Bắc Ninh: Kinh hoàng bãi rác 300.000 tấn ở xã đúc nhôm Văn Môn, 4 hộ đổ trộm chất thải bị phạt 1 tỷ đồng

Trao đổi với PV Dân Việt, ông Nguyễn Hoàng Gia, Chủ tịch UBND xã Văn Môn thừa nhận: "Vấn đề môi trường ở Văn Môn nói chung, làng Mẫn Xá nói riêng vẫn còn nặng nề, thực hiện chưa được nhiều vì nó mang tính chất lớn quá. Trong quá trình thực hiện đối với địa phương là quá tầm, quá khả năng của cấp xã".

Bãi xỉ nhôm phình to, cao như núi trên cánh đồng 3,7ha

Do tình trạng ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ở làng nghề cô đúc nhôm thôn Mẫn Xá nên Văn Môn là xã cuối cùng ở tỉnh Bắc Ninh được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới vào cuối năm 2020. Ở thời điểm đó, với hàng trăm lò cô đúc nhôm thắp lửa đêm ngày, lượng chất thải từ nghề thu gom, tái chế nhôm ở thôn Mẫn Xá thải ra chất cao như núi trên cánh đồng 3,7ha.

Đến thôn Mẫn Xá vào ngày nắng, khói, bụi là thứ thường gặp ở nơi đây. Ngày mưa, khi nước mưa gặp xỉ nhôm khô sẽ bốc mùi khai. Với những đặc trưng riêng có này, nếu không phải dân sở tại sẽ không thể chịu đựng được.

Dọc các con đường trong thôn, đêm ngày tấp nập các xe tải, xe contener chở đồ phế liệu từ khắp mọi miền quê về và chở những thỏi nhôm đúc sáng loáng đi tiêu thụ. Việc thu gom, tái chế nhôm từ đồ đồng nát nơi đây bắt đầu từ những năm 2000 và ngày càng lớn mạnh hơn do nhu cầu từ thị trường. Cả thôn có 900 hộ dân thì có trên dưới 300 hộ xây lò, tái chế đồ đồng nát thành những thỏi nhôm sáng loáng.

Đi dọc các con đường trong thôn, các lò cô đúc, tái chế nhôm, đồng mọc lên san sát, có nơi tụ lại 4-6 lò, thậm chí làm ngay cạnh nhà ở. Một ngày lò than ở thôn có thể tái chế được 1 tấn phế liệu, còn lò dầu thì tái chế được gấp đôi, khoảng 2 tấn. Cứ 1 tấn phế liệu tái chế, người dân thu được 850kg nhôm, còn lại 150 xỉ nhôm thải loại.

Ông Nguyễn Hoàng Gia, Chủ tịch UBND xã Văn Môn cho biết, số hộ cô đúc nhôm ở thôn Mẫn Xá rất co giãn. Khi thị trường có nhu cầu cao, số hộ tham gia cô đúc nhôm có thể tăng lên tới 400 hộ. Họ chỉ cần đầu tư mấy chục triệu xây lò có quy mô nhỏ, công nghệ thủ công, lạc hậu, nằm xen kẽ trong khu dân cư để tiến hành cô đúc nhôm.

"Đa phần khí thải, chất thải rắn (than lò, bã, xỉ) phát sinh từ các cơ sở sản xuất được thải trực tiếp ra môi trường, khối lượng tro, xỉ từ bã nhôm còn tồn động hiện nay khoảng 300.000 tấn" – ông Nguyễn Hoàng Gia thông tin.

Ngăn "đổ trộm" xã quây tôn, UBND tỉnh ra quyết định xử phạt nặng

Để hạn chế tình trạng đổ trộm rác thải, bã xỉ nhôm ở thôn Mẫn Xá, từ tháng 4/2021, UBND huyện Yên Phong đã chỉ đạo UBND xã Văn Môn quây tôn quanh khu vực bãi xả thải để giảm thiểu tình trạng đổ trộm bã xỉ nhôm lên trên đất nông nghiệp và những nơi không đúng quy định.

Theo ông Nguyễn Hoàng Gia, việc quây tôn này nhằm mục đích hạn chế các công ty do người Mẫn Xã thành lập ở các nơi khác, mang xỉ nhôm về đổ trộm, hoặc "lách luật" thuê các hộ nhỏ lẻ tái chế lại xỉ nhôm rác, 1 tấn chỉ thu được khoảng 150-200kg nhôm, còn lại 80-85% rác.

"Họ lợi dụng nên phải quây tôn để ngăn cái lớn đó, còn nhỏ lẻ của các hộ mình vẫn phải chấp nhận" – ông Nguyễn Hoàng Gia khẳng định.

Liên quan đến hành vi "đổ trộm" rác thải, bã xỉ nhôm là Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đào Quang Khải vừa ký ban hành các quyết định xử phạt hành chính 4 cá nhân và doanh nghiệp tại xã Văn Môn, huyện Yên Phong do hoạt động vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại khi không có giấy phép với tổng số tiền hơn 1 tỷ đồng.

Theo đó, UBND tỉnh Bắc Ninh xử phạt Công ty TNHH Đại Niên, thôn Quan Độ, xã Văn Môn với số tiền 400 triệu đồng; ông Nguyễn Văn Hoàn, thôn Phù Xá, xã Văn Môn với số tiền 200 triệu đồng; ông Nghiêm Xuân Mộc, thôn Quan Đình, xã Văn Môn với số tiền 200 triệu đồng do thực hiện hành vi vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường, xử lý chất thải nguy hại khi không có giấy phép xử lý chất thải nguy hại theo quy định.

UBND tỉnh Bắc Ninh cũng xử phạt ông Nguyễn Văn Hùng, thôn Quan Độ, xã Văn Môn với số tiền 225 triệu đồng vì có hành vi vận chuyển chất thải nguy hại khi không có giấy phép xử lý chất thải nguy hại theo quy định.

Các cá nhân và doanh nghiệp trên bị đình chỉ hoạt động 9 tháng và buộc phải chuyển giao chất thải nguy hại cho đơn vị có chức năng xử lý do hành vi vi phạm gây ra trong vòng 20 ngày kể từ ngày nhận được quyết định. Đồng thời buộc chi trả kinh phí kiểm định, phân tích mẫu chất thải theo định mức, đơn giá hiện hành.

Trước đó, vào tháng 11/2021, UBND tỉnh Bắc Ninh đã ra quyết định xử phạt 5 cá nhân tại thôn Mẫn Xá, xã Văn Môn, huyện Yên Phong với tổng số tiền 875 triệu đồng, do vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

5 cá nhân bị xử phạt gồm: bà Mẫn Thị Hòa (Cường); bà Nguyễn Thị Hương (Lai); ông Nguyễn Văn Quân (Thanh); ông Nguyễn Văn Chiến (Hương) và ông Hoàng Văn Hải (Hiển). Những người này cô đúc nhôm (tái chế chất thải rắn) nhưng không có báo cáo đánh giá tác động môi trường được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt theo quy định.

Mỗi người bị xử phạt 175 triệu đồng, đồng thời bị đình chỉ hoạt động 9 tháng và buộc phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.