Tại phiên thảo luận tổ chiều 6/1 kỳ họp bất thường lần thứ nhất Quốc hội khóa XV, các đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi về suất đầu tư bình quân của dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025 quá cao và liệu có thể giảm thêm suất đầu tư tại dự án này.
Lý giải về suất đầu tư của dự án cao tốc Bắc - Nam, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết, hiện nay, số tiền sơ bộ tổng mức đầu tư dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 mới chỉ là bước nghiên cứu tiền khả thi (thiết kế sơ bộ). Đối với các dự án cao tốc Bắc - Nam đã và đang làm đều được xác định ở bước nghiên cứu khả thi (thiết kế chi tiết).
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho hay, theo Luật Xây dựng, tổng mức đầu tư thiết kế sơ bộ được ước tính trên cơ sở quy mô, công suất theo phương án thiết kế sơ bộ của dự án, có so sánh với các dự án tương tự đã thực hiện, mặt bằng giá tại thời điểm nghiên cứu.
Vì vậy, đối với 12 đoạn cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2021 - 2025 được xây dựng suất đầu tư trên cơ sở đã so sánh với các dự án đang xây dựng, mặt bằng giá thị trường hiện nay, đặc biệt là giá vật liệu xây dựng tăng.
Lấy dẫn chứng cho việc đầu tư dự án cao tốc Bắc - Nam nêu ra các dự án cao tốc Bắc – Nam đoạn Mai Sơn (Ninh Bình) - Bãi Vọt (Hà Tĩnh) đang thi công có giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi có suất đầu tư bình quân 194 tỷ đồng/km, tại nghiên cứu khả thi suất đầu tư bình quân còn 190 tỷ đồng/km (giảm 4 tỷ đồng/km).
Tương tự, đoạn Mỹ Thuận - Cần Thơ nghiên cứu tiền khả thi có suất đầu tư bình quân 253 tỷ đồng/km, nghiên cứu khả thi giảm còn bình quân 210 tỷ đồng/km (giảm 43 tỷ đồng/km).
Giải thích thêm về tổng mức đầu tư dự án cao tốc Bắc - Nam, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho rằng: "Theo quy định, tổng mức đầu tư giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi là cơ sở để ước tính chi phí và kế hoạch vốn, tổng mức đầu tư được phê duyệt trong nghiên cứu khả thi mới là cơ sở bố trí vốn".
Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, việc so sánh tổng mức đầu tư giữa bước nghiên cứu tiền khả thi so với bước nghiên cứu khả thi chỉ mang tính chất tương đối. Vì vậy, sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án cao tốc Bắc – Nam được xác định đúng quy định, đáp ứng độ tin cậy trong bước nghiên cứu tiền khả thi.
Khi dự án được thông qua, Bộ GTVT sẽ khảo sát chi tiết về địa hình, địa chất, thủy văn, vật liệu, khối lượng công trình, chính sách liên quan… để xây dựng tổng mức đầu tư, bảo đảm chặt chẽ để làm cơ sở bố trí vốn đầu tư.
Theo tờ trình của Chính phủ, hình thức đầu tư cao tốc Bắc - nam giai đoạn 2021 - 2025 có chiều dài khoảng 729 km, chia thành 12 dự án thành phần vận hành độc lập, triển khai theo hình thức đầu tư công. Quy mô đầu tư được phân kỳ xây dựng với quy mô 4 làn xe, bề rộng nền đường 17m.
Sơ bộ nhu cầu sử dụng đất của Dự án khoảng 5.481ha, thực hiện giải phóng mặt bằng một lần theo quy hoạch được phê duyệt. Sơ bộ tổng mức đầu tư của Dự án khoảng 146.990 tỷ đồng, trong đó, giai đoạn 2021 - 2025: bố trí khoảng 119.666 tỷ đồng; Giai đoạn 2026 - 2030: bố trí khoảng 27.324 tỷ đồng. Tiến độ thực hiện chuẩn bị đầu tư từ năm 2021, cơ bản hoàn thành năm 2025.
Chính phủ kiến nghị Quốc hội giao Chính phủ hoàn chỉnh hồ sơ chuyển mục đích sử dụng rừng của Dự án, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương trong bước nghiên cứu khả thi. Đồng thời, tổ chức triển khai thực hiện dự án bảo đảm tiến độ, chất lượng và hiệu quả đầu tư theo đúng quy định của pháp luật; xây dựng phương án thu phí để thu hồi vốn hoàn trả vào ngân sách trung ương.