Lào Cai: Vì sao những con cá chép to bự nuôi ở đây phải gắn mã số điện tử?

Cá chép là một trong những loại thực phẩm quen thuộc với hầu hết gia đình Việt. 

Đây cũng là loài cá được nuôi rộng rãi trên cả nước do chúng thích nghi được với khí hậu, nguồn nước từ vùng cao đến đồng bằng. Chính vì thế, đây là đối tượng nuôi chính của nhiều vùng chuyên canh thủy sản.

Tại Lào Cai, giá cá chép thương phẩm và đầu ra trong nhiều năm gần đây luôn ổn định. Cá chép cũng được nuôi rộng rãi ở tất cả các huyện, thành phố trong tỉnh. 

Cá chép là loại ít dịch bệnh, sinh trưởng nhanh. Hằng năm, sản lượng cá chép nuôi chiếm tỷ lệ cao (gần 40%) tổng sản lượng thủy sản toàn tỉnh. 

Theo số liệu thống kê và dự báo của ngành nông nghiệp, diện tích quy hoạch thủy sản tỉnh năm 2021 đạt 2.100 ha, định hướng đến năm 2030 là 2.480 ha, nhu cầu con giống khoảng 48 triệu con các loại.

Tuy nhiên, nguồn cung con cá giống chất lượng cao hiện chưa đáp ứng đủ nhu cầu thị trường. Tại các cơ sở sản xuất con giống tư nhân, vấn đề chất lượng con giống chưa được coi trọng, sản phẩm không đồng đều, việc áp dụng công nghệ tiên tiến trong lai tạo giống còn hạn chế. 

Cụ thể, đối với giống cá chép V1 của Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1 nghiên cứu và sản xuất năm 1995, đã cung cấp cá hậu bị cho các cơ sở sản xuất giống trong cả nước. Con cá chép giống trước đây có tốc độ sinh trưởng nhanh hơn giống cá chép bản địa (chép trắng Việt Nam), đạt 0,8 đến 1 kg/con sau 6 đến 8 tháng nuôi. 

Tuy nhiên, do các cơ sở sản xuất giống trong quá trình lưu giữ, chọn lọc qua nhiều thế hệ, chất lượng con giống bị giảm sút. Bên cạnh đó, việc các tỉnh không được thay thế cá bố mẹ thuần chủng, thiếu trang - thiết bị theo dõi các thế hệ lai nên con lai bị cận huyết thống, làm tốc độ sinh trưởng chậm đi.

Trăn trở với những bất cập trên, Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh đã nghiên cứu và xây dựng đề tài khoa học lai tạo giữa loài cá chép của Hungary với cá chép V1 theo hình thức lai xa để tránh con lai bị cận huyết thống đã bước đầu đem lại kết quả. 

Bắt tay thực hiện đề tài, các cán bộ, kỹ sư của Trại Nghiên cứu và Sản xuất thủy sản cấp I (Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh) đã chuẩn bị đàn cá chép Hungary bố mẹ được nhập từ các cơ sở uy tín. Riêng cá chép bố mẹ V1 thì sử dụng đàn cá đang được Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh lưu giữ có nguồn gốc từ Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1.

Đàn cá chép bố mẹ đủ tiêu chuẩn sẽ được gắn số điện tử đã mã hóa. Đây là kỹ thuật mới nhằm quản lý tốt đàn cá bố mẹ, theo dõi phương pháp lai và làm cơ sở cho việc chọn giống hậu bị cho những thế hệ tiếp theo. 

Các ao nuôi vỗ, các bể cho đẻ, bể ấp, bình ấp trứng và các công trình phụ trợ khác theo tiêu chuẩn, đảm bảo cá có điều kiện sống phù hợp với đặc điểm sinh học, sinh sản để cá phát dục và thành thục tốt nhất. Việc sản xuất lai tạo giống được áp dụng phương pháp thụ tinh chéo, đó là cá cái V1 lai với cá đực Hungary và cá đực V1 lai với cá cái Hungary.

Sau khi sinh sản nhân tạo cá bột hết noãn hoàng, bố trí các lô thí nghiệm để ương từ giai đoạn cá bột lên giai đoạn cá giống, làm cơ sở xây dựng quy trình ương nuôi. 

Việc khảo nghiệm con giống cá chép sản xuất ra bằng cách bố trí các công thức thí nghiệm giữa con giống mới sản xuất ra (F1) với lô đối chứng sử dụng giống cá chép lai V1, để đánh giá tốc độ tăng trưởng, tỷ lệ sống và hiệu quả kinh tế.

Kỹ sư Đỗ Thành Luân, Trưởng Trại Nghiên cứu và Sản xuất giống thủy sản cấp I cho biết: Con lai F1 (dự kiến đặt tên là cá chép LC) cho thấy sự khác biệt có triển vọng cao như tốc độ sinh trưởng đạt 2 đến 2,5 kg/con sau 6 đến 8 tháng nuôi, lớn nhanh gấp 2 đến 2,5 lần cá chép V1. 

Cá chép LC có ngoại hình đẹp, các vây và vùng bụng có màu vàng của cá chép V1. Lưng cá có màu xanh, thân thuôn dài, bụng ít trứng của cá Hungary nên tỷ lệ thịt cao hơn so với cá chép V1 trước đây. Khi đưa cá chép LC thương phẩm ra thị trường được khách hàng đón nhận. Với tốc độ sinh trưởng nhanh mà chất lượng thịt vẫn thơm ngon nên hiệu quả của người nuôi được nâng lên.

Ông Nguyễn Tiến Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh Lào Cai cho biết: Sau gần 5 tháng nghiên cứu lai tạo, mẻ cá giống chép lai F1 đầu tiên đã sản xuất thành công. Đây là cơ sở để tiến tới làm chủ công nghệ sản xuất con cá chép giống chất lượng cao, phục vụ nhu cầu nuôi cá thương phẩm tại Lào Cai và các tỉnh lân cận. 

"Chúng tôi tiếp tục đánh giá ở giai đoạn 2 về tốc độ sinh trưởng và ưu thế lai của con cá chép mới so với cá chép hiện nay. Một trong những hiệu quả quan trọng của đề tài đó là tạo ra giống cá chép năng suất, chất lượng cao...", ông Dũng cho hay.

Việc sản xuất thành công giống cá chép lai giữa loại cá trong nước và loài nhập ngoại là bước tiến khoa học của tỉnh, khẳng định tài năng, tâm huyết của những kỹ sư thủy sản Lào Cai. Từ đây, chúng ta sẽ chủ động lưu giữ đàn cá ông bà, bố mẹ và sản xuất cá hậu bị làm cơ sở sản xuất giống phục vụ nhu cầu nuôi thủy sản của người dân trong và ngoài tỉnh Lào Cai.