Từ nhiều năm qua cùng với tình trạng khai thác trái phép, là sự dễ dãi và hào phóng của thẩm quyền tỉnh Quảng Ngãi trong việc cấp gần như cho không doanh nghiệp, quyền khai thác cát ở sông Trà Khúc dưới hình thức phục vụ xây dựng các công trình, dự án có vốn đầu tư ngân sách (đầu tư công).
Sự việc một công ty xây dựng có tiếng (xin được giấu tên) ở Quảng Ngãi, đã trình xin và được cấp thẩm quyền tỉnh này cho khai thác (không qua đấu giá) một số lượng cát "khủng", phục vụ xây dựng cùng một lúc 25 dự án và công trình trãi dài hơn ½ số huyện thành của tỉnh, trở thành câu chuyện "thật còn hơn bịa" trong giới doanh nghiệp ở địa phương.
Cách đây chưa quá lâu, dư luận trong tỉnh và vùng lân cận từ dậy sóng về "núi cát khủng", với số lượng tính bằng con số nhiều ngàn m3 của Công ty 179, chở trữ ở bãi chứa trái phép ngay cửa ngõ phía bắc của TP.Quảng Ngãi.
Vì vậy không có gì khó hiểu khi khai thác cát ở hạ lưu sông Trà Khúc, đoạn đi qua địa bàn các huyện Tư Nghĩa, Sơn Tịnh và TP.Quảng Ngãi từng được xem là miếng mồi béo bở, "cơ hội làm giàu không khó" của nhiều cá nhân, tổ chức trên địa bàn tỉnh.
Chính tình trạng trên nên trong một thời gian rất dài, hạ lưu sông Trà Khúc trở thành đại công trường khai thác cát. Theo đó cát bị móc, xúc vô tội vạ và được bán với giá rẻ như cho, có thời điểm chỉ 40-50.000 đồng/m3, dẫn đến tài nguyên cát "vô tư chảy" mà ngân sách tỉnh thu về chẳng được mấy đồng, gây bức xúc trong dư luận.
Và sự việc trên còn dẫn đến một hệ luỵ nhiều doanh nghiệp được cấp quyền khai thác sau khi trúng đấu giá, rơi vào cảnh "dở sống dở chết" vì không cạnh tranh nổi với giá bán "như cho" từ số khai thác lậu, trái phép và những chủ mỏ được cấp theo kiểu xin-cho (không qua đấu giá).
"Chưa nói đến một số chi phí khác, riêng giá thành tại bãi sau khi đấu và được cấp quyền khai thác đã lên đến 120-140.000 đồng/m3. Trong khi đó giá bán của cát lậu, cát cấp xin cho chỉ từ 60-80.000 đồng/m3", đại diện 3 doanh nghiệp đang khai thác cát trên sông Trà Khúc bày tỏ.
Cũng theo các chủ mỏ cát trên, tuy giá cát tại sông Trà hiện tăng gấp đôi và đang bán trên dưới 160.000 đồng/m3, nhưng so với chi phí bỏ ra để đấu giá trúng và được quyền khai thác, chưa phải là quá lãi.
Sáng 24/4, trao đổi với PV Báo Dân Việt, đại diện Sở TNMT tỉnh Quảng Ngãi xác nhận: Nếu cho rằng giá cát hiện tăng vọt gấp đôi và đang nằm ở mức khoảng 160.000 đồng/m3, là do các chủ mỏ chơi chiêu, giở trò là không chính xác.
Ngay cả giá trần (tối đa) được phép mua, để xây dựng các công trình vốn đầu tư công theo quy định tại thời điểm này, cũng đã 160.000 đồng/m3, bằng giá đang bán tại thị trường rồi, đại diện Sở TNMT tỉnh bày tỏ.