Yêu Bác, lòng ta trong sáng hơn!

Bác Hồ luôn quan tâm, dành tình cảm thương yêu đối với bà con nông dân.    Ảnh: T.L

“Những buổi nói chuyện về Bác Hồ bao giờ cũng xúc động, dù đối tượng nghe khác nhau, nội dung thuyết trình khác nhau, khung cảnh, hoàn cảnh, thời gian cũng khác nhau, nhưng niềm xúc động ở chỗ: Bản thân cuộc đời sự nghiệp của Bác có sức lan tỏa rất rộng rãi, có hiệu ứng rất sâu rộng” - GS.TS Hoàng Chí Bảo, nguyên Viện trưởng Viện Chủ nghĩa xã hội khoa học (Viện Mác - Lênin - Hồ Chí Minh, nay là Học viện Chính trị Quốc gia HCM) nói khi trò chuyện với Dân Việt.

Thưa GS, được biết ông có rất nhiều năm nghiên cứu về Hồ Chủ tịch và đi rất nhiều tỉnh, thành để nói chuyện về Bác Hồ, cơ duyên nào khiến GS chọn lĩnh vực này?

- Điểm xuất phát của tôi là một giáo viên dạy Văn học và Lịch sử ở trường trung học cơ sở Thụy Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội, từ năm 1964. Còn tôi nghiên cứu về Bác Hồ, bắt đầu từ sau ngày Bác mất năm 1969. Thời điểm lịch sử đó, tôi cũng có mặt cùng dòng người dự Lễ truy điệu Người ở Quảng trường Ba Đình. Được trực tiếp nghe đọc Điếu văn của Ban chấp hành T.Ư Đảng do Tổng Bí thư Lê Duẩn đọc, cùng với 5 lời thề vĩnh biệt Bác, nghe Bản Di chúc của Bác. Đó là những ấn tượng xúc động thôi thúc tôi tìm hiểu, nghiên cứu về Bác Hồ.

Sau giải phóng miền Nam tôi được cử đi học Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc, chuyên ngành Triết học Mác – Lê nin. Sau đó được cử về công tác ở Ban nghiên cứu lý luận T.Ư Đảng, tiền thân của Viện Mác –Lê nin sau này, nay là Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Trong quá trình nghiên cứu di sản của Bác, tôi thấy những tư tưởng của Người về dân chủ và chủ nghĩa xã hội Việt Nam rất đặc sắc, lý do đó càng thúc đẩy tôi chuyên tâm nghiên cứu về tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh. Tính đến nay đã gần nửa thế kỷ tôi nghiên cứu về lĩnh vực này.

Bên cạnh việc nghiên cứu, GS dành rất nhiều thời gian đi các tỉnh, thành để nói chuyện về Hồ Chủ tịch cho đông đảo công chúng, ông đã tới bao nhiêu tỉnh, thành?

- Tôi đi nói chuyện về cuộc đời và sự nghiệp của Hồ Chủ tịch trước công chúng bắt đầu từ năm 1982. Tôi nhớ buổi đầu tiên đi nói chuyện về Bác Hồ là cho các giáo viên Trường THCS Việt Nam- Angieri (quận Thanh Xuân, Hà Nội).

Thời kỳ tôi tập trung nhiều thời gian nhất để nói chuyện về Hồ Chủ tịch cho đông đảo công chúng người nghe với đủ mọi thành phần đối tượng là từ khi Đảng ta mở cuộc vận động học tập làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh từ năm 2006, đến nay hơn 10 năm.

GS.TS Hoàng Chí Bảo trong một buổi nói chuyện về Chủ tịch Hồ Chí Minh. (Ảnh: I.T)

Được nghe GS nói chuyện về Bác Hồ trực tiếp hay qua băng đĩa, người nghe thấy ông luôn tạo được sự cuốn hút, lay động lòng người, điều gì đã tạo nên sự thành công này thưa GS?

- Cái đó có thể do những thuận lợi của nghề nghiệp tạo cho tôi vì tôi vốn là giáo viên dạy văn. Bên cạnh đó là sự chuyên tâm nghiên cứu về triết học, về lý luận chính trị đã giúp tôi có những hiểu biết cần thiết để thuyết trình trước công chúng các chuyên đề về Tư tưởng Hồ Chí Minh. Hơn nữa những kinh nghiệm trong giảng dạy và nghiên cứu, những trải nghiệm trong cuộc sống đã giúp tôi có thể truyền tải những ý tưởng, suy nghĩ đến các công chúng là những đối tượng khác nhau và cũng gặp được sự đồng cảm của người nghe.

Điều này có được là cả quá trình rất lâu dài, vừa là khoa học vừa là nghệ thuật. Không ai dám nhận mình là hoàn hảo, nhưng làm được việc gì có ích, được mọi người tiếp nhận, chia sẻ thì đó là điều hạnh phúc.

Những buổi nói chuyện về Bác Hồ bao giờ cũng xúc động, dù đối tượng nghe khác nhau, nội dung thuyết trình khác nhau, khung cảnh, hoàn cảnh, thời gian cũng khác nhau, nhưng niềm xúc động là ở chỗ: Bản thân cuộc đời sự nghiệp của Bác Hồ có sức lan tỏa rất rộng, có hiệu ứng rất sâu.

Trong các công trình nghiên cứu về Hồ Chí Minh, nhất là nghiên cứu về Tư tưởng, Đạo đức, Phương pháp và Phong cách của Người, tôi có viết: Nỗ lực của người nghiên cứu về Hồ Chí Minh là làm sao đạt tới mức độ thấu hiểu và thấu cảm. Hiểu nghĩa là phương diện lý trí, cảm là về tinh thần. Từ đó mỗi một lần viết và nói về Bác Hồ phải luôn có gắng thể hiện được những suy tư và cảm xúc về Người, tìm thấy trong tư tưởng và trong hoạt động thực tiễn vô cùng phong phú của Người những điều mới mẻ, sâu sắc và tinh tế.

Mỗi tư liệu, mỗi sự kiện liên quan đến đối tượng nghiên cứu Hồ Chí Minh, mỗi lần được sử dụng trong các bài nói, bài viết của mình phải nỗ lực tìm hiểu để có những nhận thức mới, những phân tích, bình luận mới, tự làm mới chính bản thân mình và đem lại cái mới đó cho người nghe, người đọc.

Trong quá trình đi nói chuyện về Bác Hồ, GS có những kỷ niệm sâu sắc, ấn tượng nào?

- Được chứng kiến trực tiếp sự xúc động của những người nghe từ em nhỏ đến các cụ già, từ người dân thường cho đến cán bộ lãnh đạo quản lý, từ người trí thức, người là đảng viên, người ngoài đảng, người theo tôn giáo, người nước ngoài đó là ấn tượng lớn nhất với tôi.

Chứng kiến những giọt nước mắt của người nghe khi họ xúc động về Bác, nhất là khi họ nghe tái hiện về những giây phút cuối cùng của cuộc đời Bác là điều tôi không thể nào quên.

Sau mỗi buổi nói chuyện, lúc giải lao cũng như lúc kết thúc, có rất nhiều người đến bên tôi trò chuyện, hỏi thăm. Có trường hợp họ xin một chữ ký hay tấm ảnh chụp chung làm kỷ niệm, cái đó là nguồn động viên tinh thần vô giá. Hay chuyện tặng sách, có nhiều cụ già thiết tha xin tôi tặng họ một cuốn Di chúc của Bác, thường thường mỗi khi đi nói chuyện tôi đều mang theo những cuốn Di chúc của Bác để tặng cho những người có tấm lòng.

Đến đâu tôi cũng nói một điều, nếu các bạn thương yêu Bác Hồ, muốn suốt đời học tập làm theo Bác thì một trong những việc có thể làm ngay được là hãy thuộc lòng 1000 từ trong Bản Di chúc của Người. Từ đó mà tâm niệm, mỗi ngày làm một việc tốt, mỗi ngày khắc phục một nhược điểm dù nhỏ, như vậy cũng là thiết thực học tập làm theo Bác.

Kỷ niệm về những lần đi nói chuyện về Bác Hồ, tôi muốn nói tới một đối tượng người nghe đặc biệt, đó là các hội viên Hội Người mù ở nước ta. Đôi mắt họ không nhìn thấy được ảnh Bác, tượng Bác và cũng không nhìn thấy tôi, người đang nói chuyện về Bác cho họ nghe. Họ cảm nhận được Bác từ trái tim bởi họ đã khóc vì xúc động. Điều đó tạo ra ấn tượng đặc biệt với bản thân tôi.

Tôi nhớ có những lần đi nói chuyện cho người khiếm thị, dù trời rất nắng nóng nhưng họ dự rất đông. Mở đầu buổi nói chuyện bao giờ họ cũng tổ chức chương trình ca nhạc với những bài hát về Bác.

Tôi đã cảm nhận tình cảm của những người khiếm thị về Bác qua tiếng nói của họ. Mở đầu buổi nói chuyện, tôi đã nói: Các bạn đã không nhìn thấy Bác bằng đôi mắt nhưng các bạn đã thấy Bác từ trong trái tim mình. Nghe tôi nói thế nhiều người đã khóc.

Gần đây nhiều địa phương thường áp dụng hình thức phổ biến, đó là nghe nói chuyện trực tuyến hoặc truyền thanh. Nói ở trong hội trường chỉ khoảng vài trăm người nghe trực tiếp, còn truyền ra loa để nhiều người bên ngoài cùng nghe. Có lần tôi nói chuyện ở Yên Bái và Lào Cai, giờ giải lao có anh cán bộ chạy ra bảo: Thầy ơi ở nhiều nơi bà con nông dân đang gác công việc đồng áng để tập trung dưới loa nghe Thầy nói chuyện về Bác Hồ. Biết được điều này tôi rất xúc động.

Năm nay đã 73 tuổi, thời gian tới nếu tiếp tục nhận được những lời mời nói chuyện về Hồ Chủ tịch ở các tỉnh thành, thậm chí là ở nước ngoài, ông vẫn sẽ nhận lời chứ?

- Tấm lòng và tình cảm của đồng bào, đồng chí là điều làm cho tôi không thể nào từ chối được, dĩ nhiên cũng đã đến lúc tôi nghĩ đến sự chuyển tiếp. Với tư cách là nhà giáo và nhà nghiên cứu, từ lâu tôi đã ấp ủ ý định phải đào tạo, bồi dưỡng các em sinh viên, học viên, nghiên cứu sinh do tôi trực tiếp đào tạo để họ có thể thay tôi đi nói chuyện về Bác Hồ.

Tuy nhiên đây là điều không hề đơn giản, bởi vì trước hết mỗi người phải bồi dưỡng cho mình sự trong sáng về phẩm chất đạo đức, phải có đạo đức trong sáng, học Bác đức tính khiêm nhường, tận tụy, trung thực. Tri thức rất quan trọng nhưng tình cảm lại là động lực không thể thiếu và đạo đức là điều bắt buộc phải có để khi nói về Bác Hồ cho mọi người mới thực sự có sức thuyết phục.

Từ nhiều năm nay tôi đã đào tạo được một số anh chị em, độ gần 10 người, họ là thạc sĩ, tiến sĩ, có người đã là phó giáo sư. Điều đáng mừng là trong số họ đã có người được mời đăng đàn diễn thuyết trước công chúng và được công chúng tán thưởng, hoan nghênh.

Tôi hy vọng trong những năm tới họ là những người đi nói chuyện về Bác Hồ một cách có chất lượng, hiệu quả. Các thế hệ tiếp nối nhau, cùng làm một công việc cao quý và cảm động: đưa Bác Hồ của chúng ta đến với mọi người, đem tình yêu và niềm tin của chúng ta với Bác Hồ, với Đảng, với Nhân dân truyền tới mọi người, với một lời nhắn gửi “Yêu Bác lòng ta trong sáng hơn”.

- Xin cảm ơn GS!