Y tế TP.HCM nhìn thẳng vào yếu kém - Bài cuối: Quy định đấu thầu giá rẻ dẫn đến nền y tế kém chất lượng

Y tế cơ sở vẫn chưa đáp ứng yêu cầu

TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM cho biết, hiện trên địa bàn có 187 cơ sở y tế tham gia khám chữa bệnh BHYT. Ghi nhận trong 6 tháng đầu năm 2022, số lượt khám chữa bệnh BHYT đã có dấu hiệu phục hồi, tăng cao hơn so với thời điểm 2021 nhưng vẫn giảm so với các năm 2018, 2019. Số lượt khám chữa bệnh giảm khiến cho các cơ sở y tế tự chủ tài chính gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, trong 7 tháng đầu năm 2022, TP.HCM có lượt khám BHYT nội trú trái tuyến tăng và đang có xu hướng gia tăng vào giai đoạn cuối năm khiến xảy ra tình trạng quá tải ở một số bệnh viện chuyên sâu tuyến cuối, đồng thời vượt dự toán chi của BHXH TP.HCM.

Một khó khăn khác mà các cơ sở y tế hiện nay đang gặp phải là việc thanh quyết toán vượt quỹ, vượt trần đang bị kéo dài, không đúng niên độ. Hiện nay các đơn vị y tế đều đã phải tự chủ tài chính, hàng năm phải quyết toán thu – chi, từ lương, thu nhập tăng thêm của nhân viên đến thanh toán công nợ cho các đơn vị cung ứng thuốc, vật tư y tế… 

Do đó, việc chậm thanh quyết toán sẽ ảnh hưởng đến thu nhập nhân viên y tế và các công ty cung ứng cũng sẽ chậm cung cấp thuốc, vật tư y tế cho bệnh viện.

Ông Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế cũng chia sẻ, hiện đang có sự mâu thuẫn giữa giải quyết quyền lợi của người tham gia BHYT và sự phát triển của y tế cơ sở. Việc thông tuyến BHYT tạo thuận lợi nhất cho người dân nhưng điều này khiến các trạm y tế không thu hút được bệnh nhân bởi các trạm vẫn chưa đáp ứng nhu cầu của người bệnh.

Ở các bệnh viện, việc khám chữa bệnh BHYT cũng không khá hơn khi thời gian qua, số lượng bệnh nhân giảm, công tác đấu thầu cung ứng thuốc, vật tư y tế gặp nhiều vấn đề, có những bệnh viện rơi vào tình trạng chênh lệch thu – chi là 0 đồng.

"Chúng tôi cho liên thông BHYT và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, thực tiễn diễn ra là có nhiều trạm không có bệnh nhân. Chiến lược lâu dài vẫn phải củng cố hệ thống y tế cơ sở, thành ra phải đầu tư tiếp cho trạm y tế. Trạm y tế bây giờ phải làm mọi việc, từ dự phòng cho đến quản lý sức khỏe của người dân, chăm sóc sức khỏe ban đầu. Vì thế, mong chính sách tiếp tục hoàn thiện cái này để cho trạm y tế có thể thu hút người dân đến khám bệnh", ông Thượng thẳng thắn.

Bên cạnh đó, người đứng đầu ngành y tế thành phố cũng chỉ ra thực tại: Hiện nay các trạm y tế chưa đáp ứng việc điều trị chăm sóc người bệnh mãn tính. Bệnh viện kê đơn nhưng trạm y tế bị khống chế thuốc. Sở Y tế đang đề xuất phải có giải quyết cơ chế này, đặc biệt đối với các bệnh mãn tính không lây thì danh mục điều trị ngoại trú cho dù ở bệnh viện huyện, cho dù ở trạm phải giống nhau chứ hiện nay, bệnh viện kê đơn một loại, trạm y tế lại cấp phát loại khác.

"Chỉ cần trạm điều trị bệnh mãn tính tốt là đủ rồi, còn bệnh cấp tính là bệnh viện lo. Trước mắt cần củng cố danh mục thuốc cơ bản tuyến 4 cho trạm y tế", ông Thượng nhấn mạnh.

Sớm hoàn thiện khung pháp lý mua sắm thuốc, trang thiết bị

TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Phó giám đốc Sở Y tế kiến nghị Chính phủ sớm ban hành các nghị quyết hướng dẫn giải quyết khó khăn trong mua sắm thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế. Quốc hội sớm hoàn thiện chính sách, khung pháp lý trong công tác mua sắm thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế nhằm mua sắm được hàng hóa có chất lượng với giá hợp lý thay cho việc mua được hàng hóa giá rẻ.

Mới đây, Sở Y tế cũng đã ngồi bàn với các phòng chức năng, việc mua sắm của các bệnh viện hiện nay theo Nghị định 98 với mã dùng chung rất khó khăn vì quá chi tiết. 

Ví dụ, Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình báo cáo cần đinh nẹp vít loại 3 lỗ, 6 lỗ, phải đồng bộ với nhau… Nhưng khi đấu thầu, nẹp đi riêng, vít đi riêng, không bắt được vào nhau. Đối với vật tư tiêu hao còn phức tạp hơn thuốc rất nhiều. Do đó, quy định cần rõ ràng để anh em yên tâm trong công tác đầu thầu mua sắm.

Về vấn đề này, ông Đặng Thuần Phong, Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho rằng theo Nghị quyết 30 thì cơ chế đặc biệt, đặc thù và phải làm nhanh, thậm chí là chỉ đạo miệng hôm sau có thiết bị để sử dụng, nhưng tình hình kiểm tra, thanh tra thì nói không đúng thủ tục, trình tự trong đấu thầu, sai chỗ này, sai chỗ nọ và xử lý hàng loạt. Vấn đề này hiện có vướng gì thì mạnh dạn đề xuất. Vì theo Nghị quyết 30 làm vậy, nhưng làm rồi xử lý thì căn cứ vào các quy định cũ là sai hết. Theo ông, thời điểm này ngành y đang "gặp đại nạn".

Ông Thượng lo ngại: Thuận ngữ "nền y tế giá rẻ" không khéo lại trở thành hiện thực, vì nếu thực hiện theo cách cũ, đấu thầu thuốc phải chọn loại rẻ nhất. Cùng một loại thuốc nhưng giá chênh lệch nhau rất nhiều, không thể so sánh về chất lượng.

"Chúng tôi mong mỏi thay đổi chiến lược đấu thầu để làm sao đấu thầu được thuốc chất lượng nhưng giá hợp lý. Chỉ cần thay đổi câu đó thôi, thì mọi chuyện thay đổi theo, chứ nếu đấu thầu thuốc rẻ nhất thì thành nền y tế giá rẻ. Nền y tế giá rẻ thì không có chất lượng tốt nhất được, dù con người có giỏi như thế nào", ông Thượng tâm tư.