Bộ trưởng Lê Minh Hoan chủ trì họp sau thông tin "rau ở chợ dán nhãn VietGAP vào siêu thị"

Ông Lê Minh Hoan - Bộ trưởng Bộ NNPTNT phát biểu như vậy tại cuộc họp cuối giờ chiều nay 22/9, sau vụ rau chợ đầu mối dán nhãn VietGAP rồi tuồn vào siêu thị. Cuộc họp kéo dài tới tận gần 9 giờ tối, với sự tham gia của đại diện các Hiệp hội ngành hàng, Hiệp hội các nhà bán lẻ, đại diện một số siêu thị lớn, đại diện các địa phương...

Sẽ giám sát ngay 3 chợ đầu mối lớn tại TP.HCM

Mở đầu cuộc họp, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, hiện nay Bộ đang triển khai cơ cấu lại ngành hàng với nhiều mục tiêu. 

"Tuy nhiên, đi ngoài đại lộ thì thấy đẹp, nhà chọc trời, nhưng bước vào ngõ hẹp thì còn đầy rẫy góc tối. Bộ NNPTNT đã xây dựng kế hoạch để tiến tới chuẩn hoá quy trình canh tác, tiêu chuẩn về chất lượng, đứng ở góc độ người tiêu dùng. Tuy nhiên, có một thực tế ngành nông nghiệp còn tồn tại, mà người nước ngoài tóm tắt bằng 2 từ: "Dễ dãi". Sản xuất dễ dãi, ăn cũng dễ dãi. Nông dân thì tư duy mùa vụ, doanh nghiệp thì tư duy thương vụ. Nỗi băn khoăn này theo tôi suốt hành trình và tôi mong muốn thay đổi điều đó" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ. 

Theo ông Hoan, đặc điểm của ngành nông nghiệp Việt Nam là xây dựng chiến lược, thể chế từ trên xuống dưới, nhưng khi thực hiện thì lại từ dưới lên trên. Vì lợi ích ngắn hạn, 1 nhóm nhỏ đã làm méo mó mục tiêu của chúng ta. Nhiệm vụ của chúng ta là chuẩn hoá, cải thiện theo từng giai đoạn, khắc phục nhưng phải đo được, lượng hoá được. 

"Nhân đây, Bộ cũng cảm ơn các cơ quan truyền thông đã phản ánh góc khuất các sản phẩm đưa vào siêu thị, treo đầu dê bán thịt chó. Đau lòng" - ông Lê Minh Hoan nói. 

"Tôi mong muốn rằng cuộc họp này không phải để giải quyết vấn đề mà là cùng nhìn nhận rõ vấn đề. Đây không phải là trách nhiệm của riêng ai, không ai vô can, trong đó có cả trách nhiệm của Bộ trưởng. Với tư cách người tiêu dùng, nếu chúng ta chấp nhận sự dễ dãi thì người bán cũng sẽ dễ dãi, nhìn rộng ra không chỉ trong lĩnh vực rau sạch mà cả các vấn đề khác của xã hội. 

Chuẩn hoá nông sản cho ngay thị trường trong nước, bắt đầu từ các chợ cóc, chợ truyền thống, sau đó tiến dần lên các trung tâm thương mại, siêu thị, nhà phân phối... Bởi vì chúng ta không chấp nhận sự dễ dãi từ khâu nhỏ nhất" - Bộ trưởng nói và nhấn mạnh đây sẽ là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Bộ từ nay tới cuối năm.

Tại cuộc họp, ông Nguyễn Như Tiệp - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thuỷ sản cho rằng, người tiêu dùng đang nghĩ hàng rau củ xuất khẩu tiêu chuẩn cao hơn hàng hoá trong nước. Nhưng thực tế, hàng xuất khẩu chúng ta làm theo tiêu chuẩn của các thị trường nhập khẩu, các lô hàng đều phải được kiểm soát, giám định. Về mặt nguyên tắc, việc kiểm soát không chỉ là trách nhiệm của cơ quan nhà nước mà của người sản xuất kinh doanh, nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu an toàn. Người thu gom sơ chế giám sát người trồng trọt, chứ không phải Nhà nước.

"Muốn giám sát, chuẩn hoá thì phải đưa ra các chỉ số có thể đo lường được, và đó là tiêu chuẩn VietGAP. Tuy nhiên, quản lí sau khi VietGAP chứng nhận lại là bên thứ 3. Các đơn vị được chỉ định có làm đúng hay không, sản phẩm đưa ra thị trường có đúng là VietGAP hay không thì chúng ta chưa làm tốt khâu này" - ông Tiệp cho biết. 

Ông Tiệp nhấn mạnh, các nhà thu mua, đóng gói phải tăng cường giám sát nguồn hàng. Khâu phân phối, thị trường cần đặt 3 chỗ: Nhà phân phối lớn, chợ đầu mối, bản thân người thực hành sản xuất nông nghiệp tốt. Và để tạo dựng được uy tín cho sản phẩm, rõ ràng là vai trò của chủ thể và doanh nghiệp.

"Ngay sau cuộc họp này, Cục sẽ phối hợp làm điểm ở 1 trong 3 chợ lớn nhất là Tân Xuân, Bình Điền, Hóc Môn. Chúng tôi sẽ lấy mẫu giám sát, xử lí nghiêm các trường hợp vi phạm" - ông Tiệp nói.

Về vụ rau chợ không rõ nguồn gốc "biến hình" thành rau VietGAP, bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam cho rằng, đây là chuyện sớm muộn sẽ xảy ra, bởi sự lỏng lẻo trong khâu quản lí, giám sát. Khi kí hợp đồng với một nhà sản xuất, phải kiểm tra kiểm soát về mặt giấy tờ. 

"Hạn chế mua của nhà cung cấp trung gian, bởi sẽ không quản lí được đầu vào. Vì lo sợ điều này mà tôi đã đi gần như toàn bộ 63 tỉnh thành để có đầu vào chuẩn chỉ cho hệ thống bán lẻ của mình. Bất kể trong cuộc họp nào chúng ta cũng nhấn mạnh phải đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Tại sao hàng xuất khẩu chúng ta kiểm tra, kiểm soát tốt, mà hàng tiêu dùng cho người dân trong nước lại không làm được? 

Do chúng ta quá dễ dãi chăng? Tôi cho rằng đó là 1 phần thôi, còn 1 phần do người tiêu dùng không còn cách nào khác, đành phải mua, phải ăn, phải sử dụng những loại thực phẩm đó" - bà Hậu nêu thực trạng.

Bà Vũ Thị Hậu bày tỏ đồng tình việc kiểm tra chéo. Trong đó, chính quyền địa phương là cơ quan nắm rõ nhất, từ cơ sở sản xuất, chế biến, trung gian… Cơ quan quản lí nhà nước cần tăng cường kiểm soát, có chế tài xử lí xử phạt nghiêm minh những đơn vị, cá nhân làm ăn gian dối, để không bị ảnh hưởng tới các cơ sở sản xuất làm ăn chân chính. Vụ việc vừa qua đã làm ảnh hưởng rất lớn đến người sản xuất chân chính. 

Còn ông Nguyễn Anh Đức - Tổng Giám đốc Saigon Co.op thì cho biết: "Rất buồn vì vụ trà trộn vừa qua đã ảnh hưởng tới thương hiệu của rau củ quả Việt Nam nói chung cũng như Saigon Co.op nói riêng".

Liên quan đến quá trình thu mua, ông Đức cho biết các đơn vị đều mong muốn thu mua trực tiếp, nhưng không làm được do tính chất, quy mô sản xuất hiện nay còn nhỏ lẻ, không đủ lượng hàng thường xuyên. Các thủ tục, chính sách thu mua trực tiếp còn khó khăn, không có hoá đơn đầu vào - đầu ra, vì vậy mới phát sinh ra những đơn vị trung gian. 

"Tôi cho rằng cần có thông tư tháo gỡ những vướng mắc trong khâu cung ứng từ nông trại đến bàn ăn. Tháo gỡ thủ tục hành chính, hoàn thiện các điều kiện về logistic... Nếu có sự lưu thông tốt giữa các vùng sản xuất, mỗi vùng xây dựng quy hoạch, vùng nguyên liệu, thực hiện nghiêm truy xuất nguồn gốc thì sẽ không có tình trạng rau nơi này nơi kia đội lốt rau Đà Lạt" - ông Đức nhấn mạnh. 

Cần xây dựng hệ sinh thái ngành hàng

Phát biểu kết luận cuộc họp, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, ngành nông nghiệp phải xây dựng được chuỗi ngành hàng, khắc phục tình trạng đứt đoạn hiện nay. Bên cạnh việc cân bằng lợi ích giữa các bên, còn cần phải xây dựng niềm tin - điều này rất quan trọng để các bên cùng nhau phát triển, xây dựng hệ sinh thái ngành hàng. Trong đó, những người tham gia trong chuỗi là những người sản xuất, doanh nghiệp, nhà khoa học, và cả nhà truyền thông. Các bên cùng có trách nhiệm với xã hội, doanh nghiệp bên cạnh tự bảo vệ mình cũng cần làm sao thể hiện trách nhiệm trong tam giác phát triển.

Con đường chúng ta đi còn dài. Ở Hoà Bình có cam Cao Phong nổi tiếng, nhưng khi cam Vinh được giá, thì nhiều người trồng cam ở Hoà Bình chở cam xuống Hà Nội bán lại giới thiệu là cam Vinh. Câu chuyện này nói lên điều gì? Ngành nông nghiệp không chỉ lúc nào cũng là năng suất, sản lượng, kim ngạch xuất khẩu, mà đằng sau đó là những vấn đề chất lượng, kiểm soát an toàn thực phẩm.

"Bộ trưởng kêu gọi sự vào cuộc của tất cả hệ thống bán lẻ, các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, cơ quan truyền thông để tạo dựng hệ sinh thái ngành hàng. Ngày xưa có lần tôi nói, phải xây dựng nền nông nghiệp tử tế, lúc đó nhiều người phản đối lắm, nói vậy thì chả hoá ra tôi làm không tử tế sao? Đó là câu chuyện liên quan đến cảm xúc. Chúng ta làm minh bạch, tử tế không chỉ để phục vụ thị trường xuất khẩu, mà là phục vụ thị trường hơn 100 triệu dân trong nước" - ông Hoan nhấn mạnh. 

Ông Hoan cũng đề nghị các cơ quan thuộc Bộ rà soát lại tất cả các tiêu chuẩn, quy định, chế tài, xem còn phù hợp hay không, cần sửa cái gì? 

"Đúng là lâu nay chúng ta chỉ khuyến khích làm VietGAP, mà chưa bắt buộc tất cả các siêu thị phải bán hàng VietGAP. Nhưng nếu không làm VietGAP, mà bán giá VietGAP thì nhà nước có thể vào cuộc kiểm soát, xử phạt; người tiêu dùng có thể tẩy chay... Nếu có không gian rõ ràng, minh bạch giữa một bên là rau được chứng nhận, với một bên là không được chứng nhận, thì tôi tin người tiêu dùng sẽ có lựa chọn của mình" - vị tư lệnh ngành nông nghiệp nói.