàng năm của một người hút thuốc là 2,7 triệu đồng.

  Trước đó, vào năm 2013, Việt Nam đã phải chi hơn 23.000 tỷ đồng cho chi phí điều trị và chi phí do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm do các căn bệnh có liên quan tới hút thuốc. Cụ thể là 5 nhóm bệnh ung thư như: Phổi, ung thư đường tiêu hóa-hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, nhồi máu cơ tim, đột qụy. Trong khi đó, số tiền do ngành công nghiệp thuốc lá đóng góp cho ngân sách nhà nước năm 2013 chỉ là khoảng 18.000 tỷ đồng