Đà Nẵng: Công bố xếp hạng Di chỉ khảo cổ Chăm Phong Lệ là Di tích cấp thành phố

Di chỉ khảo cổ Chăm Phong Lệ có ý nghĩa khoa học lớn trong nghiên cứu khảo cổ và kiến trúc, văn hoá

Phát biểu tại buổi lễ, ông Lê Quang Nam - Phó Chủ tịch UBND thành phố nói: "Di chỉ khảo cổ Chăm Phong Lệ là những thông điệp văn hóa quá khứ bị lãng quên do hoàn cảnh lịch sử. Những di tích, di vật tìm được đã phản ánh nhiều mặt về đời sống xã hội, tinh thần, kinh tế của người Champa tại vùng đất Amaravati từ thế kỷ X – thế kỷ XII. 

Đặc biệt, việc tìm thấy "Hố thiêng" còn nguyên vẹn trong lòng tháp là một phát hiện mới, có ý nghĩa khoa học lớn trong quá trình khảo cổ, nghiên cứu đối với kiến trúc và nền văn hóa Chăm còn nhiều ẩn số.

Với những giá trị trên, tại Quyết định số 4568/QĐ-UBND ngày 27/11/2020, UBND thành phố Đà Nẵng đã xếp hạng Di chỉ khảo cổ Chăm Phong Lệ là di tích cấp thành phố".

Theo ông Lê Quang Nam, các đơn vị liên quan cần tham mưu UBND thành phố xây dựng Dự án Bảo tàng Điêu khắc Chăm giai đoạn 2 và bảo quản, tu bổ, phục hồi Di chỉ khảo cổ Chăm Phong Lệ, trình UBND thành phố phê duyệt làm cơ sở cho việc tu bổ, tôn tạo và phát huy bền vững giá trị di sản trong thời gian tới; tuyên truyền, quảng bá, nâng cao nhận thức cộng đồng.

Đồng thời kết hợp chặt chẽ với ngành du lịch trong việc xây dựng các chương trình, các tour du lịch đến với di tích nhằm giới thiệu cho du khách biết đến quận Cẩm Lệ là mảnh đất có bề dày văn hóa, lịch sử.

Tiếp tục nghiên cứu, điền dã khảo cổ để làm sáng tỏ hơn nữa các tầng ý nghĩa của di tích này, qua đó tìm ra giải pháp trùng tu, tôn tạo, phục dựng phù hợp và tối ưu nhất nhằm phát huy giá trị của di tích trong bối cảnh đời sống xã hội hiện đại.

Di chỉ khảo cổ Chăm Phong Lệ được lấy tên theo tên làng Phong Lệ xưa. 

Trong quá khứ, đây là vùng đất được chuyển giao từ vương quốc Chămpa sang Đại Việt sau cuộc hôn nhân lịch sử giữa vua Champa Chế Mân và công chúa Huyền Trân.

Những năm cuối thế kỷ XIX, Phong Lệ đã được ông Camille Paris lựa chọn để lập đồn điền trồng cà phê, chè, thơm. Trong quá trình khai phá, người ta đã thu thập ở đây nhiều hiện vật điêu khắc Chămpa và sau đó chuyển về công viên Tourane (sau này là Bảo tàng Điêu khắc Chăm)".

Tháng 4/2011, gia đình ông Ông Văn Tồn và bà Lê Thị Út, trú tại xóm Cấm (tổ 3, phường Hòa Thọ Đông) khi đào móng làm nhà tại lô đất số 173 và 101 đã phát hiện ra một pho tượng cổ đầu người mình chim (tượng thần điểu Kinnari trong thần thoại Ấn giáo) và nhiều gạch Chăm. Ngay sau đó, Bảo tàng Điêu khắc Chăm đã thực hiện khai quật khẩn cấp trên diện tích 500m2 theo Quyết định số 1666/QĐ-BVHTTDL ngày 04/5/2012 của Bộ VHTTDL. Năm 2012 và năm 2018, di chỉ khảo cổ Chăm Phong lệ tiếp tục được khai quật khảo cổ.

Tháng 9/2013, UBND TP Đà Nẵng có Quyết định số phê duyệt Sơ đồ ranh giới bảo vệ di chỉ khảo cổ Phong Lệ với với diện tích 2.653m2

Tháng 12/2016, căn cứ trên tình hình thực tế, UBND TP Đà Nẵng đã phê duyệt Sơ đồ ranh giới quy hoạch sử dụng đất và mở rộng quy hoạch định hướng bảo tồn phát huy di chỉ khảo cổ Chăm Phong Lệ với diện tích 17.087m2.

Tháng 11/2017, UBND TP Đà Nẵng có Quyết định phê duyệt Đề án khảo cổ và phát huy giá trị Khu di tích Chăm Phong Lệ.  Theo đó, về bố cục không gian, chia làm 3 khu vực với các chức năng: Khu vực bảo tồn, diện tích 2.653m2, khu vực bảo vệ di tích 1.626m2 và khu vực phát huy giá trị di tích 15.461m2..

Cùng với di tích Nghĩa trủng Hòa Vang (phường Khuê Trung), khu di tích Chăm Phong Lệ trong tương lai sẽ là một phần trong cụm các di tích lịch sử, văn hóa được liên kết để phát triển du lịch.

Qua 3 đợt khai quật, đoàn khảo cổ nhận định Di chỉ khảo cổ Chăm Phong Lệ là tổ hợp kiến trúc phân bố trên một gò đất cao, được bao quanh bởi một dòng chảy cổ thuộc dòng sông Cẩm Lệ.

Đặc biệt, việc tìm thấy "Hố thiêng" còn nguyên vẹn trong lòng tháp là một phát hiện mới, có ý nghĩa khoa học lớn trong quá trình khảo cổ, nghiên cứu đối với kiến trúc và nền văn hóa Chăm còn nhiều ẩn số.