Loài cá trước nhiều vô số ở đồng, trong ao, giờ đây hóa đặc sản, ở Quảng Ngãi dân đem nấu canh với rau răm

Cuối tuần về quê, đang ngồi dưới gốc cây vú sữa trước nhà hóng gió, thì ba khoe mới mua được mươi con cá diếc bụng căng tròn trứng. 

Thế là chị em chúng tôi bật dậy, lọ mọ ra vườn, hái vội mớ rau răm rồi hào hứng bắt tay vào việc chế biến món cá diếc rau răm ngọt mát, giải nhiệt.

 Cá diếc là loại cá nước ngọt, thoạt nhìn rất giống cá chép, nhưng kích thước nhỏ hơn nhiều, chỉ lớn bằng 2-3 ngón tay người lớn. 

Cá diếc chỉ cần làm sạch ruột gan, mật chứ đừng đánh vẩy, vì lớp vảy mềm thơm ngon mới chính là điểm góp phần tạo thêm vị ngon đặc trưng cho loại cá này. Cá diếc ướp tí gia vị cho vào nồi nước sôi, chờ 5 – 10 phút cho cá gần chín thì thêm vào nồi một ít rau răm, ớt, gừng và tiêu. Đợi thêm dăm phút nữa cho nước sôi trở lại thì tắt bếp. 

Chỉ đơn giản vậy thôi là chúng tôi đã có món cá diếc rau răm dân dã mà đượm vị, không thua gì những thứ cao lương mỹ vị. Gắp miếng cá diếc kèm ít rau răm, chấm vào chén mắm ớt cay nồng. Sau đó, húp miếng canh cá diếc thanh ngọt để dịu bớt vị cay xè của ớt còn đọng trên đầu lưỡi thì không gì sảng khoái hơn.

Hoặc đơn giản hơn, là ra vườn nhóm vài nắm rơm là đã có ngay món cá diếc nướng rơm thơm nồng hương rạ. Loài cá dân dã, nên cách chế biến cũng giản đơn. Cá diếc tuy bé lại lắm xương, nhưng nướng xong nóng hổi, vừa thổi vừa chấm với chút muối ớt xanh thì dù xương mấy cũng nức lòng người thưởng thức.

Không chỉ là món ăn mát lòng ngày nắng, vào mùa mưa, khi cái lạnh bắt đầu ùa về, món cá diếc kho tiêu mặn mặn, cay cay cũng trở thành “đặc sản” rẻ, ngon, dân dã trên mâm cơm của những người dân xứ ruộng quê tôi.

Những con cá diếc vảy trắng lấp lánh, mập mạp lần lượt được xếp ngay ngắn vào nồi kèm gia vị và vài lát gừng tươi rồi kho liu riu trên ngọn lửa hồng cho đến khi nước kho sóng sánh, đặc lại. Không cần cầu kỳ gắp ra dĩa, mẹ tôi đặt nồi cá diếc kho lên chiếc rế tre rồi mang lên bàn ăn. 

Nắp vung vừa mở, mùi của cá hòa quyện với mùi thơm của gừng... lan tỏa khắp nơi. Cứ thế, một miếng cá, một lùa cơm... bữa cơm ngày mưa chỉ đơn giản vậy thôi cũng đủ “hao cơm” chứ đâu cần thêm món gì cầu kỳ.

Dân dã, thơm ngon, nhưng kể từ khi bà con nông dân rộ lên phong trào nuôi cá rô phi, loài cá này tràn ra môi trường tự nhiên và sinh sôi quá nhanh, lấn át các loài cá bản địa về thức ăn, môi trường sống; cũng là lúc cá diếc thưa vắng dần. 

Giá cá diếc hiện giờ dao động từ 100-140 nghìn đồng/kg tùy kích cỡ, cao hơn nhiều so với các loại cá đồng khác, nhưng muốn tìm mua cũng không phải chuyện dễ dàng. Nhiều thương lái bảo, để gom được 2-3 kg cá diếc mang ra chợ bán, họ phải đặt mua của nhiều “thợ săn” cá đồng gộp lại, bởi giờ đi thả lưới, hiếm lắm người ta mới nhặt nhạnh được mươi con cá diếc dính lưới...