Vì sao cựu Bí thư cùng loạt quan chức Bình Dương phải hầu tòa?

Sáng 15/8, TAND TP.Hà Nội mở phiên tòa xét xử vụ án "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí" và "Tham ô tài sản" xảy ra tại Tổng công ty Sản xuất – Xuất nhập khẩu Bình Dương (Công ty SX-XNK).

Thẩm phán Vũ Quang Huy, người từng xử nhiều "đại án" sẽ điều hành phiên tòa, dự kiến diễn ra trong 20 ngày. Giữ quyền thực hành công tố và kiểm sát xét xử là 4 cán bộ thuộc VKSND TP.Hà Nội.

Phía ngược lại, có gần 60 luật sư bào chữa cho bị cáo hoặc bảo vệ người liên quan. Trong đó, cựu Bí thư Tỉnh ủy Bình Dương Trần Văn Nam có 5 luật sư còn "đại gia" Nguyễn Văn Minh được 8 luật sư bào chữa.

Vụ án có 28 bị cáo, gồm 13 lãnh đạo, cán bộ cơ quan hành chính tại Bình Dương cùng 15 người là lãnh đạo, thành viên hoặc nhân viên doanh nghiệp trong và ngoài Nhà nước.

Trong số đó, có 3 người bị truy tố về cả 2 hành vi gây thất thoát và tham ô tài sản gồm Nguyễn Văn Minh và Trần Nguyên Vũ, lần lượt là cựu Chủ tịch và Tổng giám đốc Công ty SX - XNK; Huỳnh Thanh Hải, cựu Phó tổng giám đốc doanh nghiệp này.

Có 22 người bị truy tố về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí" gồm Trần Văn Nam, cựu Bí thư Tỉnh ủy Bình Dương; Trần Thanh Liêm, cựu Chủ tịch UBND tỉnh; Phạm Văn Cành, cựu Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy; Nguyễn Đại Dương (con rể bị cáo Minh)....

Cuối cùng, 3 người bị truy tố về tội "Tham ô tài sản" gồm Võ Hồng Cường, Chủ tịch Công ty Hưng Vượng; Nguyễn Thục Anh (con gái bị cáo Nguyễn Văn Minh); Trần Đình Như Ý, Chủ tịch Công ty TNHH Phát Triển.

Để xét xử, tòa án còn triệu tập những người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan gồm Tỉnh ủy và UBND tỉnh Bình Dương; Văn phòng Tỉnh ủy Bình Dương; Cục Thuế và các Sở: Tài nguyên Môi trường, Tài chính Bình Dương; Công ty Kim Oanh; bà Đặng Thị Kim Oanh…

Cơ quan tố tụng xác định 28 bị cáo có sai phạm trong 4 vụ việc xoay quanh 2 khu đất 43ha và 145 ha ở Bình Dương. Tuy nhiên, VKSND Tối cao ủy quyền cho VKSND TP.Hà Nội thực hành quyền công tố vụ án.

Gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng

Vụ việc đầu tiên gây thất thoát hơn 761 tỷ đồng, viện kiểm sát cho rằng thuộc trách nhiệm của ông Trần Văn Nam – khi đó là Phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương cùng 6 thuộc cấp công tác tại Cục Thuế và Văn phòng UBND tỉnh.

Họ bị xác định vào năm 2012, cho Công ty SX – XNK được sử dụng các khu đất 43ha và 145ha theo hình thức có thu tiền sử dụng. Tuy nhiên, đơn giá giao đất được lấy từ năm 2006 nên Công ty SX – XNK chỉ phải nộp cho Nhà nước gần 30 tỷ đồng để được sở hữu 2 khu đất.

Cơ quan tố tụng đánh giá, số tiền Công ty SX – XNK phải nộp theo quy định là khoảng 791 tỷ đồng nên hành vi của ông Nam và 6 thuộc cấp gây thiệt hại 761 tỷ đồng.

Các vi phạm tiếp theo được cáo trạng đánh giá do Nguyễn Văn Minh "chủ mưu" còn các lãnh đạo, cán bộ Nhà nước ở Bình Dương là đồng phạm, giúp sức.

Tại khu đất 43ha, cáo trạng thể hiện Nguyễn Văn Minh và con rể Nguyễn Đại Dương lợi dụng việc khu đất được gao cho Công ty SX – XNK để mang đi góp vốn vào chính công ty "sân sau".

Giai đoạn 2010 – 2017, bị cáo Minh bất chấp việc Tỉnh ủy Bình Dương yêu cầu khu đất phải được giữ lại khi cổ phần hóa để ra các văn bản mang tài sản này đi góp vốn, thực chất là "đem bán". Khu đất này sau đó về tay nữ "đại gia" Đặng Thị Kim Oanh. Vụ việc gây thiệt hại hơn 984 tỷ đồng.

Nhóm lãnh đạo tỉnh Bình Dương gồm Trần Văn Nam, Trần Thanh Liêm, Phạm Văn Cành… bị cáo buộc biết Nguyễn Văn Minh làm sai, khiến Nhà nước mất 43ha. Tuy nhiên, họ không ngăn chặn mà "che giấu sai phạm" bằng cách ra văn bản hợp thức hóa hành vi của Minh.

Sai phạm tiếp theo được viện kiểm sát nhận định gây thiệt hại đặc biệt lớn, hơn 4.030 tỷ đồng, xảy ra tại khu đất 145ha. Nguyễn Văn Minh cùng đồng phạm cũng dùng "chiêu" mang đất đi góp vốn, lập liên doanh.

Khu đất 145ha tại Bình Dương được nhóm Minh định giá chỉ 139 tỷ đồng khi góp vốn vào doanh nghiệp "sân sau" của ông ta. Việc này nhằm "hưởng lợi trên giá trị tăng thêm của khu đất", cáo trạng nêu.

Trong việc này, cựu Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương, Trần Thanh Liêm bị cáo buộc vào năm 2017 đã ký quyết định hợp thức khu đất 145ha là "tài sản chờ thanh lý" trong khi trên thực tế, nó là "tài sản đang sử dụng". Việc này tạo điều kiện cho nhóm Minh thâu tóm khu đất.

Với hành vi tham ô tài sản, viện kiểm sát xác định do Nguyễn Văn Minh cùng con gái Nguyễn Thục Anh và các đồng phạm thực hiện, không liên quan tới cán bộ hoặc cơ quan Nhà nước.

Ông Minh bị cho đã lợi dụng vị trí lãnh đạo tại Công ty SX – XNK để buộc doanh nghiệp này mua cổ phần của Công ty Tân Thành – doanh nghiệp sân sau của chính ông ta. Tuy nhiên, giá cổ phần được nâng từ thực tế hơn 16.000 đồng lên hơn 105.000 đồng/cổ. Qua đây, Công ty SX – XNK, một doanh nghiệp Nhà nước, bị tham ô hơn 815 tỷ đồng.