Cá mương Hòa Phú cá mú Sơn Trà

Đây chỉ là những con cá nhỏ bình dị nơi sông suối quê nhà, nhưng khi nướng lên, cá mương lại trở thành món "đặc sản" vô cùng hấp dẫn. Cho nên "cá mương Hòa Phú" cũng như "cá mú Sơn Trà" thơm ngon có tiếng.

Làng tôi nằm trong thung lũng hẹp có QL14G chạy qua, phía sau làng là con sông Lỗ Đông hiền hòa, êm ả, uốn lượn ôm ấp lấy đồi keo, nà bắp thơ mộng, hữu tình, ngan ngát qua mấy vần thơ: "Ai về Hòa Phú quê tôi / Đường đi bên những rừng chồi bao la / Lỗ Đông xuôi chảy mượt mà / Quanh co, uốn lượn bên nà bắp xanh…". Vâng, bốn mùa quanh năm, con sông, con suối quê hào phóng ban cho người dân quê tôi thật nhiều loài cá tươi ngon như cá lấu, cá niên, cá mương, cá chình....

Tháng 10 cũng là lúc nông nhàn, đầy trời mưa gió, người dân quê tôi thường ra sông, suối đánh bắt cá để cải thiện bửa ăn. Trong rất nhiều loại cá đánh bắt được, tôi thật sự ấn tượng với loài cá mương bởi hương vị thơm ngon của nó. Cá mương có quanh năm, nhưng vào mùa mưa, cá mương xuất hiện nhiều nhất và thịt thơm ngon nhất bởi xương mềm.

Cá mương có màu trắng bạc, thoạt nhìn giống cá trích biển nhưng hơi nhỏ và lép con hơn, có hình dáng thon dài, to hơn ngón tay người lớn, thường sống thành từng đàn trong các con suối, con mương. Có thể vì thế mà chúng có tên gọi là cá mương? Tuy nhiên, theo người dân quê tôi thì chỉ có cá mương được đánh bắt ở khe Giành hoặc Ngầm Đôi mới cho thịt ngọt, thơm và dai.

Cá mương mang về có thể chặt bỏ đầu hay móc bỏ mang, ruột, đánh vảy, rửa sạch, để ráo, chế biến thành những món ngon. Cũng giống như nhiều loại cá suối khác, cá mương có vị ngọt, thịt dai, béo nên rất dễ chế biến các món ngon như: Cá mương kho sả, cá mương chiên, cá mương nấu canh chua, cá mương nướng mộc, cá mương kho dưa cải hay dưa môn… Nhưng tôi vẫn thích nhất món chả cá mương.

Để làm chả cá mương, sau khi làm sạch cá và bỏ đầu thì băm nhuyễn hoặc mang tới nơi xay cá ở góc chợ để người ta xay cá thành chả. Khi xay hoặc băm cá cần phải cho thêm gia vị gồm một ít bột nêm, hành, tiêu, tỏi, ớt bột và không thể thiếu một ít thịt heo mỡ (đã luộc chín) để tạo độ dẻo và giúp món chả cá thêm béo và ngon hơn.

Chả cá mương kho ngọt rất ngon, ngọt nước, nhưng món chả cá mương chiên dầu phộng ăn kèm nước mắm chanh, tỏi, ớt thì ngon không thể chê vào đâu được. Chỉ cần lấy một ít chả cá đặt lên lòng bàn tay, vo tròn rồi ép mạnh hai tay cho lát chả mỏng lại rồi chiên vàng hai mặt là được. Lúc chiên chả cá nghe âm vang xèo xèo trên bếp, nhìn những miếng chả cá nóng hổi, vàng ruộm, dậy lên hương thơm quyến rũ của dầu phộng quyện với vị béo của cá, thịt và đậm đà của nước mắm chanh tỏi ớt rất ngon nên ăn rất "hao" cơm, nhất là lúc tiết trời mưa gió.

Nếu không có thời gian, cá mương bắt lên còn tươi ngon được rửa sạch rồi cho lên vỉ nướng (hoặc chiên vàng giòn) trên bếp than hồng. Khi nướng cá được trở luôn tay để lớp vẩy bên ngoài chín vàng giòn mà không bị cháy đen. Khi cá tỏa mùi thơm hấp dẫn là có thể cầm chấm với muối ớt xanh "vừa thổi vừa nhai".

Cá mương kho dưa cải (hay dưa môn) là món ngon dân dã và quen thuộc với người dân quê tôi. Cá sau khi làm sạch được ướp muối, bột nêm, nước mắm, nghệ tươi, bột ngọt cho thấm rồi kho trên bếp. Lửa phải để liu riu cho cá thấm gia vị. Kho khoảng mười phút thì cho dưa cải (đã được rửa sạch nước chua, để ráo) và ớt trái vào kho tiếp. Khi dưa cải ngấm vị ngọt của cá và tỏa hương thơm thì tắt bếp. Lúc này cần cho thêm một ít tiêu bột vào cho món cá kho thêm đậm đà hương vị. Món này ăn với cơm nóng rất "hao cơm" với vị chua nhẹ của dưa cải, vị ngọt, béo của cá hòa quyện với nhau lan tỏa hương vị rất đặc trưng.

Ngoài ra, món ngon nhất là cá mương nướng giòn hay chiên vàng ươm cuốn bánh tráng với các loại rau sống như: dưa leo, xà lách, khế chín, húng thơm, húng lủi, giá, tía tô, húng quế... cùng chén nước mắm với vị cay xé lưỡi của loại ớt hiểm đặc trưng ở vùng đất Hòa Phú thì rất "mê ly". Giữa cái lạnh vùng cao xứ núi, mưa lất phất bay ngoài trời, có một nồi cơm trắng và một đĩa cá mương kho sả, ớt hay cá mương chiên hoặc nướng giòn thì không còn gì bằng! Khi ăn ta mới cảm nhận hết vị ngọt và thơm của cá cùng cái vị cay nồng của sả, ớt khiến cho người ăn "lấm tấm mồ hôi" rồi lại muốn ăn thêm nữa.

Những năm gần đây, xã tôi bắt đầu đón tiếp nhiều khách du lịch nhờ những khu du lịch nổi tiếng như Ngầm Đôi, Hòa Phú Thành, Suối Hoa, Lái Thiêu, Núi Thần Tài… Nhưng khách du lịch lại nhớ nhất về Hòa Phú thông qua ẩm thực với những món ăn độc đáo mà bình dị như cá niên, cá mương nướng, chiên ăn với bánh cuốn hay "cơm ống tre" là một trải nghiệm tuyệt vời khi cách trung tâm TP. Đà Nẵng không xa.