Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tìm cách "gỡ khó" khi thực hiện Nghị quyết 20

Ngày 4/10, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo "Khoa học xã hội và nhân văn qua 10 năm thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW (Nghị quyết 20): Thực trạng và định hướng phát triển thời thời gian tới".

Hội thảo là một trong nhiều hoạt động tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 20 theo sự chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương và trực tiếp là Ban Tuyên giáo Trung ương.

Hội thảo còn đề xuất các quan điểm, mục tiêu, giải pháp xây dựng và phát triển khoa học xã hội và nhân văn trong giai đoạn đến năm 2030, định hướng tới năm 2045.

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Đặng Xuân Thanh - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh sự cần thiết của của việc đánh giá thực trạng phát triển cũng như vai trò của các lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn trong một thập kỷ, kể từ khi Nghị quyết 20 được ban hành đi vào cuộc sống.

Các tham luận tại hội thảo đã tập trung điểm lại những thành tựu, những đóng góp của khoa học xã hội và nhân văn vào sự phát triển của đất nước; làm sáng tỏ một số vấn đề môi trường chính sách có ảnh hưởng đến chức năng tổ chức bộ máy và con người trong các lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn.

Đồng thời, chỉ rõ và xác định những nguyên nhân khiến một số vấn đề của Nghị quyết 20 và các chính sách chưa đi vào cuộc sống; đề xuất những định hướng phát triển của khoa học xã hội và nhân văn trong bối cảnh kinh tế, chính trị thế giới có nhiều thay đổi hiện nay...

Nhiều rào cản, cơ chế, chính sách tài chính còn nhiều khó khăn, vướng mắc

Trình bày tham luận với nội dung "Khoa học xã hội và nhân văn Việt Nam hiện nay: Tiềm năng, thế mạnh và những rào cản", GS.TS Hồ Sỹ Quý - nguyên Viện trưởng Viện Thông tin Khoa học xã hội cho rằng, "tình huống bức xúc" hai năm gần đây làm cho hình ảnh của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam gần như bị méo mó trong mắt báo chí.

"Theo chúng tôi là do các nhà khoa học không biết cách và không có cơ chế bảo vệ những giá trị và truyền thống tốt đẹp mà Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã đạt tới. Cái hay, những giá trị, những đóng góp của giới khoa học xã hội và nhân văn cho đất nước suốt cả thế kỷ qua thì không được nhắc đến. Trong khi đó những cái dở, tai nạn, vấp ngã vì cơ chế, yếu kém...của đào tạo và nghiên cứu của giới khoa học và quản lý thì lại lộ ra trần trụi trước xã hội", GS.TS Hồ Sỹ Quý nhấn mạnh.

Thảo luận tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Lê - Viện trưởng Viện Nghiên cứu con người (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) đánh giá, Nghị quyết 20 kể từ khi ban hành đã tạo nhiều điều kiện và động lực cho phát triển khoa học và công nghệ trên cả nước.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện nghị quyết vẫn còn nhiều rào cản, một phần do cơ chế, chính sách tài chính khi triển khai trong thực tiễn còn nhiều khó khăn, vướng mắc.

Tăng cường tự chủ cho các tổ chức sự nghiệp khoa học

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Lê, để tạo những bước thay đổi đột phá, góp phần đưa cơ chế tài chính thực sự là động lực mạnh cho phát triển khoa học xã hội và nhân văn nói riêng và khoa học - công nghệ nói chung của Việt Nam, cần xác định các hoạt động nghiên cứu đặc thù của khối khoa học xã hội, hướng dẫn thực hiện các hoạt động khoa học hoặc phục vụ khoa học theo đúng quy định.

Bên cạnh đó, sửa đổi các định mức, đơn giá, quy định đã quá cũ, lạc hậu; chuyển đổi sang áp dụng tính chi phí thực hiện các hoạt động khoa học và các hoạt động phục vụ khoa học theo mức chi phí thực tế; tăng cường tự chủ cho các tổ chức sự nghiệp khoa học, nhất là tự chủ tài chính, tự chủ tuyển dụng nhân sự.

GS.TS Võ Khánh Vinh - nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nêu ra 4 định hướng tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức nghiên cứu, đào tạo và tư vấn chính sách về khoa học xã hội và nhân văn trong thời gian tới.

Đó là xây dựng, hoàn thiện các tổ chức khoa học xã hội và nhân văn theo các hướng: Gắn kết chặt chẽ, hiệu quả giữa nghiên cứu, đào tạo và tư vấn chính sách; tích hợp chuyên ngành, đa ngành, liên ngành, xuyên ngành, hợp ngành trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn.

Kết thúc hội thảo, các diễn giả tham gia đều thống nhất, để lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn tiếp tục có nhiều hơn những đóng góp hiệu quả phục vụ sự phát triển của đất nước trong bối cảnh quốc tế mới, cần tiếp tục đổi mới tư duy, nhận thức về vai trò, vị trí của khoa học xã hội và nhân văn; có sự đầu tư tương xứng với tầm quan trọng của ngành; phát triển đội ngũ chuyên gia; cụ thể hóa các chính sách, pháp luật nhằm giải quyết những vấn đề tồn tại nêu trong Nghị quyết 20.