Từ vụ Chủ tịch Tân Hoàng Minh bị bắt: Thanh tra chặt chẽ "bom" trái phiếu từ ngân hàng

Trái phiếu doanh nghiệp tăng mạnh, nền tảng cơ sở chưa theo kịp

Xung quanh câu chuyện của thị trường trái phiếu doanh nghiệp sau khi Chủ tịch Tân Hoàng Minh bị bắt, chia sẻ với PV Dân Việt, ông Nguyễn Minh Cường – Chuyên gia Kinh tế trưởng ADB nhận định, thị trường trái phiếu doanh nghiệp của Việt Nam còn nhiều dư địa phát triển.

Tuy nhiên, trong thời gian qua, thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng "nóng", trong bối cảnh nền tảng cơ sở lại chưa kịp đáp ứng.

Chẳng hạn, nhìn từ phía nhà phát hành, rất nhiều doanh nghiệp đua nhau phát hành trái phiếu trong thời gian qua, kể cả các doanh nghiệp quy mô nhỏ và vừa không có tài sản đảm bảo hoặc tài sản bảo đảm và thông tin doanh nghiệp cũng chưa được vững chắc.

Về phía nhà đầu tư, không phải nhà đầu tư nào cũng có kinh nghiệm, vẫn còn tâm lý đầu tư theo tính "bầy đàn". Việc đánh giá xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp phát hành vẫn còn rất hạn chế.

"Rõ ràng, nhìn từ nhiều phía thì sự sẵn sàng về pháp lý, về thông tin, về trình độ chưa bảo đảm cho phát triển bền vững của thị trường trái phiếu doanh nghiệp", ông Cường nhấn mạnh.

Trong bối cảnh đó theo ông Cường, Việt Nam vẫn nên khuyến khích sự phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, nhưng mặt khác phải nhanh chóng xây dựng hành lang pháp lý, cải thiện kiến thức, kỹ năng của tất cả các thành viên tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Ở góc nhìn tổng thể, Chuyên gia Kinh tế trưởng ADB bày tỏ thêm: Thời gian gần đây, khu vực kinh tế tư nhân của Việt Nam rất phát triển, nhiều tập đoàn lớn bắt đầu xuất hiện. Do đó, thị trường không chỉ tác động bởi các doanh nghiệp nhà nước mà còn bị tác động bởi các doanh nghiệp tư nhân.

Do đó, đối với Việt Nam hiện nay, vấn đề quan trọng nhất là phải bảo đảm cạnh tranh lành mạnh cho cả doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân. Bên cạnh cải cách doanh nghiệp nhà nước thì xu hướng tập trung vào quản lý thị trường và đặc biệt là hạn chế những vấn đề mang tính thao túng thị trường của các tập đoàn lớn cũng rất quan trọng.

Giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam, ông Andrew Jeffries bổ sung thêm: Chúng tôi nhận thấy có sự "thiếu văn hoá" về xếp hạng tín nhiệm đối với thị trường phát hành trái phiếu doanh nghiệp. ADB đang làm việc với các cơ quan xếp hạng tín nhiệm trong nước và quốc tế. Chúng tôi mong muốn tìm kiếm nhiều hỗ trợ hơn trong lĩnh vực này. "Việc các trái phiếu doanh nghiệp được xếp hạng theo mức độ rủi ro, theo sức mạnh về tài chính của cơ quan phát hành trái phiếu là rất quan trọng"- ông nhấn mạnh.

Thực tế, không phải đến khi vụ việc các lô trái phiếu của nhóm công ty thuộc Tân Hoàng Minh bị hủy, các chuyên gia mới cảnh báo về những lỗ hổng của trái phiếu doanh nghiệp.

Thời gian qua, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước đã liên tục cảnh báo việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ bộc lộ nhiều rủi ro cho nhà đầu tư và có nguy cơ gây mất an ninh, an toàn nền tài chính quốc gia.

Báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2021 của Công ty Chứng khoán SSI cho thấy bức tranh đáng lo ngại. Chỉ tính riêng nhóm trái phiếu bất động sản, số trái phiếu không có tài sản bảo đảm hoặc bảo đảm (một phần/toàn bộ) bằng cổ phiếu là 172.500 tỷ đồng, chiếm 54,2% lượng phát hành năm 2021. Con số thực tế có thể lớn hơn vì có tới 33.000 tỷ đồng trái phiếu bất động sản phát hành không có thông tin về tài sản bảo đảm.

Chấn chỉnh hoạt động thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Về phía nhà điều hành, trước sức "nóng" của thị trường trái phiếu doanh nghiệp những ngày gần đây, nhất là sau vụ Chủ tịch Tân Hoàng Minh bị bắt, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã ký ban hành Công điện số 304/CĐ-TTg ngày 7/4/2022 của Thủ tướng Chính phủ về chấn chỉnh hoạt động thị trường trái phiếu doanh nghiệp và đấu giá quyền sử dụng đất.

Theo nội dung công điện, thị trường trái phiếu doanh nghiệp là kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng của doanh nghiệp theo đúng chủ trương của Chính phủ về phát triển cân bằng giữa thị trường vốn và thị trường tiền tệ, tín dụng… Tuy nhiên thời gian vừa qua, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp có những vi phạm pháp luật và đấu giá quyền sử dụng đất còn nhiều bất cập, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Ngày 5/4/2022, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã có Quyết định khởi tố vụ án Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh và các tổ chức, đơn vị có liên quan, tiến hành điều tra, xác minh một số hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật liên quan đến phát hành trái phiếu, huy động tiền của nhà đầu tư của các công ty thành viên thuộc Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại Dịch vụ khách sạn Tân Hoàng Minh.

Để bảo đảm thị trường trái phiếu doanh nghiệp hoạt động ổn định, lành mạnh, minh bạch, an toàn, phát triển bền vững và hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất tuân thủ quy định pháp luật, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ trưởng Bộ Tài chính, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các cơ quan, đơn vị chức năng theo dõi, giám sát chặt chẽ diễn biến thị trường tài chính, tiền tệ, các hoạt động phát hành, đầu tư, phân phối, giao dịch và sử dụng vốn trái phiếu doanh nghiệp, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật hiện hành; chủ động rà soát khung khổ pháp luật, xây dựng các kịch bản ứng phó gắn với việc triển khai quyết liệt các giải pháp ổn định, phát triển thị trường và ổn định tâm lý nhà đầu tư; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, kịp thời cung cấp các thông tin chính thống về tình hình kinh tế vĩ mô và thị trường vốn; tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát, công bố thông tin và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Riêng với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Thủ tướng yêu cầu Thống đốc Nguyễn Thị Hồng chỉ đạo việc thanh tra, kiểm tra, giám sát chặt chẽ các tổ chức tín dụng đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, tham gia vào các hoạt động cung cấp dịch vụ bảo lãnh phát hành, đầu tư, phân phối… trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt là các trái phiếu phát hành của doanh nghiệp bất động sản, các doanh nghiệp có khối lượng phát hành lớn, lãi suất cao, các doanh nghiệp có kết quả kinh doanh thua lỗ, các doanh nghiệp phát hành không có tài sản bảo đảm…

Đồng thời, rà soát hoạt động cho vay vốn tín dụng của các tổ chức tín dụng để nhà đầu tư tham gia đấu giá quyền sử dụng đất, kịp thời chấn chỉnh, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quy định về cho vay vốn tín dụng.