Đồng Nai: Có 2 nhà máy đường, một phá sản, một đắp chiếu, người trồng mía... bỏ mía

Theo Cục Thống kê Đồng Nai, diện tích mía của tỉnh hiện chỉ còn trên 260ha, chủ yếu tập trung tại các huyện Trảng Bom, Định Quán, Vĩnh Cửu…

Nguyên nhân nông dân không còn mặn mà với cây mía là do giá mía lên xuống thất thường, nông dân thu không bù đủ chi nên không muốn đầu tư, chuyển sang trồng bưởi, cam, thanh long,… Cũng từ đó các nhà máy đường, cơ sở ép mía thủ công bị ảnh hưởng vì không đủ nguyên liệu để vận hành.

Trước đây ở Đồng Nai có 2 nhà máy đường lớn là Trị An tại huyện Vĩnh Cửu và La Ngà tại huyện Định Quán. Cũng nhờ hai nhà máy đường mà nông dân Đồng Nai từng đua nhau trồng mía, nhiều nơi như Trảng Bom, Định Quán và Vĩnh Cửu hình thành vùng nguyên liệu mía. Đồng Nai cũng từng có chủ trương xây dựng vùng nguyên liệu mía gần chục ngàn hecta.

Nhưng chỉ vài năm trở lại đây, đường lậu ồ ạt vào Việt Nam, giá thấp hơn đường nội từ 1.000 – 2.000 đồng/kg khiến giá mía lên xuống thất thường, có những thời điểm chỉ còn 500.000 – 600.000 đồng/tấn. 

Với mức giá này trừ mọi chi phí phân bón, nhân công,… nông dân chịu lỗ nặng. Vì vậy nhiều nông dân dần tẩy chay cây mía, giảm diện tích trồng mía chuyển sang trồng cam, bưởi, ổi, thanh long,… 

 Cho đến nay, nhiều nơi nông dân đã bỏ hẳn cây mía, không còn cố giữ mía như 3 – 4 năm về trước.

Vì thiếu nguyên liệu, Công ty mía đường Trị An đã "biến mất" và nhà máy hiện đang được thanh lý theo dạng phế liệu. Còn Công ty mía đường La Ngà đang chịu cảnh “tạm đắp chiếu” vì để xảy ra sai phạm về môi trường nên phải tạm dừng hoạt động 9 tháng. 

Cũng vì thế ngành mía đường tại Đồng Nai càng rơi vào cảnh khó hơn, nông dân không có nơi tiêu thụ mía, lại tiếp tục bài toán thu hẹp diện tích mía.

Để tìm hiểu thêm về khó khăn của ngành mía đường, phóng viên đã có mặt tại các huyện Trảng Bom, Định Quán, Vĩnh Cửu,… nơi từng có cánh đồng mía nguyên liệu lớn của tỉnh Đồng Nai.

Thời điểm này nông dân vừa xuống giống vụ mía mới nhưng diện tích mía tiếp tục giảm. Điều đó khiến cho Đồng Nai đứng trước nguy cơ cây mía có khả năng bị xoá sổ khỏi địa phương.

Ông Trương Hùng Dũng ngụ xã Trung Hoà, huyện Trảng Bom, Đồng Nai cho biết hiện nay hầu hết bà con nông dân đều không còn mặn mà với cây mía.

Các nhà máy đường tại địa phương không đủ sức cạnh tranh với đường nhập lậu dẫn đến sản xuất gặp nhiều khó khăn. Nông dân không có nơi tiêu thụ mía, phải đi hàng trăm cây số mới bán được mía nên chán cây mía.

"Từ trên 100ha mía hiện nay gia đình tôi cũng chỉ còn khoảng 40ha, số đất còn lại tôi chuyển sang trồng bưởi và thanh long. Nếu cố chấp ôm cây mía gia đình tôi có nguy cơ nợ chồng nợ vì mấy năm nay trồng mía toàn lỗ.

Khổ nhất là vụ hoạch cách đây gần 1 tháng, do 2 nhà máy đường ở Đồng Nai đều tạm dừng hoạt động nên tôi phải bán mía cho nhà máy đường ở Ninh Thuận. Một tấn mía bán được 1,2 triệu nhưng phí vận chuyển ra đến Ninh Thuận mất 400.000 đồng/tấn. Với giá như vậy trừ hết chi phí nhân công, phân bón, chăm sóc,… tôi không có đồng lãi nào.

Giờ chỉ mong nhà nước làm thật nghiêm, chặt đứt được nguồn đường lậu hỗ trợ các nhà máy đường trong nước để họ sản xuất ổn định, giá mía nguyên liệu cao trở lại thì may ra nông dân mới giữ lại cây mía", ông Dũng trăn trở.

Ông Trần Văn Hồng ngụ xã Gia Canh, huyện Định Quán bày tỏ: "Hai năm trở lại đây giá mía ở mức thấp, người trồng mía gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa ở khu vực chúng tôi không có hệ thống thủy lợi, hệ thống điện để phục vụ cho việc tưới tiêu dẫn đến năng suất, chất lượng mía thấp. 

Chúng tôi chủ yếu cũng dựa vào nhà máy hỗ trợ vì hầu như bà con đều khó khăn, ít vốn nhưng hiện tại các nhà máy đều đang ngừng hoạt động nên không có đầu ra. 

Người trồng mía rất mong được học các lớp nâng cao để cải thiện chất lượng cây mía đồng thời tỉnh cũng xây dựng kế hoạch vùng nguyên liệu mía để mía có đầu ra ổn định, nông dân đỡ bỏ mía.

Về vấn đề này, ông Đậu Trọng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Phú Lợi, huyện Định Quán chia sẻ, từ năm 2001 đến năm 2018 diện tích trồng mía trên địa bàn xã khoảng 200 ha nhưng hiện nay giảm xuống còn khoảng 50 ha. 

Nguyên nhân do ngành mía đường gặp nhiều khó khăn, giá cả không ổn định nên bà con chuyển qua trồng cây mì, tràm giấy, điều cao sản, đậu,...

"Mía của địa phương năng suất bình quân đạt khoảng 50 tấn/ha và giá trung bình khoảng 1 triệu/tấn. Trước đây có Công ty mía đường La Ngà tiêu thụ nên thu nhập của nông dân cũng ổn định. Tuy nhiên khó khăn lớn nhất hiện nay là Công ty mía đường La Ngà đã ngưng hoạt động, không thu mía nên nông dân phải tự thu hoạch và thuê xe vận chuyển mía qua địa bàn tỉnh khác để bán. Tôi mong muốn sớm có chính sách đối với cây mía để người trồng mía bớt khổ", ông Lâm nói.

Ông Nguyễn Văn Lộc, Quyền Tổng Thư ký Hiệp hội Mía đường Việt Nam nói rằng trước đây cả nước có 40 nhà máy mía đường, nhưng đến niên vụ 2019-2020 chỉ còn 29 nhà máy hoạt động. Trong niên vụ 2020-2021 có thêm 4 nhà máy tiếp tục đóng cửa do không đảm bảo nguồn nguyên liệu.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, ông Võ Văn Phi cho biết, để sản xuất nông nghiệp phát triển bền vững, có đầu ra ổn định, tỉnh sẽ tiếp tục triển khai hiệu quả các dự án cánh đồng lớn, xây dựng chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ. Đồng Nai tiếp tục quan tâm hỗ trợ nông dân, HTX, doanh nghiệp… xây dựng thương hiệu hàng hóa...