Hà Tĩnh: Làng cổ Tương Nịu bình yên giáp phố-tên làng gắn với vị tướng "Nam chinh" tài ba thời Hậu Lê

Tên làng gắn với một vị tướng thời vua Lê Thánh Tông

Cách trung tâm thành phố Hà Tĩnh chỉ 10km, thôn Trung Tiến (xã Việt Tiến) được biết với ngôi làng cổ trải qua hơn 5 thế kỷ. 

Theo lịch sử ghi lại, làng được hình thành từ giữa thế kỷ XIV, có tên là làng Yên Thường (xã Trú Viết xưa). Ngôi làng gắn với câu chuyên về một vị tướng tài ba thời Hậu Lê. 

Hiện nay, ngôi làng này vẫn còn lưu lại những dấu tích xưa với cây đa cổ thụ hàng trăm năm tuổi, các sắc phong triều đình ban cho Lang Trung Bộ Công Nguyễn Sỹ Quý và con cháu dòng họ Nguyễn Sỹ.

Những sắc phong quý giá này vẫn đang được gia đình ông Nguyễn Sỹ Tiện-một người làng Tương Nịu gìn giữ, bảo quản.

Ông Nguyễn Bá Bốn (72 tuổi, một bậc cao niên hiểu biết trong làng) kể: "Vào thế kỷ XIV, làng được hình thành với tên gọi làng Yên Thường. Vào năm thứ 2 (1471), vua Lê Thánh Tông đi đánh Chăm pa kéo quân vào thành Đồ Bàn ở Bình Định. Trong cuộc chiến này có một vị tướng bậc quan là Tam phẩm, thuỵ hiệu là Anh Mại đã có công rất lớn..."

Theo lời kể của ông Bốn, trên đường đi đánh giặc về, vị tướng này bị thương nặng sau đó hi sinh ở làng Yên Thường.

Thương tiếc tướng quân có công lớn, vua Lê Thánh Tông đã cho xây miếu thờ ông Phù và cho đổi tên làng từ Yên Thường thành Tương Nịu, cho đổi xã Trú Viết thành xã Phù Việt. 

Đến năm 1995, sau nhiều đổi thay của lịch sử và chủ trương sáp nhập thôn, làng được đổi tên thành thôn Trung Tiến như hiện nay.

Để giáo dục con cháu về truyền thống của ngôi làng cổ, các bậc cao niên trong thôn cùng cấp uỷ, ban can sự thôn đã xây dựng nhà truyền thống, sưu tầm lưu giữ những nét văn hoá đặc trưng của ngôi làng từ nghề làm nón đến các vật dụng cổ mà cha ông xưa đã sử dụng như nồi đất, chum, vại…

Ngoài ra, làng Tương Nịu còn tự hào có ông Nguyễn Công Mưu được triều đình nhà Lê phong tước Quận Công và ông Nguyễn Sỹ Quý được phong Lang Trung Bộ Công. Đây đều là những người có công trong đánh giặc giữ nước dưới triều nhà Lê.

Chất lượng đời sống không thua gì thành phố

Trải qua hơn 500 năm hình thành và phát triển, làng Tương Nịu nay đã có nhiều nét đổi thay. Cuộc sống của người dân trong làng khấm khá hơn nhiều.

Những di tích lịch sử, những phong tục, tập quán, cũng như cảnh quan đã giúp làng Tương Nịu có vẻ đẹp bình yên . Làng Tương Nịu xưa - thôn Trung Tiến ngày nay đã trở thành khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu.

Trong thôn100% hộ dân đạt danh hiệu gia đình khuyến học, gần 90% gia đình văn hóa; tỷ lệ hộ nghèo rất thấp chỉ còn đúng 13 hộ.

Bà Nguyễn Thị Hoan (80 tuổi) chia sẻ: "Tôi vui lắm, giờ con em trong làng không còn ai khổ nữa, ai cũng được học hành đang hoàng, tử tế. Nhiều người học thành tài về đóng góp rất lớn cho quê hương đặc biệt là trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu".

Bà Võ Thị Minh Chước – Bí thư chi bộ thôn Trung Tiến cho biết: "Phát huy truyền thống cha ông, con em của làng Tương Nịu dù xa quê hay gần nhà đều tích cực đóng góp nâng cấp cơ sở hạ tầng với đầy đủ thiết chế văn hóa, mở rộng đường, xây nhà truyền thống, nâng cấp đình làng...".

Đặc biệt, có lẽ hiếm nơi đâu như làng Tương Nịu, con em xa quê và người dân làng đã cùng đóng góp xây dựng nên bia tưởng niệm 23 liệt sỹ của làng đã hy sinh trong 2 cuộc kháng khiến chống Pháp và chống Mỹ. 

Ngôi làng cổ có hơn 5 thế kỷ phát triển đang giữ gìn, bồi đắp những giá trị truyền thống tốt đẹp trong bức tranh trù phú, thanh bình của một làng quê nông thôn mới với chất lượng sống ngày càng cao.

Đặc biệt, đến thăm làng Tương Nịu nay hẳn ai cũng phải ngạc nhiên bởi tốc độ phát triển nơi đây. Được  "mục sở thị" cơ sở hạ tầng; khuôn viên đình làng, cảnh quan môi trường với những công trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, càng hiểu thêm về niềm tự hào của người dân nơi đây. 

Cái hay của làng Tương Nịu là hạ tầng phát triển nhưng vẫn giữ được những nét truyền thống, phong tục tốt đẹp của làng quê Bắc Trung Bộ.